Του Γιώργου Νούλη
Σε ένα πρωτόγνωρο οικονομικό «τσουνάμι» έχει εξελιχθεί στο νόμο Λάρισας, το αρχικό κύμα της ρύθμισης χρεών απεγνωσμένων δανειοληπτών, οι οποίοι στο παρά πέντε της προσωπικής χρεοκοπίας, εξαιτίας της ανεργίας και της αποδόμησης των εργασιακών σχέσεων, επιζητούν τη δικαστική συνδρομή για το «κούρεμα» των δυσβάστακτων δανειακών τους υποχρεώσεων. Καθώς πια, οι υποθέσεις έχουν «ωριμάσει» νομικά και το 70% των αποφάσεων που εκδίδονται από τα Ειρηνοδικεία της Λάρισας δικαιώνουν τους δανειολήπτες, ο αριθμός των αιτήσεων για υπαγωγή στο νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά αυξάνεται ραγδαίως. Ήδη ο αριθμός των εκκρεμών αιτήσεων στα δικαστήρια έχει ξεπεράσει τις 1.200, ενώ ο χρόνος εκδίκασης των υποθέσεων ορίζεται σήμερα για το Σεπτέμβριο του 2013.
Η συντριπτική πλειοψηφία των αιτήσεων αφορά σε ανέργους, συνταξιούχους και δημοσίους υπαλλήλους, οι οποίοι επικαλούνται μεγάλες μειώσεις στις αποδοχές τους και κατά συνέπεια αδυναμία να εκπληρώσουν τις δόσεις των δανείων.
Από τις έως τώρα αποφάσεις που έχουν εκδοθεί στη Λάρισα, ξεκάθαρα φαίνεται πως η δικαιοσύνη έχει θέσει ένα «δίχτυ προστασίας» στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Με το σκεπτικό ότι πρωταρχική συνταγματική υποχρέωση του κράτους είναι να σέβεται και να προστατεύει την αξία του ανθρώπου, έχει δεχθεί ως όριο κάθε πολιτειακής πράξης «να διατηρούνται εκείνες οι συνθήκες διαβίωσης του πολίτη που θα του επιτρέπουν να ζει με αξιοπρέπεια». Υπό το πρίσμα αυτό το Ειρηνοδικείο Λάρισας έχει προχωρήσει σε γενναίες διαγραφές δανείων που έφθασαν ή ξεπέρασαν το 80% του κεφαλαίου ενώ σε άλλες περιπτώσεις «πάγωσε» για σημαντικό διάστημα την καταβολή δόσεων για τραπεζικές οφειλές, εφόσον υπάρχει πραγματική οικονομική αδυναμία, δίνοντας προβάδισμα στην ανθρώπινη αξία έναντι του χρήματος.
«Σαφώς, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος του ΙΝΚΑ Θεσσαλίας κ. Βασίλης Κόκκαλης, και δεν υπάρχει ένας ενιαίος κανόνας για το ύψος του κεφαλαίου που διαγράφεται, καθώς αυτό αποφασίζεται από τον εκάστοτε ειρηνοδίκη και εξατομικευμένα για τον κάθε οφειλέτη, λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική του κατάσταση και την προσαρμογή της οφειλής στις πραγματικές δυνατότητες του δανειολήπτη. Για να εκδοθεί μια θετική δικαστική απόφαση, θα πρέπει να συντρέχουν λόγοι πραγματικής αδυναμίας των δανειοληπτών να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους, λαμβάνοντας υπόψη τη γενικότερη οικονομική κατάσταση, την ύπαρξη ακίνητης περιουσίας, αλλά και τη δυνατότητά τους να έχουν κάποιο εισόδημα που θα μπορεί να επιτρέψει τη μερική έστω αποπληρωμή των μειωμένων δόσεων. Βέβαια το 30% των αιτήσεων, που έχουν υποβληθεί στο νομό Λάρισας είναι απορριπτικός, αλλά οι λόγοι είναι κυρίως τυπικοί και αφορούν στη μη κατάθεση όλων των νομιμοποιητικών εγγράφων ή σε αοριστία του αιτήματος. Το ποσοστό των αιτήσεων που απορρίπτεται μειώνεται σταδιακά ολοένα και περισσότερο, καθώς ο νόμος έχει μπει ήδη στον δεύτερο χρόνο εφαρμογής του, με συνέπεια να ωριμάζει και η διαδικασία επεξεργασίας των προσφυγών. Πάντως, ο νόμος αν και υπάρχουν αρκετά περιθώρια βελτίωσης των διατάξεών του, αποδεικνύεται σωτήριος για τους δανειολήπτες. Άλλωστε η δυνατότητα διακανονισμού των οφειλών σε βάθος τετραετίας που προβλέπει ο νόμος με βάση τα πραγματικά εισοδήματα του δανειολήπτη, μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστικό περιορισμό του χρέος, απαλλάσσοντάς τον στη συνέχεια από κάθε σχετική υποχρέωση προς τους πιστωτές του».
ΟΙ ΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ
Σύμφωνα με το νόμο 3869/2010, γνωστού και ως νόμου Κατσέλη, η διαδικασία για να υπαχθεί κάποιος στις ευνοϊκές ρυθμίσεις του νόμου περιλαμβάνει τέσσερις φάσεις. Βασική προϋπόθεση για να κάνει ο δανειολήπτης χρήση του νόμου είναι ότι θα πρέπει να έχει αποδεδειγμένη αδυναμία να εξοφλήσει το χρέος του. Στο νόμο μπορούν να υπαχθούν φυσικά πρόσωπα, ενώ εξαιρούνται έμποροι και ελεύθεροι επαγγελματίες. Ρυθμίζονται χρέη προς τις τράπεζες, ενώ εξαιρούνται οι οφειλές από φόρους, τέλη, διοικητικά πρόστιμα, χρέη προς ασφαλιστικά ταμεία. Τα βήματα έχουν ως εξής:
1. Η φάση του εξωδικαστικού συμβιβασμού. Πριν ο οφειλέτης καταθέσει αίτηση ρύθμισης στο Ειρηνοδικείο, είναι υποχρεωμένος από το νόμο να κάνει προσπάθεια συμβιβασμού με τις τράπεζες. Η προσπάθεια εξωδικαστικού συμβιβασμού είναι υποχρεωτική και μία από τις αλλαγές που προβλέπονται για το νόμο είναι να καταστεί προαιρετικός επειδή εκ των πραγμάτων έχει καταστεί οικονομικά ασύμφορος και αναποτελεσματικός.
2. Κατάθεση αίτησης στο Ειρηνοδικείο. Στην αίτηση αναφέρονται αναλυτικά τα οικονομικά στοιχεία, τα εισοδήματα και τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη καθώς και του/της συζύγου. Επίσης αναφέρονται αναλυτικά οι απαιτήσεις των πιστωτών. Στην αίτηση περιλαμβάνεται και το σχέδιο διευθέτησης των οφειλών, η βεβαίωση ότι έγινε προσπάθεια εξωδικαστικού συμβιβασμού και υπεύθυνη δήλωση ορθότητας των δηλωθέντων στοιχείων.
3. Η υπόθεση έρχεται στο Ειρηνοδικείο. Γίνεται νέα προσπάθεια συμβιβασμού ενώπιον του Ειρηνοδίκη. Ο συμβιβασμός μπορεί να επιτευχθεί εφόσον συμφωνήσουν οι πιστωτές.
Η διαδικασία του δικαστικού συμβιβασμού διαρκεί πάνω από 3 μήνες, καθώς, αρχικά υποβάλλεται η αίτηση και δίδεται στους πιστωτές το σχέδιο διευθέτησης των οφειλών. Μέσα σε ένα μήνα η τράπεζα θα πρέπει να απαντήσει αν δέχεται ή όχι το σχέδιο ή να προτείνει δικές της τροποποιήσεις στο σχέδιο. Μετά από 15 μέρες ο δανειολήπτης θα πρέπει να υποβάλλει το δικό του τροποποιημένο σχέδιο διευθέτησης των οφειλών. Μέσα σε διάστημα 20 ημερών η τράπεζα θα πρέπει να απαντήσει αν γίνεται αποδεκτό το σχέδιο. Αν παρέλθει το διάστημα χωρίς παρατηρήσεις θεωρείται ότι ο πιστωτής έχει αποδεχθεί το σχέδιο.
4. Τελικό στάδιο: Η οφειλή πάει σε δικαστική ρύθμιση, αφού αποτύχει και ο δικαστικός συμβιβασμός. Το δικαστήριο αφού μελετήσει τα στοιχεία που έχει προσκομίσει ο δανειολήπτης, και συνυπολογίσει τις αιτιάσεις της τράπεζας, προχωρά στην έκδοση της απόφασής του.
ΑΓΩΝΙΟΥΝ ΟΙ ΕΜΠΟΡΟΙ
Στο μεταξύ, οι αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις έμποροι και επαγγελματίες, έχουν ενισχύσει την αγωνία των εμπόρων και των επαγγελματιών για τη δέσμη των ευνοϊκών αλλαγών για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, που απεσύρθη στο παραπέντε των εκλογών με το αιτιολογικό ότι δεν είχε ολοκληρωθεί η διαβούλευση με την ΕΚΤ. Το σχετικό νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας έδινε μεταξύ άλλων τη δυνατότητα υπαγωγής στο νόμο και στους εμπόρους.
Επιγραμματικά να θυμίσουμε πως το νομοσχέδιο, προέβλεπε μεταξύ αλλων ότι:
* Στη δικαστική ρύθμιση των τραπεζικών χρεών μπορούν να ενταχθούν και έμποροι, αρκεί οι οφειλές τους να μην ξεπερνούν τα 25.000 ευρώ από την επαγγελματική τους δραστηριότητα.
* Δεν είναι πλέον υποχρεωτική για τον οφειλέτη η απόπειρα εξώδικης ρύθμισης των χρεών πριν από την κατάθεση της αίτησης για δικαστική ρύθμιση των χρεών.
* Η περίοδος ρύθμισης των χρεών, που θα ανέρχεται σε πέντε έτη, θα αρχίζει με την κατάθεση της αίτησης και όχι από την έκδοση της απόφασης.
* Στις περιπτώσεις οφειλετών με πλήρη αδυναμία καταβολής, η απαλλαγή από τα χρέη θα επέρχεται στα τρία έτη.
* Το ποσόν μέχρι το 85% της εμπορικής αξίας της κύριας κατοικίας του οφειλέτη, την εξόφληση του οποίου πρέπει να ρυθμίσει ο οφειλέτης για να την εξαιρέσει από τη ρευστοποίηση, θα μπορεί πλέον να ρυθμίζεται και σε μεγαλύτερο των είκοσι ετών χρονικό διάστημα.
«Βέβαια σήμερα, όπως τονίζει ο κ. Κόκκαλης, υπό τις παρούσες συνθήκες δεν είναι βέβαιο πως το νομοσχέδιο θα επανέλθει γι αυτό εμείς ως καταναλωτική οργάνωση πιέζουμε και ζητούμε την άμεση αναστολή των πλειστηριασμών μέχρι το τέλος του 2015, για την πρώτη κατοικία, με αυξημένο όριο τα 300.000 ευρώ». Παρενθετικά να σημειώσουμε πως σήμερα η απαγόρευση των πλειστηριασμών από τις τράπεζες λήγει στο τέλος του 2012 και αφορά σε δάνεια ύψους έως 200.000 ευρώ για πρώτη κατοικία.
