Κτίρια ενεργοβόρα, που καταναλώνουν τρεις φορές μεγαλύτερη ενέργεια για θέρμανση, πόλεις με μεγάλη πυκνότητα δόμησης και έλλειμμα περιβαλλοντικής ποιότητας, νοικοκυριά που ξοδεύουν τεράστια ποσά για τον κλιματισμό, επιβαρημένοι ανθρώπινοι οργανισμοί, είναι οι επιμέρους παράμετροι ενός εκ των σοβαροτέρων προβλημάτων που σχετίζονται με τη δόμηση στη χώρα μας. Ο κ. Μάνθος Σανταμούρης, καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, διακεκριμένος επιστήμων και επαΐων σε περιβαλλοντικά θέματα, ο οποίος θα είναι εκ των ομιλητών της εκδήλωσης που διοργανώνουν οι «ΟΙΚΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΕΙΣ» για τον περιβαλλοντικό σχεδιασμό και την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων αύριο την Πέμπτη στο αμφιθέατρο της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας, μιλά σήμερα στην «Ε» για τα ενεργειακά αδιέξοδα της χώρας, καταγράφει τις επιπτώσεις από τον προβληματικό τρόπο με τον οποίο κατασκευάζονται τα ελληνικά κτίρια κάνει λόγο για την αναγκαιότητα της τεχνογνωσίας στην αναβάθμιση των κτιρίων και προτείνει λύσεις διαφυγής από τα ενεργειακά προβλήματα.
* Κύριε Σανταμούρη ποια είναι η σημερινή κατάσταση των κτιρίων στην Ελλάδα από ενεργειακής και περιβαλλοντικής άποψης;
- Τα ελληνικά κτίρια είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα. Καταναλώνουν δύο έως τρεις φορές περισσότερη ενέργεια για θέρμανση από ότι αντίστοιχα κτίρια στις σκανδιναβικές χώρες. Ταυτόχρονα αυξάνεται δραματικά η κατανάλωση ενεργείας για κλιματισμό, γεγονός που επιβαρύνει σημαντικά το ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας και αυξάνει κατά πολύ το ηλεκτρικό φορτίο αιχμής.
Παράλληλα, εξαιτίας του προβληματικού τρόπου με τον οποίο κατασκευάζουμε τα κτίρια μας, αυτά παρουσιάζουν ένα σημαντικό πρόβλημα ποιότητας του εσωτερικού τους περιβάλλοντος. Στα χιλιάδες κτίρια στα οποία έχουμε κάνει μετρήσεις, σπάνια θα βρείτε κάποιο που να μην παρουσιάζει υπέρβαση των ορίων συγκέντρωσης σε έναν τουλάχιστον ρύπο. Το σύνηθες είναι ότι υπάρχει υπέρβαση σε τέσσερις- πέντε ρύπους, η οποία μάλιστα είναι δύο και τρεις φορές πάνω από το κανονικό.
Αυτό συνεπάγεται μείωση της παραγωγικότητας, προβλήματα στην υγεία και μια συνεχή φθορά στον ανθρώπινο οργανισμό.
* Όσον αφορά στο εξωτερικό δομημένο περιβάλλον, παραπλήσια προβλήματα εντοπίζονται στις ελληνικές πόλεις;
- Το εξωτερικό δομημένο περιβάλλον στην χώρα μας χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλη πυκνότητα δόμησης, έλλειψη πράσινου, χρήση ακατάλληλων και παρωχημένων τεχνολογικά υλικών, μεγάλη παραγωγή ανθρωπογενούς θερμότητας από τα αυτοκίνητα και τη βιομηχανία, αδυναμία του αέρα να διεισδύσει στην πόλη κ.α. Το αποτέλεσμα είναι να αυξάνεται σημαντικά η θερμοκρασία στο κέντρο και στα πυκνοδομημένα τμήματα της πόλης, να επιβαρύνονται οι συνθήκες άνεσης των πολιτών, να αυξάνεται η ενεργειακή κατανάλωση για κλιματισμό και να μειώνεται η περιβαλλοντική ποιότητα του δομημένου χώρου.
* Ποιες είναι οι οικονομικές συνέπειες από αυτή την κατάσταση στα νοικοκυριά; Προφανώς το κόστος υπό αυτά τα δεδομένα είναι μεγάλο.
- Εξαιτίας αυτών των προβλημάτων, πρωτίστως η χώρα οδηγείται σε μια γιγάντωση των φορτίων αιχμής με συνέπεια κάθε χρόνο να αυξάνουμε το κόστος της ηλεκτρικής ενεργείας, να απαιτείται η κατασκευή νέων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, αλλά ποτέ να μην μας αρκεί το παραγόμενο ρεύμα. Λειτουργεί δηλαδή η χώρα με προϋποθέσεις και συνθήκες τριτοκοσμικής χώρας όσον αφορά στη παραγωγή ενέργειας.
Επίσης τα ελληνικά νοικοκυριά ξοδεύουν πολύ περισσότερο απ’ ότι θα έπρεπε να ξοδεύουν, ενώ από την άλλη πλευρά η μέχρι τώρα έλλειψη νομοθεσίας έχει οδηγήσει τα χαμηλά εισοδήματα σε τραγική εκταμίευση πόρων. Παραδείγματος χάριν, στα χαμηλά εισοδήματα μόνο το 6% των κτιρίων έχει διπλά τζάμια και μόνωση, ενώ στα υψηλά εισοδήματα το ποσοστό αυτό φτάνει το 70%. Αυτό έχει ως συνέπεια, τα χαμηλά εισοδήματα να πληρώνουν 134% περισσότερο σε σχέση με τα υψηλά εισοδήματα ανά τετραγωνικό μέτρο και άτομο για θέρμανση και 98% περισσότερο για κλιματισμό.
Επιπλέον γιγαντώνονται οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και αν δεν τις εξορθολογήσουμε μέχρι το 2011, οπότε και τίθεται ουσιαστικά σε εφαρμογή η Συνθήκη του Πρωτοκόλλου του Κιότο, θα πληρώνουμε τεράστια ποσά ως χώρα.
* Εν ολίγοις, κάνετε λόγο για ενεργειακά αδιέξοδα…
- Έτσι είναι και δυστυχώς αυτά μας οδηγούν στην εξαθλίωση των χαμηλών εισοδημάτων της χώρας, σε τριτοκοσμικές συνθήκες διαβίωσης, και σε δαπάνες τεραστίων ποσών για την αγορά δικαιωμάτων διοξειδίου του άνθρακα. Αντιθέτως, όλα αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να διατεθούν στη βελτίωση του κτιριακού μας αποθέματος, στο να ζούμε καλύτερα, χωρίς να ρυπαίνουμε. Αυτή είναι η αναγκαιότητα.
* Υπάρχει η τεχνολογία και η τεχνογνωσία για την αναβάθμιση των κτιρίων και του κτιριακού περιβάλλοντος;
- Ασφαλώς και υπάρχει. Τα τελευταία χρόνια έχει επιτευχθεί τεραστία πρόοδος στον τομέα αυτό. Σήμερα κατασκευάζονται κτίρια στην Ελλάδα με ελάχιστες ενεργειακές ανάγκες και θαυμάσια ποιότητα εσωτερικού περιβάλλοντος. Ένα πολύ καλό παράδειγμα είναι ο οικισμός της Ανέμης στη Λάρισα. Ταυτόχρονα σχεδιάζονται και κατασκευάζονται ανοικτοί χώροι όπου η θερμοκρασία είναι σημαντικά μειωμένη κατά την διάρκεια του καλοκαιριού και οι συνθήκες άνεσης πολύ καλύτερες.
* Το ζητούμενο όμως είναι αν από εδώ που είμαστε, θα πάμε μπροστά και πως θα πάμε μπροστά. Αν θα βαδίσουμε χρησιμοποιώντας την εμπειρία των άλλων και τη γνώση που υπάρχει στη χώρα ή αν θα βαδίσουμε εμπειρικά.
- Αυτό, ξέρετε, είναι και το μόνιμο μεγάλο πρόβλημα που επικρατεί στην Ελλάδα με όσους ασχολούνται με τη δόμηση εν τη ευρεία έννοια. Εμπειρισμός ή επιστημονική υποστήριξη; Στην Ελλάδα επικρατεί ο εμπειρισμός και ο εμπειροτέχνης. Όσες φορές αντίθετα έχει επικρατήσει η επιστημονική υποστήριξη, έχουμε κάνει θαυμάσια πράγματα. Αν λοιπόν «νικήσουν» στην ελληνική πραγματικότητα οι δυνάμεις που μπορούν να προσφέρουν πραγματική επιστημονική υποστήριξη, τότε θα πάμε μπροστά. Αν αντίθετα κυριαρχήσει η συντήρηση και ο εμπειρισμός, τότε θα συνεχίσει η παράγωγη μετρίου έργου, θα εκφυλιστούν οι οποίες νομοθετικές πρωτοβουλίες και ασφαλώς κάποιοι θα αισθανθούν ότι εκπλήρωσαν τις συντεχνιακές τους υποχρεώσεις αλλά για μια ακόμα φορά η επιστημονική αξιοκρατία και η αληθινή πρόοδος θα ενταφιαστεί στην χώρα μας.
