Τη δυνατότητα, μέσα από καθορισμένη δικαστική διαδικασία, σε όσους καταναλωτές έχουν διαπιστωμένη και μόνιμη αδυναμία να αποπληρώσουν τα χρέη τους, να τα ρυθμίσουν και να απαλλαγούν από αυτά, εξοφλώντας ένα μέρος των χρεών που καθορίζεται από το Δικαστήριο δίνει το νομοσχέδιο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά που παρουσιάστηκε χθες από την υπουργό Οικονομίας.
Απαραίτητη προϋπόθεση για να συμβεί κάτι τέτοιο είναι να μην υφίστανται περιουσιακά στοιχεία και να μην επαρκούν τα τρέχοντα εισοδήματα του καταναλωτή για την ικανοποίηση των δανειακών υποχρεώσεων.
Μεταξύ των αλλαγών που έχουν επέλθει στο ν/σ. το οποίο εντός των ημερών θα κατατεθεί στη Βουλή, είναι ότι οι υπερχρεωμένοι που έχουν αποδεδειγμένη αδυναμία να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους μπορούν να ρυθμίσουν ένα μικρό μέρος των χρεών τους και να απαλλαγούν από το υπόλοιπο με μηνιαίες καταβολές για 4 χρονικά (το αρχικό σχέδιο έκανε λόγο για 3-5 έτη) και εξυπηρετούν τουλάχιστον το 10% των οφειλών τους. Επίσης προβλέπεται ότι αρμόδιο δικαστήριο ορίζεται το Ειρηνοδικείο (το αρχικό σχέδιο ανέφερε τα Πρωτοδικεία) του τόπου που κατοικεί ή διανέμει ο οφειλέτης. Η διαδικασία περιλαμβάνει τρία στάδια. Στο πρώτο γίνεται προσπάθεια εξωδικαστικού συμβιβασμού. Εν δεν καταστεί δυνατό επιδιώκεται δικαστικός συμβιβασμός και αν δεν ευδοκιμήσει και αυτός τότε γίνεται δικαστική ρύθμιση.
Σε ότι αφορά στην κύρια κατοικία του οφειλέτη, κατά την διαδικασία ρύθμισης και απαλλαγής από τα χρέη, προστατεύεται. Ο οφειλέτης μπορεί να ζητήσει την εξαίρεσή της από την περιουσία που ρευστοποιείται για την ικανοποίηση των πιστωτών, εφόσον δεν υπερβαίνει σε έκταση το προβλεπόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις όριο αφορολόγητης απόκτησης πρώτης κατοικίας, προσαυξανόμενο κατά 30%. Προβλέπεται δε, επιπροσθέτως, η αναστολή των πλειστηριασμών της μοναδικής κατοικίας, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους οφειλέτες που βρίσκονται σε μόνιμη αδυναμία αποπληρωμής να αξιοποιήσουν την προστατευτική διάταξη της κυρίας κατοικίας, με την εξαίρεση αυτής από τη ρευστοποιήσιμη περιουσία, που εμπεριέχει το σχέδιο νόμου.
Για να έχετε μια πλήρη εικόνα για τη διαδικασία σας παρέχουμε διευκρινήσεις με τη μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων.
* Τι σημαίνει πρακτικά ρύθμιση χρεών;
- Δίνεται η δυνατότητα, μέσα από καθορισμένη δικαστική διαδικασία, σε όσους καταναλωτές έχουν διαπιστωμένη και μόνιμη αδυναμία να αποπληρώσουν τα χρέη τους, να τα ρυθμίσουν και να απαλλαγούν από αυτά, εξοφλώντας με ρεαλιστικούς με βάση το εισόδημά τους όρους ένα μέρος των χρεών που καθορίζεται από το Δικαστήριο και δεν μπορεί να είναι μικρότερο από το 10% των οφειλών. Απαραίτητη προϋπόθεση για να συμβεί κάτι τέτοιο είναι να μην υφίστανται περιουσιακά στοιχεία και να μην επαρκούν τα τρέχοντα εισοδήματα του καταναλωτή για την ικανοποίηση των δανειακών υποχρεώσεων. Στην περίπτωση αυτή, ο οφειλέτης αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταθέτει κάθε μήνα για 4 έτη μέρος του εισοδήματός του στους πιστωτές. Αν δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις του δεν επέρχεται απαλλαγή από τα χρέη.
* Ποιους αφορά η ρύθμιση χρεών και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί ένας δανειολήπτης να διεκδικήσει ρύθμιση και απαλλαγή από χρέη;
- Αφορά φυσικά πρόσωπα. Ειδικότερα, στις ρυθμίσεις του νόμου υπάγονται οι χρηματικές οφειλές των φυσικών προσώπων που μέχρι σήμερα δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα. Επομένως, στις ρυθμίσεις του υπάγονται και τα χρέη των επαγγελματιών, όχι όμως των εμπόρων. Εξαιρούνται οφειλές από αδικοπραξία που διαπράχθηκε με δόλο, διοικητικά πρόστιμα, χρηματικές ποινές, οφειλές από φόρους και τέλη προς το Δημόσιο και οι εισφορές προς τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης.
Προϋπόθεση υπαγωγής είναι, κατά τα ισχύοντα και στο πτωχευτικό δίκαιο, η επελθούσα ή επαπειλούμενη – μη δόλια – μόνιμη αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων χρεών.
* Με ποια διαδικασία γίνεται η ρύθμιση χρεών με απαλλαγή του υπερχρεωμένου φυσικού προσώπου από τα χρέη του;
- Η διαδικασία περιλαμβάνει τρία στάδια. Στο πρώτο, το εξωδικαστικό, στάδιο επιδιώκεται ουσιαστικά η ρύθμιση των χρεών και η απαλλαγή του από το υπόλοιπο αυτών, με τη σύμφωνη γνώμη των πιστωτών και των πιστωτικών ιδρυμάτων. Στο δεύτερο στάδιο επιδιώκεται ο συμβιβασμός ενώπιον του Δικαστηρίου. Στο τρίτο στάδιο, και εφόσον δεν έχουν ευδοκιμήσει τα δύο προηγούμενα στάδια, επέρχεται δικαστική πλέον ρύθμιση χρεών με απαλλαγή από χρέη.
* Τι συγκεκριμένα προβλέπει το πρώτο στάδιο;
- Κατά το πρώτο στάδιο, επιδιώκεται η εξωδικαστική επίλυση στη βάση ενός πλάνου εξυγίανσης των χρεών στο οποίο και τα δύο μέρη θα συμφωνήσουν.
* Μπορεί στο στάδιο αυτό να επέλθει διαγραφή των χρεών του οφειλέτη;
- Ναι μπορεί. Ουσιαστικά, στο στάδιο αυτό τα μέρη είναι ελεύθερα να συμφωνήσουν ό,τι πράγματι κρίνουν προς το συμφέρον τους.
* Τι συμβαίνει εάν δεν συμφωνήσουν οφειλέτης και πιστωτές στο πρώτο στάδιο;
- Τότε περνάμε στο δεύτερο στάδιο, όπου ο οφειλέτης δικαιούται να υποβάλει αίτηση στο Ειρηνοδικείο, στην περιφέρεια του οποίου έχει την κύρια κατοικία, για έναρξη της διαδικασίας μερικής απαλλαγής από τα χρέη. Στην αίτηση που καταθέτει ο οφειλέτης, περιλαμβάνεται σχέδιο διευθέτησης οφειλών, το οποίο πρέπει να λαμβάνει υπόψη τόσο τα συμφέροντα των πιστωτών, όσο και την περιουσία, τα εισοδήματα και την οικογενειακή κατάσταση του οφειλέτη. Εάν κανένας πιστωτής δεν προβάλει αντιρρήσεις επί του σχεδίου διευθέτησης οφειλών ή συγκατατίθενται όλοι σε αυτό, τότε θεωρείται ότι ο συμβιβασμός έχει γίνει αποδεκτός. Στην περίπτωση αυτή το δικαστήριο επικυρώνει το σχέδιο με απόφασή του, το οποίο αποκτά πλέον ισχύ δικαστικού συμβιβασμού. Το δικαστήριο μπορεί να επικυρώσει τον συμβιβασμό ακόμη κι αν συναινούν σε αυτόν πιστωτές που καλύπτουν το 51% των χρεών. Η αίτηση για την απαλλαγή από τα χρέη θεωρείται πλέον ανακληθείσα.
* Τι περιλαμβάνει η αίτηση που καταθέτει ο οφειλέτης προς το Ειρηνοδικείο;
- Η αίτηση πρέπει να περιέχει:
α). Την περιουσιακή κατάσταση του οφειλέτη και πάσης φύσεως εισοδήματα τόσο του ιδίου όσο και του/της συζύγου του,
β). Την κατάσταση των πιστωτών του και τις απαιτήσεις που αυτοί έχουν (κεφάλαιο, τόκοι και έξοδα), και γ). Το σχέδιο διευθέτησης οφειλών, που να λαμβάνει υπόψη τόσο τα συμφέροντα των πιστωτών, όσο και την περιουσία, τα εισοδήματα και την οικογενειακή κατάσταση του οφειλέτη.
* Τι άλλα έγγραφα, και πότε, πρέπει να προσκομίσει ο οφειλέτης;
- Μαζί με την αίτηση προς το Ειρηνοδικείο, ή εντός μηνός από την υποβολή της, ο οφειλέτης υποχρεούται να προσκομίσει τα εξής:
α). Βεβαίωση του Συνηγόρου του Καταναλωτή, Επιτροπής Φιλικού Διακανονισμού , Ένωσης Καταναλωτών , δικηγόρου ή άλλου δημόσιου φορέα που συντρέχει τους καταναλωτές σε ζητήματα υπερχρέωσης, από την οποία να προκύπτει η πραγματοποίηση της προσπάθειας για εξωδικαστικό συμβιβασμό (πρώτο στάδιο) και η αποτυχία αυτής.
β). Υπεύθυνη δήλωση για την ορθότητα και πληρότητα όσων στοιχείων αναφέρει στην αίτησή του σχετικά με την περιουσιακή του κατάσταση και τις υποχρεώσεις του προς του πιστωτές. Επίσης, στην υπεύθυνη δήλωση ο οφειλέτης πρέπει να αναφέρει τις μεταβιβάσεις ακίνητων περιουσιακών του στοιχείων που προέβη την τελευταία τριετία.
* Πότε μπορεί ο οφειλέτης να υποβάλει αίτηση;
- Η έναρξη υποβολής αιτήσεων γίνεται τέσσερις μήνες μετά την ψήφιση και ισχύς του νόμου, διάστημα κατά το οποίο, ωστόσο, τα μέρη μπορούν να επιδιώξουν ήδη τον εξωδικαστικό συμβιβασμό.
* Πόσος χρόνος θα χρειαστεί μέχρι να εξετάσει το δικαστήριο την αίτηση του οφειλέτη;
Στόχος είναι το γρηγορότερο δυνατό. Γι’ αυτό και προβλέπεται η συζήτηση της αίτησης του οφειλέτη στο δικαστήριο να γίνεται σε λιγότερο από έξι μήνες από την ημερομηνία κατάθεσης αίτησης.
* Πώς θα μπορεί ο οφειλέτης να συλλέξει όλα αυτά τα δικαιολογητικά και να συντάξει το σχέδιο διευθέτησης οφειλών;
- Στόχος είναι η απλοποίηση της όλης διαδικασίας. Γι’ αυτό και τα συναρμόδια Υπουργεία θα προτείνουν συγκεκριμένα υποδείγματα των απαιτουμένων πιστοποιητικών, δηλώσεων, καταλόγων και καταστάσεων και σχεδίων διευθέτησης οφειλών.
* Τι κίνητρα έχουν τα πιστωτικά ιδρύματα να αποδεχτούν τη ρύθμιση χρεών;
- Και τα δύο μέρη έχουν ισχυρά κίνητρα να έρθουν σε μια μεταξύ τους συμφωνία. Οι οφειλέτες γιατί αντιλαμβάνονται ότι η απαλλαγή τους προϋποθέτει μία μακρόχρονη δοκιμασία που συνεπάγεται σημαντικούς περιορισμούς για τους ίδιους, ενδεχομένως και μετά την περάτωσή της. Οι πιστωτές και τα πιστωτικά ιδρύματα, γιατί γνωρίζουν ότι με την υποβολή της αίτησης από τον οφειλέτη θα προωθηθεί πλέον μία διαδικασία απαλλαγής από τα χρέη χωρίς τη δική τους σύμφωνη γνώμη. Έχουν, λοιπόν, οι πιστωτές συμφέρον, αν ο οφειλέτης υπόσχεται με ρεαλιστικούς όρους την εξυπηρέτηση ενός μέρους του χρέους του, που πιθανολογείται ότι θα μπορούσε να είναι ψηλότερο από αυτό που θα εισέπρατταν οι πιστωτές στη διάρκεια της διαδικασίας απαλλαγής, να έρθουν σε συμφωνία μαζί του.
* Τι γίνεται εάν τελικά υπάρχουν αντιρρήσεις από τους πιστωτές κατά το δεύτερο στάδιο;
- Τότε ξεκινά το τρίτο στάδιο, κατά το οποίο γίνεται δικαστική ρύθμιση χρεών με μερική απαλλαγή από χρέη. Συγκεκριμένα, το δικαστήριο ελέγχει αυτεπαγγέλτως πλέον εάν πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις. Εφόσον πράγματι δεν επαρκούν τα περιουσιακά στοιχεία και εισοδήματα του οφειλέτη για την αποπληρωμή των χρεών του, τότε το δικαστήριο προχωρά στην υπό όρους απαλλαγή του από τα χρέη.
* Πώς ακριβώς λειτουργεί το τρίτο στάδιο;
- Ο οφειλέτης αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλλει κάθε μήνα ένα μέρος του εισοδήματός τους στους πιστωτές. Συγκεκριμένα, ο οφειλέτης θα πρέπει, στο πλαίσιο ενός τετραετούς πλάνου πληρωμών, να αποπληρώσει ένα ελάχιστο ποσοστό των χρεών που έχει καθορίσει το δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη το προσδοκώμενο εισόδημά του και τις βιοτικές ανάγκες του ιδίου και της οικογένειάς του. Το ποσοστό δεν μπορεί να είναι κατώτερο από το 10% των χρεών. Εάν ο οφειλέτης δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις του, δεν επέρχεται απαλλαγή από τα χρέη.
* Τι γίνεται εάν ένας οφειλέτης αντιμετωπίζει εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες και τα εισοδήματά του δεν επαρκούν για την εξόφληση τουλάχιστον του 10% των συνολικών οφειλών του;
- Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ιδίως σε περιπτώσεις χρόνιας ανεργίας ή σημαντικών προβλημάτων υγείας, όπου το εισόδημα του οφειλέτη δεν επαρκεί για την κάλυψη στοιχειωδών βιοτικών αναγκών, είναι δυνατός ο προσδιορισμός χαμηλότερων ή και μηδενικών καταβολών. Αυτό ακόμα κι αν δεν προκύπτει η εξόφληση του ελάχιστου ποσοστού του 10% των συνολικών οφειλών. Το δικαστήριο μπορεί να επανεξετάζει κάθε οκτώ μήνες, ή και νωρίτερα αυτεπαγγέλτως ή μετά από αίτηση του οφειλέτη ή του πιστωτή, εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τις εξαιρετικές αυτές περιπτώσεις, επαναρυθμίζοντας τις οφειλόμενες καταβολές.
* Προστατεύεται η κύρια κατοικία του οφειλέτη;
- Η κύρια κατοικία του οφειλέτη, κατά την διαδικασία ρύθμισης και απαλλαγής από τα χρέη, προστατεύεται. Ο οφειλέτης μπορεί να ζητήσει την εξαίρεσή της από την περιουσία που ρευστοποιείται για την ικανοποίηση των πιστωτών, εφόσον δεν υπερβαίνει σε έκταση το προβλεπόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις όριο αφορολόγητης απόκτησης πρώτης κατοικίας, προσαυξανόμενο κατά 30%. Σε αυτή την περίπτωση αναλαμβάνει την υποχρέωση να εξοφλήσει σε χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τα είκοσι έτη με περίοδο χάριτος και σε ευνοϊκούς όρους ποσό οφειλών μέχρι το 85% της εμπορικής αξίας του ακινήτου, όπως αυτή αποτιμάται από το Δικαστήριο.
* Τι συμβαίνει στην περίπτωση που το δικαστήριο κρίνει ότι δεν υφίσταται μόνιμη αδυναμία του οφειλέτη για αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του;
- Τότε μπορεί η δικαστική διαδικασία να περιοριστεί με απλή ρύθμιση των οφειλών χωρίς απαλλαγή από τα χρέη. Συγκεκριμένα, η ρύθμιση μπορεί να προβλέπει την αναστολή της περιοδικής εξόφλησης της οφειλής μέχρι δύο έτη. Κατά τη διετία αυτή, θα καταβάλλονται είτε μόνο οι τόκοι είτε αυτοί θα κεφαλαιοποιούνται, χωρίς προηγούμενο ανατοκισμό κατά τη λήξη της αναστολής.
* Τι γίνεται εάν ο οφειλέτης δηλώσει ψευδή και ανακριβή στοιχεία σχετικά το εισόδημα και την περιουσιακή του κατάσταση;
- Για να υπαχθεί ο οφειλέτης στις ευεργετικές ρυθμίσεις του νόμου, υποχρεούται στην ειλικρινή δήλωση των στοιχείων που αναφέρει. Εάν από δόλο δεν το πράξει, τότε εκπίπτει από τα ευεργετήματα της ρύθμισης και δεν μπορεί να υποβάλει νέα αίτηση για ρύθμιση χρεών για δύο έτη.
* Απαλλάσσεται ο εγγυητής από τις υποχρεώσεις του κατά τη διαδικασία της ρύθμισης των χρεών;
- Η εφαρμογή της διαδικασίας για ρύθμιση και απαλλαγή χρεών δεν απαλλάσσει τον εγγυητή. Ωστόσο, μπορεί να υπαχθεί στην ίδια διαδικασία εφόσον ικανοποιεί τις προϋποθέσεις του νόμου.
* Τη συμβαίνει εάν τελικώς δεν ευδοκιμήσει η απαλλαγή από τα χρέη;
- Στην περίπτωση αυτή, αναβιώνει η οφειλή ως είχε, δίχως όμως τους τόκους ανατοκισμού.
* Πόσες φορές μπορεί ο οφειλέτης να αξιοποιήσεις τις ρυθμίσεις του νόμου;
- Κάθε οφειλέτης μπορεί να αξιοποιήσει μόνο μία φορά τις ρυθμίσεις.
