Πλέγμα προτάσεων για τη λειτουργία της φορολογικής διοίκησης και εν γένει του φορολογικού συστήματος καταθέτει το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος, αφήνοντας «αιχμές» για το γεγονός ότι ο φορέας δεν κλήθηκε από την Επιτροπή για την αναδιοργάνωση των φορολογικών υπηρεσιών (που ολοκλήρωσε το έργο της τον Μάιο του 2011), ως ο υποτιθέμενος επιστημονικός σύμβουλος της πολιτείας. Στις επισημάνσεις που κάνει η διοίκηση των οικονομολόγων της χώρας, αναφέρεται ότι οι Εφορίες θα πρέπει –επιτέλους- να γίνουν βασικές ελεγκτικές υπηρεσίες και «όχι ιδιόμορφα “ΚΕΠ”, τα οποία ταλαιπωρούν καθημερινά τους φορολογούμενους, τους λογιστές και τους ίδιους τους εφοριακούς».
Στις κεντρικές διαπιστώσεις του ΟΕΕ εντοπίζονται δύο κυρίαρχα προβλήματα: πρώτον, ότι καθημερινά χιλιάδες πολίτες δαπανούν πολύτιμες εργατοώρες σε τεράστιες ουρές, σε πολυδαίδαλες διαδικασίες, μέσα σε κτίρια χωρίς στοιχειώδεις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας και χωρίς καμία πρόνοια για τα Α.Μ.Ε.Α. και δεύτερον, ότι οι φορολογικές δηλώσεις φυσικών προσώπων εκκαθαρίζονται πολλούς μήνες, από την υποβολή τους λόγω μη ηλεκτρονικής υποβολής τους, ενώ οι ελεγκτές ολοκληρώνουν ελέγχους επιχειρήσεων, χωρίς να διαθέτουν όλες τις φορολογικές διασταυρώσεις μηχανογραφικών στοιχείων για τα έτη που ενδιαφέρονται.
« Χωρίς να μηδενίζουμε και να αγνοούμε τα βήματα εκσυγχρονισμού που έγιναν στις φορολογικές υπηρεσίες τα τελευταία χρόνια, κοινή διαπίστωση είναι ότι το επίπεδο λειτουργίας τους είναι πολύ πιο κάτω από τις απαιτήσεις και τις ανάγκες των φορολογούμενων, των εφοριακών και των λογιστών. Δυστυχώς η χώρα μας δεν μπόρεσε να δημιουργήσει σύγχρονες υπηρεσίες, που οργανωμένα στοχεύουν στον περιορισμό και την πάταξη της φοροδιαφυγής», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο σχετικό υπόμνημα του ΟΕΕ.
ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΡΙΣΜΑ
Σχετικά με το πόρισμα της Επιτροπής για την αναδιοργάνωση των φορολογικών υπηρεσιών, που ολοκλήρωσε το έργο της τον Μάιο του 2011, η διοίκηση του ΟΕΕ στέκεται σε τρία σημεία:
- Για μία φορά ακόμη το ΟΕΕ δεν κλήθηκε για να συμμετέχει στην επιτροπή ή να καταθέσει τις προτάσεις του. Η αντίληψη ότι η οργάνωση δημοσίων υπηρεσιών είναι υπόθεση μόνο των υπαλλήλων τους και όχι επιστημονικών και κοινωνικών φορέων είναι από μόνη της αναποτελεσματική και αντίθετη με τις ανάγκες της εποχής και του ίδιου του φορολογικού συστήματος.
- Το πόρισμα της επιτροπής εμπεριέχει αρκετά πληροφοριακά στοιχεία και πολλές χρήσιμες διαπιστώσεις. Έχει όμως και ελλείψεις, δημιουργεί ερωτηματικά και σίγουρα πρέπει πριν από την υιοθέτησή του να συμπληρωθεί.
- Το πόρισμα αναφέρεται μόνο στο θέμα των Δ.Ο.Υ. Γνώμη του ΟΕΕ είναι ότι οποιαδήποτε πρόταση για αναδιοργάνωση των φορολογικών υπηρεσιών πρέπει να περιλαμβάνει το σύνολό τους (Κεντρική Υπηρεσία, ΣΔΟΕ, Ελεγκτικές υπηρεσίες κλπ.) καθώς και την Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, διαφορετικά θα επιβραβευθεί η αποσπασματικότητα, η οποία αποτελεί διαχρονικά πληγή για το φορολογικό σύστημα.
Στις προτάσεις που καταθέτει η διοίκηση του φορέα επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, ότι οποιαδήποτε αναδιοργάνωση των φορολογικών υπηρεσιών πρέπει να εξασφαλίζει τον δημόσιο χαρακτήρα τους και φυσικά τις οργανικές θέσεις που ισχύουν σήμερα. Βεβαίως και πρέπει να υπάρξει ανακαθορισμός των οργανικών θέσεων, τονίζεται, μετά από τον απαραίτητο διάλογο και με συγκεκριμένους αριθμοδείκτες καθώς και με κριτήρια (γεωγραφικά, οικονομικά, πληθυσμιακά κλπ.). Παράλληλα, επισημαίνεται ότι το ΟΕΕ δεν θεωρεί ορθή την σημερινή διάρθρωση των φορολογικών υπηρεσιών, τόσο ως προς την δομή τους όσο και ως προς τη γεωγραφική κατανομή τους, ωστόσο, αναφέρει πως από το σημείο όμως αυτό μέχρι και την πρόταση για λειτουργία μιας Δ.Ο.Υ. στην έδρα κάθε νομού, υπάρχει μεγάλη απόσταση.
«Πρέπει άμεσα το Υπουργείο Οικονομικών να δημοσιοποιήσει χρονοδιάγραμμα από το οποίο να προκύπτει με σαφήνεια πότε θα μπορούν να λειτουργούν οι φορολογικές υπηρεσίες χωρίς την παρουσία του πολίτη ή του λογιστή του και πότε θα αντικατασταθεί οποιαδήποτε χειρόγραφη διαδικασία από software που θα εξασφαλίζει την πλήρη μηχανοργάνωση του Υπουργείου Οικονομικών. Πρέπει να υπάρξει στελέχωση των υπηρεσιών με νομικούς, για τη νομική παρακολούθηση και υποστήριξη των υποθέσεων που οδηγούνται στα φορολογικά Δικαστήρια. Σήμερα κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και η στήριξη του Νομικού Συμβουλίου του κράτους, είναι υποτυπώδης έως ανύπαρκτη», τονίζεται.
ΔΙΟΙΚΗΣΗ
«Πρέπει πρώτα να αποσαφηνιστεί τι φορολογικό σύστημα θέλουμε και μετά να καταλήξουμε στην μορφή της οργάνωσης των υπηρεσιών που θα το υλοποιήσουν. Η πρόταση αυτή όσο απλή και να ακούγεται, δεν εφαρμόσθηκε ποτέ στο Υπουργείο Οικονομικών. Παρά τα όσα βήματα έχουν γίνει στην οργάνωση των φορολογικών υπηρεσιών, η πραγματικότητα είναι ότι οι υπηρεσίες αυτές παραμένουν αναποτελεσματικές και ταλαιπωρούν φορολογούμενους, εφοριακούς και επιχειρήσεις. Καθημερινά χιλιάδες πολίτες δαπανούν πολύτιμες εργατοώρες σε τεράστιες ουρές, σε πολυδαίδαλες διαδικασίες, μέσα σε κτίρια χωρίς στοιχειώδεις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας και χωρίς καμία πρόνοια για τα Α.Μ.Ε.Α. Οι φορολογικές δηλώσεις φυσικών προσώπων εκκαθαρίζονται πολλούς μήνες, από την υποβολή τους λόγω μη ηλεκτρονικής υποβολής τους, ενώ οι ελεγκτές ολοκληρώνουν ελέγχους επιχειρήσεων, χωρίς να διαθέτουν όλες τις φορολογικές διασταυρώσεις μηχανογραφικών στοιχείων για τα έτη που ενδιαφέρονται», επισημαίνει η διοίκηση του φορέα.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Στις προτάσεις του Οικονομικού Επιμελητηρίου περιλαμβάνονται:
1. Προγραμματισμός και λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων, με σαφές και ορατό χρονοδιάγραμμα (π.χ. το 2012) έτσι ώστε οι φορολογικές υπηρεσίες να λειτουργούν χωρίς να απαιτείται η φυσική παρουσία του πολίτη στις εφορίες, παρά μόνο για ειδικούς ή έκτακτους λόγους.
Στις περιπτώσεις αυτές η επαφή του πολίτη με τον εφοριακό να γίνεται μόνο σε ειδικούς χώρους υποδοχής και εξυπηρέτησης. Κάθε άλλη επαφή του φορολογούμενου με την εφορία, να γίνεται μέσω τηλεφώνου, διαδικτύου, της τηλεμοιοτυπίας (fax), κλασσικής αλληλογραφίας κλπ. Προτείνουμε την συλλογή των στοιχείων που αφορούν τις φορολογικές δηλώσεις των μισθωτών και συνταξιούχων, από το ίδιο το Υπουργείο Οικονομικών (από εργοδότες, τράπεζες, ταμεία κλπ). Την αποστολή στον φορολογούμενο προεκτυπωμένης δήλωσης μαζί με την σχετική εκκαθάριση. Ο φορολογούμενος είτε θα αποδέχεται την δήλωση, είτε θα απευθύνεται στην εφορία για διόρθωση πιθανού λάθους ή συμπλήρωση στοιχείων.
2. Καθιέρωση υποχρέωσης για την εφορία, να συλλέγει αυτή κάθε δικαιολογητικό ή στοιχείο που της είναι απαραίτητο, στην επαφή της με τον πολίτη, από άλλες υπηρεσίες – φορείς του Δημοσίου (Τράπεζες, Ταμεία κλπ). Είναι απαράδεκτο σήμερα ο πολίτης να δηλώνει κάθε χρόνο κάτι που έχει δηλώσει (πχ ακίνητο που κατοικεί) ή να πρέπει να καταθέτει στοιχεία, που ήδη έχει η Δ.Ο.Υ. (πχ συμβόλαιο αγοράς ακινήτου).
3. Πλήρης μηχανοργάνωση όλων των υπηρεσιών και όλων των διαδικασιών του Υπουργείου Οικονομικών, το αργότερο μέσα στο 2012. Η ένταξη αυτής της μηχανοργάνωσης, σε ένα γενικότερο σχεδιασμό μηχανοργάνωσης του Δημόσιου τομέα και η δυνατότητα διασύνδεσής του με τράπεζες, μεγάλους οργανισμούς κλπ. Μελέτη, καταγραφή των λύσεων και αξιοποίηση με κάθε δυνατό τρόπο των νέων τεχνολογιών.
4. Κατάργηση του φορολογικού απορρήτου και χορήγηση κάθε στοιχείου που ζητείται, εκτός αυτών που αφορούν την ασφάλεια του πολίτη.
5. Διαφάνεια στη λειτουργία των φορολογικών υπηρεσιών. Παρακολούθηση και τεκμηρίωση των υποθέσεων που επιλέγονται για έλεγχο, των αποτελεσμάτων του ελέγχου, καθώς και της τελικής έκβασης της υπόθεσης μέχρι αυτή να οριστικοποιηθεί, μέσα από συμβιβασμό ή δικαστική απόφαση.
6. Δημιουργία μόνιμου ηλεκτρονικού μητρώου φορολογικών ελεγκτών, στο οποίο θα καταγράφονται και θα παρακολουθούνται διαρκώς η πορεία και το αποτέλεσμα των υποθέσεων που ελέγχθηκαν ή ελέγχονται, η σύνθεση της υπηρεσιακής δομής των υπηρεσιών που υπηρέτησε και υπηρετεί ο ελεγκτής, η σύνθεση των ηγεσιών των επιχειρήσεων που ελέγχθηκαν και ελέγχονται καθώς και των οικονομικών υπευθύνων – λογιστών τους, ανά ελεγκτή.
7. Θέσπιση συγκεκριμένου πλαισίου με μετρήσιμα και διαφανή κριτήρια, για την αξιοκρατική επιλογή, προαγωγή, μετακίνηση, επιμόρφωση κλπ του προσωπικού των εφοριών. Διενέργεια ανά τακτά χρονικά διαστήματα γραπτών διαγωνισμών, από ανεξάρτητο φορέα για την επιλογή των προϊσταμένων μικρών εφοριών, προϊσταμένων τμημάτων και των ελεγκτών. Επιλογή προϊσταμένων μεγάλων εφοριών και Διευθύνσεων της Κεντρικής υπηρεσίας, καθώς και Γενικών Διευθυντών από διαδικασία ανάλογη με την επιλογή διοικητών ΔΕΚΟ από την Βουλή. Το σημαντικότερο όλων είναι η διασφάλιση αξιοκρατικών διαδικασιών ανέλιξης του προσωπικού βάσει αυστηρών αντικειμενικών κριτηρίων (χρόνια προϋπηρεσίας, ειδικά σεμινάρια επιμόρφωσης, γραπτές εξετάσεις) χωρίς τη δυνατότητα παρέμβασης της πολιτικής ηγεσίας. Η δομή της δημόσιας διοίκησης, πόσο μάλλον της εφορίας, δεν μπορεί να εξαρτάται από το ποιος ή ποια βρίσκεται στη θέση του Υπουργού ή του Γενικού Γραμματέα. Η αποκομματικοποίηση της διαδικασίας εξέλιξης του προσωπικού αποτελεί βασική προϋπόθεση ενός αδιάφθορου συστήματος δημόσιας διοίκησης.
8. Αναβάθμιση, και διοικητική ανεξαρτησία των οικονομικών επιθεωρητών. Καθορισμός πρότυπων διαδικασιών με στόχο την ουσιαστική τους λειτουργία.
9. Διαρκής προσπάθεια για την πάταξη της διαφθοράς και η αναζήτηση των πραγματικών αιτιών που τη συντηρούν. Ουσιαστική εφαρμογή του πόθεν έσχες για όσους εμπλέκονται στον καταλογισμό και την είσπραξη της φορολογητέας ύλης
10. Καθιέρωση κινήτρων στην επιχείρηση για την αποκάλυψη περιπτώσεων διαφθοράς στο δημόσιο αλλά και στους ελεγκτές, για την αποκάλυψη προσπάθειας χρηματισμού τους από τις επιχειρήσεις. Λήψη μέτρων για να μην κατηγορηθούν άδικα πολίτες και να προφυλαχθούν υπάλληλοι από σκηνοθετημένες πρακτικές.
11. Καθιέρωση βαθμού συνυπευθυνότητας των προϊσταμένων (επόπτη και διευθυντή) του ελεγκτή που παραπέμπεται για υπόθεση διαφθοράς.
12. Ριζική αναδιοργάνωση του Υπουργείου Οικονομικών (Δ.Ο.Υ., ελεγκτικά κέντρα, ΥΠΕΕ κλπ). Οι οποίες αποφάσεις ληφθούν, μετά από ουσιαστικό διάλογο με το συνδικαλιστικό κίνημα του χώρου, πρέπει να έχουν τεκμηριωμένη αξιολόγηση και να αντιμετωπίζουν τις σύγχρονες ανάγκες χωροταξικά, αριθμητικά κλπ.
13. Κάθε διαδικασία που αφορά παραλαβή, επεξεργασία, εκκαθάριση και έλεγχο φορολογικών δηλώσεων πρέπει να γίνεται από δημόσιους υπαλλήλους και δημόσιες υπηρεσίες. Επίσης, η πληρωμή φορολογικών υποχρεώσεων, πρέπει να μπορεί να γίνεται και από δημόσιες υπηρεσίες. Αυτά απαιτούν η ανεξαρτησία και η ουδετερότητα της φορολογικής διοίκησης, απέναντι σε διαπλοκές κάθε είδους.
14. Καταγραφή, μελέτη και ανακαθορισμό του ρόλου και των ευθυνών των εμπλεκομένων στις ελεγκτικές διαδικασίες. Πρέπει επιτέλους οι εφορίες να μετατραπούν σε βασικές ελεγκτικές υπηρεσίες και όχι σε «ιδιόμορφα» Κ.Ε.Π. τα οποία ταλαιπωρούν καθημερινά τους φορολογούμενους, τους λογιστές και τους ίδιους τους εφοριακούς.
