Του Γιώργου Νούλη
Ενώπιον νέων δεδομένων και μπροστά σε μια σκληρή πραγματικότητα που δρομολογεί αλυσιδωτές αντιδράσεις στον οικογενειακό τους προϋπολογισμό, θα βρεθούν από βδομάδα χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις της Λάρισας, εξαιτίας της προχθεσινής κίνησης της ΕΚΤ να προχωρήσει σε αύξηση του κόστους του χρήματος, αναπροσαρμόζοντας το βασικό της επιτόκιο από το 1%, στο 1,25%.
Σε μια περίοδο που το βάρος των πολιτών και των επιχειρηματιών πέφτει στα δάνεια και όχι στις καταθέσεις και εν μέσω της πρωτοφανούς ύφεσης που πλήττει τη χώρα μας, θα υποχρεωθούν όλοι τους να πληρώσουν υψηλότερες δόσεις για τα πάντα, από τα στεγαστικά και τα καταναλωτικά δάνεια μέχρι τις πιστωτικές κάρτες και τα κεφάλαια κίνησης. Η εξέλιξη αυτή έρχεται μάλιστα να προστεθεί στις δυσάρεστες επιπτώσεις που έχει δημιουργήσει η κρίση και η περιοριστική πολιτική των περικοπών στους μισθούς και τις συντάξεις, να σηματοδοτήσει την αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης των χρεών προς τις τράπεζες, να αυξήσει του φόβους για περαιτέρω οικονομική επιδείνωση και τέλος να περιορίσει ακόμη χαμηλότερα τη ζήτηση για τραπεζικό δανεισμό.
Η αύξηση του επιτοκίου κατά 0,25% είναι αρνητική εξέλιξη και για την σοβούσα ελληνική οικονομία αλλά όχι και καταστροφική. Η Ελλάδα χρειάζεται το καθεστώς των χαμηλών επιτοκίων για να μπορέσει να εξυπηρετήσει το χρέος της και να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που δημιούργησε η κρίση χρέους. Προς το παρόν η επίδραση είναι μεν αρνητική αλλά απορροφήσιμη. Αν συνεχιστεί όμως ο ανοδικός κύκλος των επιτοκίων τότε το πρόβλημα θα γίνει σοβαρό.
Ποιες είναι όμως οι επιπτώσεις από την αύξηση του επιτοκίου; Ποιοί είναι οι κερδισμένοι και ποιοι οι χαμένοι της νέας εποχής των επιτοκίων και του ακριβού χρήματος;
Πρωτίστως να σημειώσουμε πως, αν και η ΕΚΤ δια του κεντρικού της τραπεζίτη του κ. Τρισέ δεν προϊδέασε τις αγορές ότι θα ακολουθήσουν νέες αυξήσεις επιτοκίων, τα επιτελεία των μεγάλων εμπορικών τραπεζών πιστεύουν πως για να αντιμετωπιστούν οι αυξανόμενες πληθωριστικές πιέσεις,
ως το καλοκαίρι θα υπάρξει νέα αύξηση κατά 0,25% και μέχρι τον Δεκέμβριο το βασικό επιτόκιο παρέμβασης της ΕΚΤ θα έχει φτάσει στο 1,75% ή το 2%.
Δηλαδή ουσιαστικά θα έχουμε το έχουμε το τέλος των φθηνών επιτοκίων και την αρχή του ακριβότερου χρήματος, με όλες τις αρνητικές επιπτώσεις που επισύρει.
Λόγω συγκυρίας, θεωρείται δεδομένο ότι από την ερχόμενη εβδομάδα όλες οι τράπεζες επειδή αδυνατούν να αναλάβουν το κόστος της προσαρμογής, θα το μετακυλίσουν στην πελατεία τους ενώ θεωρείται πολύ πιθανό να προχωρήσουν συγχρόνως και στην αναπροσαρμογή των επιτοκίων των δανείων με σταθερό επιτόκιο. Άλλωστε πριν καν γίνουν γνωστές οι ανακοινώσεις της ΕΚΤ ορισμένες εμπορικές τράπεζες έσπευσαν να ανακοινώσουν νέα επιτόκια χορηγήσεων. Η αντανάκλαση στο σύνολο των κυμαινόμενων επιτοκίων είναι άμεση... Και μπορεί μεν η επιβάρυνση του δανειολήπτη καθώς η αύξηση του επιτοκίου περιορίστηκε στο 0,25%, τώρα θα είναι μικρή, προοδευτικά όμως, αν υπάρξουν και νέες αυξήσεις, η πίεση στους μηνιαίους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών θα γίνει αισθητή.
Μεγαλύτερες δυσκολίες είναι βέβαιο πως θα αντιμετωπίσουν και οι επιχειρήσεις, ιδιαίτερα μικρού και μεσαίου μεγέθους που αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας και αποπληρωμής των δανειακών τους υποχρεώσεων. Όταν το χρήμα ακριβαίνει οι τράπεζες, έχοντας το φόβο των επισφαλειών και των καθυστερούμενων δανείων, γίνονται ακόμη πιο σφιχτές ως προς τις χορηγήσεις. Συνεπώς η άνοδος των επιτοκίων θα έχει αρνητικές επιπτώσεις και στην ήδη πολύ χαμηλή ζήτηση που παρατηρείται για τραπεζικό δανεισμό.
ΟΙ ΚΕΡΔΙΣΜΕΝΟΙ
Ας δούμε όμως αναλυτικά ποιοι θα είναι άμεσα χαμένοι και κερδισμένοι. Η αναπροσαρμογή του επιτοκίου σαφώς έχει και κερδισμένους. Ποίοι είναι αυτοί;
* Αν και τα «κέρδη» θα είναι ελάχιστα, κερδισμένοι βγαίνουν οι καταθέτες. Όλες οι τράπεζες εντός των προσεχών ημερών θα προχωρήσουν σε αύξηση των επιτοκίων σε καταθετικά προϊόντα, ταμιευτηρίου και προθεσμιακών, έστω και αυτή θα είναι μικρότερη σε σχέση με το επιτόκιο χορηγήσεων. Δηλαδή το επιτόκιο του ταμιευτηρίου από 0,4% που είναι σήμερα κατά μέσο όρο μπορεί να αυξηθεί μέχρι το 0,5%, ενώ των προθεσμιακών καταθέσεων από 3,7% σε 3,8-3,9%, το πολύ. Ωστόσο στις προθεσµιακές καταθέσεις µπορεί κανείς σήµερα να αξιώσει επιτόκιο της τάξης άνω του 4% για ποσά από 50.000 ευρώ και πάνω.
* Όσοι έχουν στεγαστικά δάνεια σε ελβετικό φράγκο, διότι η αύξηση των επιτοκίων δημιουργεί σταδιακά συνθήκες ανατίμησης του ευρώ και η μηνιαία δόση θα μειώνεται όσο θα αυξάνεται η ισοτιμία του ευρώ έναντι του ελβετικού φράγκου. Στα δάνεια όμως αυτά χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή γιατί μέχρι πρότινος οι συνθήκες δεν ήταν ευνοικές.
* Καμία επίπτωση δεν θα έχουν όσοι έχουν πάρει στεγαστικό ή άλλου είδους δάνειο (π.χ. καταναλωτικό) με σταθερό επιτόκιο.
ΚΑΙ ΟΙ ΧΑΜΕΝΟΙ
Αντίθετα, άμεσα επιβαρημένοι είναι:
* Όσοι έχουν δάνειο με κυμαινόμενο επιτόκιο. Η επιβάρυνση θα είναι αυτόματη και όση η αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ, δηλαδή κατά 0,25 της μονάδας. Για ένα στεγαστικό δάνειο 100.000 ευρώ, με χρονική διάρκεια 20 ετών που μέχρι σήμερα είχε επιτόκιο 3,75% και δόση 593 ευρώ, το επιτόκιο θα αυξηθεί αυτόματα στο 4% και η δόση στα 606 ευρώ. Μια μηνιαία επιβάρυνση δηλαδή 15 ευρώ ή κατά 180 ευρώ το χρόνο. Μεγαλύτερες θα είναι οι επιβαρύνσεις στη μηνιαία δόση για δάνεια 200.000 ευρώ κοκ.
* Όσοι αποφασίσουν να πάρουν δάνειο (στεγαστικό, καταναλωτικό κ.λπ) είτε με σταθερό είτε με κυμαινόμενο επιτόκιο. Κάθε φορά που αυξάνονται τα επιτόκια από την ΕΚΤ αυξάνονται και τα σταθερά επιτόκια των δανείων, αλλά για τους νέους δανειολήπτες. Έτσι, για παράδειγμα, το σταθερό επιτόκιο για 5-10 έτη που σήμερα είναι κατά μέσο όρο στο 5,30% θα αυξηθεί για τον νέο δανειολήπτη γύρω στο 5,55%. Συνήθως, οι τράπεζες «περνούν» όλη την αύξηση στα επιτόκια των δανείων. Αντίστοιχη θα είναι η επιβάρυνση για όσους πάρουν δάνειο με κυμαινόμενο επιτόκιο. Εννοείται ότι η επιβάρυνση για τους δανειολήπτες θα είναι πολύ μεγαλύτερη αν τελικά η ΕΚΤ προσχωρήσει και σε άλλες δύο αυξήσεις εντός του 2011. Συνεπώς το επιτόκιο που συμφέρει τώρα, είναι το σταθερό.
ΣΤΑ ΚΥΜΑΙΝΟΜΕΝΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ
Ωστόσο όλα αυτά μπορεί να αποδειχθούν στην πράξη τελείως διαφορετικά, καθώς τα τελικά επιτόκια (για καταθέσεις και δάνεια) εξαρτώνται από το κόστος χρήματος. Δηλαδή από το επιτόκιο που δανείζει η μία τράπεζα την άλλη. Το euribor δηλαδή. Άλλωστε τα μισά στεγαστικά δάνεια που έχουν κυμαινόμενο επιτόκιο, εξαρτώνται από την πορεία του euribor και όχι από το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ. Όταν υπάρχει κρίση ή έλλειψη ρευστότητας ή επικρατεί αβεβαιότητα, το euribor αυξάνεται κατακόρυφα, μολονότι το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ παραμένει σταθερό ή μειώνεται. Επομένως, το euribor και κατά συνέπεια, το επιτόκιο του δανείου μας, μπορεί να αυξηθεί περισσότερο από μία, για παράδειγμα, υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας, παρά από την αύξηση του βασικού επιτοκίου της ΕΚΤ. Αυτό το είδαμε πριν από περίπου δύο χρόνια, όταν η ΕΚΤ είχε μειώσει το βασικό επιτόκιο στο 1%, ενώ το euribor εκτοξεύθηκε στο 3%, διότι καμία τράπεζα δεν ήθελα να δανείσει την άλλη. Επομένως, το σημερινό επίπεδο του euribοr με το οποίο είναι συνδεδεμένα σχεδόν τα μισά στεγαστικά, μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί ανεξάρτητα από την απόφαση της ΕΚΤ. Οι οικονομολόγοι και οι αναλυτές πάντως, εξαιτίας της γενικότερης κρίσης στην Ευρώπη, βλέπουν αύξηση του euribor στο 2% περίπου στο β' τρίμηνο του 2012.
Συμπερασματικά από την αύξηση των επιτοκίων να ανησυχούν όποιοι είναι εκτεθειμένοι στο δανεισμό και κυρίως αυτοί που πληρώνουν στεγαστικά δάνεια και έχουν ταυτόχρονα χρέη από καταναλωτικά και κάρτες.
