Του Γιώργου Νούλη
Αντίστροφα άρχισε πλέον να μετρά ο χρόνος για τους χιλιάδες οφειλέτες του ν. Λάρισας που θέλουν να ενταχθούν στο καθεστώς προστασίας της κύριας κατοικίας τους. Η προθεσμία για την υποβολή δήλωσης ένταξης στις διατάξεις του νόμου 4224/2013 λήγει στο τέλος Ιανουαρίου, διαφορετικά αίρεται η προστασία και η τράπεζα μπορεί να ξεκινήσει τη διαδικασία του πλειστηριασμού.
Αν και επί της ουσίας η ρύθμιση, δεν αποτρέπει τη γενική απελευθέρωση των πλειστηριασμών καθώς
η ευεργετική για την πλειοψηφία των δανειοληπτών απαγόρευση των πλειστηριασμών όλων των ακινήτων για οφειλές μέχρι 200.000 ευρώ σε τράπεζες καταργήθηκε, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να βγουν στο σφυρί, έναντι εξευτελιστικών τιμημάτων ακίνητα, ωστόσο με το νέο καθεστώς είναι βέβαιο πως και οι στρατηγικοί «κακοπληρωτές», όσοι δηλαδή μπορούν αλλά δεν εξυπηρετούν τα χρέη τους, θα «ξεβολευτούν» και οι δανειολήπτες που όντως βρίσκονται σε οικονομική δυσκολία θα αναγκαστούν να προσέλθουν στις τράπεζες για μια βιώσιμη ρύθμιση.
Αυτό όμως που πρέπει να προσεχθεί, άσχετα με το ότι η ρύθμιση θέτει αυστηρές προϋποθέσεις που καθεμία από αυτές ενδέχεται να αποκλείει ολόκληρες κατηγορίες πολιτών αφήνοντας ακάλυπτους σε πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας δανειολήπτες, που το μοναδικό ακίνητο ιδιοκτησίας τους δεν είναι εκείνο στο οποίο κατοικούν, (αν και όπως εκτιμάται η προστασία καλύπτει το 70% των οφειλετών σύμφωνα με στελέχη της αγοράς και το 90% με βάση τις προβλέψεις του Υπ. Ανάπτυξης), είναι οι προθεσμίες ένταξης και η υποχρέωση από όσους καλύπτονται να προχωρήσουν σε συγκεκριμένες κινήσεις για να μην χάσουν την ευκαιρία.
Συνεπώς όσοι δανειολήπτες έχουν δάνειο στο κόκκινο και πληρούν τα κριτήρια έχουν προθεσμία να υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση στην τράπεζα έως τις 31 Ιανουαρίου. Εάν για οποιονδήποτε δεν προσέλθουν και αυτή προχωρήσει τις διαδικασίες, ο δανειολήπτης έχει άλλους δύο μήνες από την επίδοση της επιταγής, για να υποβάλει τη δήλωση. Εάν το δίμηνο παρέλθει τότε η απαγόρευση του πλειστηριασμού αίρεται και το ακίνητο θα βγει στο «σφυρί».
«Ο νομοθέτης έθεσε τέτοια χρονικά όρια που η μη τήρησή τους μπορεί να τινάξει στον αέρα τη διαδικασία» σχολιάζει στην «Ε» ο πρόεδρος του ΙΝΚΑ Θεσσαλίας κ. Βασίλης Κόκκαλης, για να προσθέσει πως «από 1/1/2014 και μέχρι 31/12/2014 απαγορεύονται οι πλειστηριασμοί μόνο στην κύρια κατοικία, όπως αυτή έχει δηλωθεί στην τελευταία δήλωση φόρου εισοδήματος. Οι δανειολήπτες θα πρέπει να ενεργήσουν άμεσα, ώστε να μπορέσουν να προστατεύουν την κύρια κατοικία τους. Ωστόσο πρέπει να επισημανθεί πως εάν το όριο των 200.000 ευρώ αφορούσε τρέχουσες εμπορικές αξίες τότε πράγματι περισσότερα ακίνητα θα ήταν υπό προστασία. Και αυτό γιατί πολύ απλά οι εμπορικές αξίες σήμερα είναι χαμηλότερες από τις αντικειμενικές. Έτσι, ένα σπίτι αντικειμενικής αξίας 210.000 ευρώ, το οποίο αγοράστηκε το 2007 έναντι 260.000 ευρώ (εμπορική αξία) και το οποίο σήμερα αξίζει 150.000 ευρώ δεν προστατεύεται. Αυτό το σπίτι θα βγει στον πλειστηριασμό ακόμη κι αν ο δανειολήπτης πληροί τα δύο από τα τρία κριτήρια, Θα βγει επίσης στον πλειστηριασμό ακόμη και αν ο οφειλέτης είναι άνεργος ή δεν διαθέτει το στοιχειώδες εισόδημα για να καλύψει τις βασικές ανάγκες διαβίωσης. Μοναδική διέξοδος του εν λόγω δανειολήπτη, να προσφύγει στο νόμο Κατσέλη για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (ν. 3869/2010). Ο δανειολήπτης μπορεί να προσφύγει στα Ειρηνοδικεία, ζητώντας ρύθμιση από το δικαστήριο για το σύνολο της οφειλής του και ο πλειστηριασμός στην περίπτωση αυτή αναστέλλεται μέχρι την οριστική εκδίκαση της υπόθεσης. Πάντως το ΙΝΚΑ Θεσσαλίας, δηλώνει έτοιμο να συνδράμει δωρεάν στη σύνταξη της υπεύθυνης δήλωσης και στην καθοδήγηση για τη συγκέντρωση και την κατάθεση των σχετικών δικαιολογητικών στην τράπεζα».
Σε κάθε περίπτωση λόγω του πλήθους αποριών που δημιουργεί σε χιλιάδες δανειολήπτες η πρόσφατη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, η «Ε» με τη βοήθεια του ΙΝΚΑ Θεσσαλίας, καταγράφει με τη μορφή ερωτήσεων - απαντήσεων τις βασικές αρχές της ρύθμισης, τις προϋποθέσεις που πρέπει να συγκεντρώνει κάποιος για να υπαχθεί στο καθεστώς προστασίας, το πώς υπολογίζεται η ελάχιστη μηνιαία καταβολή, τι ισχύει για ανέργους, πολύτεκνους, ελεύθερους επαγγελματίες και γενικά ποιοι κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι με κατασχέσεις ακινήτων.
* Με ποιον τρόπο προστατεύεται η κύρια κατοικία από τους πλειστηριασμούς;
- Αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί σε βάρος της πρώτης κατοικίας των οφειλετών ως την 31η Δεκεμβρίου εφόσον πληρούν όλα τα κριτήρια που θέτει ο νόμος. Η ρύθμιση δηλαδή ισχύει για ένα χρόνο, έως ότου το Υπουργείο Ανάπτυξης θεσμοθετήσει ένα μόνιμο πλαίσιο διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων οφειλών.
* Ποια είναι τα κριτήρια υπαγωγής;
- Οι πλειστηριασμοί αναστέλλονται εφόσον πληρούνται σωρευτικά τα εξής κριτήρια:
1) Η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας δεν υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ.
2) Το καθαρό οικογενειακό εισόδημα (χωρίς τις κρατήσεις για τα ασφαλιστικά ταμεία, φόρο εισοδήματος και εισφορά αλληλεγγύης) να είναι ως 35.000 ευρώ.
3) Η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας να είναι μικρότερη ή ίση με 270.000 ευρώ. Από το ποσό αυτό το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 15.000 ευρώ.
* Ποιοι οφειλέτες και ποιες οφειλές υπάγονται στη ρύθμιση;
- Αφορά σε όλους τους οφειλέτες, ανεξαρτήτως ιδιότητας ενώ στη ρύθμιση υπάγονται κάθε είδους οφειλές έναντι των δανειστών (τράπεζες, ιδιώτες, εταιρείες κτλ.). Σε ό,τι αφορά στις τράπεζες, η ρύθμιση καλύπτει οφειλές από στεγαστικά, καταναλωτικά δάνεια ή κάρτες αλλά και επαγγελματικά δάνεια.
* Η ρύθμιση αφορά μόνο αυτούς που έχουν πάψει να πληρώνουν το δάνειό τους ή και τους ενήμερους;
- Στη ρύθμιση εντάσσονται οι ληξιπρόθεσμες οφειλές και όχι αυτές που είναι ενήμερες.
* Τι πρέπει να κάνουν οι οφειλέτες για να υπαχθούν στη ρύθμιση;
- Οι οφειλέτες έχουν υποχρέωση υποβολής προς τον δανειστή ως 31.1.2014 (ή εντός δύο μηνών από επίδοση επιταγής προς εκτέλεση) υπεύθυνης δήλωσης του Ν. 1599/86, με κάθε πρόσφορο μέσο, στην οποία θα αναγράφονται τα πλήρη στοιχεία του, λεπτομερή και επικαιροποιημένα στοιχεία επικοινωνίας, περιγραφή της πλήρωσης των παραπάνω προϋποθέσεων και αναλυτική κίνηση των λογαριασμών που ξεπερνούν το ποσό των 1.000 ευρώ τους τελευταίους 24 μήνες πριν από την υποβολή της υπεύθυνης δήλωσης. Κάθε πρόσφορο μέσο νοείται οτιδήποτε μπορεί να φέρει βεβαιωμένη ημερομηνία και αποδεικτικό αποστολής, όπως λ.χ. αυτοπρόσωπη ή μέσω ειδικώς εξουσιοδοτημένου ατόμου υποβολή, επίδοση με δικαστικό επιμελητή, συστημένη επιστολή μέσω EΛTA, μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε επίσημη ηλεκτρονική διεύθυνση, αποστολή φαξ με αποδεικτικό αποστολής κ.ά.
* Πώς αποδεικνύονται τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη;
- Ο δανειστής κατά τη διάρκεια απαγόρευσης του πλειστηριασμού δύναται να καλέσει τον οφειλέτη να προσκομίσει: α) αντίγραφα τίτλων ιδιοκτησίας για ακίνητα που έχουν αποκτηθεί μετά την 1.1.2007 και φύλλο υπολογισμού αξίας για ακίνητα που έχουν αποκτηθεί πριν από την 1.1.2007, β) βεβαίωση συγκριτικών στοιχείων της φορολογικής αρχής με αναφορά επί του ποσού του ακινήτου για ακίνητα εκτός του αντικειμενικού προσδιορισμού, γ) αντίγραφο τελευταίων δηλώσεων Ε1 και Ε9, δ) αποδεικτικό έγγραφο χρονολογίας με νωρίτερη ημερομηνία την 20ή Νοεμβρίου 2013 σχετικά με το ύψος των καταθέσεων και των κινητών αξιών, ε) βεβαίωση ή κάρτα ανεργίας και στ) πιστοποιητικό αναπηρίας.
* Κατά τη διάρκεια αναστολής πλειστηριασμού οι δανειολήπτες οφείλουν να καταβάλλουν κάποια μηνιαία καταβολή;
- Ο οφειλέτης υποχρεούται να καταβάλλει μηνιαία δόση ανάλογα με την πραγματική οικονομική κατάστασή του.
* Πώς θα υπολογίζεται η ελάχιστη μηνιαία καταβολή;
- Όσον αφορά: α) μισθωτούς και συνταξιούχους, β) επαγγελματίες με σχέση εξαρτημένης εργασίας και γ) ανέργους με εισοδήματα πέραν του επιδόματος ανεργίας, η δόση ορίζεται σε ποσοστό 10% επί του καθαρού μηνιαίου εισοδήματός τους, όταν το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα δεν ξεπερνά τις 15.000 ευρώ. Για οικογενειακά εισοδήματα άνω των 15.000 ευρώ υπολογίζεται ποσοστό 10% μέχρι του ποσού των 15.000 ευρώ και ποσοστό 20% στο υπερβάλλον εισόδημα. Για παράδειγμα, για ετήσιο εισόδημα 10.000 ευρώ, δηλαδή 830 ευρώ τον μήνα, η δόση του δανείου θα διαμορφώνεται στα 83 ευρώ τον μήνα, για εισόδημα 15.000 ευρώ η δόση διαμορφώνεται στα 125 ευρώ τον μήνα κ.ο.κ. Για τους υπόλοιπους οφειλέτες (ελεύθερους επαγγελματίες και εμπόρους) καταβάλλεται το ίδιο ποσοστό επί των εισοδημάτων τους, το οποίο όμως σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να είναι μικρότερο του 30% της τελευταίας ενήμερης δόσης.
* Τι γίνεται σε περίπτωση που κάποιος έχει δάνεια σε πολλές τράπεζες;
- Στη ρύθμιση μπορούν να μπουν οφειλές ακόμη και αν αυτές είναι προς πολλούς πιστωτές, αρκεί να συντρέχουν οι αναγκαίες προϋποθέσεις. Στην περίπτωση αυτή, η ελάχιστη δόση του 10% κατανέμεται αναλόγως με το ύψος της οφειλής και αναλογικώς μεταξύ των πιστωτών.
* Υπάρχει πρόβλεψη για κοινωνικά ευπαθείς ομάδες;
- Η διάταξη εισάγει ειδικές προβλέψεις για: α) οικογένειες που βαρύνονται με τρία και περισσότερα τέκνα, β) άτομα με αναπηρία 67% και άνω και γ) όσους βαρύνονται από άτομα με αναπηρία 67% και άνω, για τους οποίους τα όρια των σωρευτικών προϋποθέσεων προσαυξάνονται κατά 10% παρέχοντάς τους με αυτόν τον τρόπο επιπλέον προστασία. Δηλαδή, η αντικειμενική αξία της πρώτης κατοικίας να μην υπερβαίνει τα 220.000 ευρώ, το καθαρό οικογενειακό εισόδημα να είναι μικρότερο ή ίσο των 38.500 ευρώ, η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας να μην υπερβαίνει τις 297.000 ευρώ και από το ποσό αυτό το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη να μην υπερβαίνει τις 16.500 ευρώ. Για τις παραπάνω κατηγορίες δανειοληπτών προβλέπεται καταβολή μηνιαίας δόσης σε ποσοστό 10% επί του καθαρού μηνιαίου εισοδήματος, για ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μέχρι 20.000 ευρώ. Για οικογενειακά εισοδήματα άνω των 20.000 ευρώ υπολογίζεται ποσοστό 10% μέχρι του ποσού των 20.000 ευρώ και ποσοστό 20% στο υπερβάλλον εισόδημα.
* Υπάρχει ειδική πρόβλεψη για τους ανέργους;
- Για τους ανέργους με μηδενικό εισόδημα ή μοναδικό εισόδημα το επίδομα ανεργίας και εφόσον πληρούν τις σωρευτικές προϋποθέσεις του νόμου προβλέπεται αναστολή πλειστηριασμών χωρίς υποχρέωση οποιασδήποτε καταβολής.
* Εξακολουθεί να ισχύει η προστασία της κύριας κατοικίας μέσω της υπαγωγής στον Ν. 3869/2010 (γνωστού και ως ν. Κατσέλη);
- Με τις πρόσφατες τροποποιήσεις του νόμου 3869/2010 παρέχεται απόλυτη προστασία της κύριας κατοικίας του οφειλέτη που βρίσκεται σε μόνιμη αδυναμία πληρωμών έναντι όλων των δανειστών (τράπεζες, ιδιώτες, εταιρείες κ.τλ.) αμέσως μετά την υποβολή αίτησης υπαγωγής στον νόμο και ως την έκδοση τελεσίδικης απόφασης.
* Οι δανειολήπτες που έχουν καταθέσει αίτηση στο ειρηνοδικείο με βάση το ν. Κατσέλη χρειάζεται να ενταθούν στη συγκριμένη ρύθμιση;
- Όχι δεν χρειάζεται να κάνουν χρήση του νέου νόμου για να προστατεύσουν την κύρια κατοικία τους.
* Θα συνεχίσει να ισχύει το πρόγραμμα διευκόλυνσης για δανειολήπτες των οποίων δεν έχει καταγγελθεί η δανειακή σύμβαση;
- Βάσει του ν. 4161/2013 ισχύει το πρόγραμμα διευκόλυνσης το οποίο παρέχει ευνοϊκές ρυθμίσεις σε δανειολήπτες των οποίων δεν έχει καταγγελθεί η δανειακή σύμβαση. Οι ρυθμίσεις παρέχονται υποχρεωτικά από τα πιστωτικά ιδρύματα, χωρίς να ελλοχεύει ο κίνδυνος καταγγελίας της σύμβασης, εξασφαλίζοντας ότι η τράπεζα δεν θα προβεί σε αναγκαστική εκτέλεση σε βάρος του οφειλέτη.
Με δεδομένο μάλιστα ότι πλέον - λόγω των μαζικών προσφυγών - ορίζονται δικάσιμοι στη Λάρισα ακόμη και το 2017 η προστασία αυτή μπορεί να είναι πολυετής. Εντούτοις, θα πρέπει να σημειωθεί ότι για να προσφύγει κανείς στον εν λόγω νόμο θα πρέπει να μπορεί να αποδείξει αδυναμία πληρωμής. Από την άλλη, αν δεν μπορεί καν να πληρώσει την ελάχιστη δόση που ορίζει ο νέος νόμος για τους πλειστηριασμούς, η προσφυγή στο ν. Κατσέλη μπορεί να είναι μονόδρομος προκειμένου να διασφαλίσει την περιουσία του.
* Πληρώ τα κριτήρια του νόμου, με εισόδημα 35.000 ευρώ, έχω όμως περισσότερες από μία οφειλές σε τράπεζες. Εκτός από στεγαστικό, ένα καταναλωτικό δάνειο ύψους 25.000 ευρώ και οφειλή από πιστωτική κάρτα ύψους 5.000 ευρώ. Με βάση όσα προβλέπονται στη ρύθμιση θα πρέπει να καταβάλω μηνιαία δόση 458 ευρώ. Η δόση αυτή περιλαμβάνει όλες τις οφειλές μου ή μόνο το στεγαστικό μου;
- Στα 458 ευρώ περιλαμβάνονται οι δόσεις όλων των δανείων. Για παράδειγμα το 50% των 458 ευρώ, περίπου 230 ευρώ, θα καταβάλλεται για το στεγαστικό θα πηγαίνει για τη δόση του στεγαστικού δανείου. Από τα υπόλοιπα 229 ευρώ το 1/6, δηλαδή 38 ευρώ θα αφορά την αποπληρωμή της πιστωτικής κάρτας και τα 191 ευρώ την αποπληρωμή του καταναλωτικού δανείου. Αν το υπόλοιπο του καταναλωτικού δανείου ήταν 10.000 ευρώ και άλλες 10.000 ευρώ η οφειλή στην πιστωτική κάρτα, τότε τα 229 ευρώ θα μοιράζονταν κατά 50% (114,5 ευρώ) στην καταβολή μηνιαίας δόσης για το καταναλωτικό δάνειο και 50% για την κάρτα.
* Έχω εισόδημα 30.000 ευρώ, και το στεγαστικό μου δάνειο βρίσκεται σε καθυστέρηση, η τράπεζα θα κινήσει διαδικασίες πλειστηριασμού;
- Όχι, αν καταβάλλετε κάθε μήνα το ποσό που ορίζει η ρύθμιση και ανέρχεται στην περίπτωση αυτή στα 375 ευρώ. Αν δεν μπορείτε να καταβάλλετε το συγκεκριμένο ποσό, μπορείτε να προχωρήσετε σε άλλου είδους ρύθμιση με την τράπεζα (π.χ. επιμήκυνση διάρκειας) για να μειωθεί η μηνιαία δόση σας.
* Δεν έχω πρώτη κατοικία και ούτε στεγαστικό δάνειο. Έχω όμως οφειλές από καταναλωτικά δάνεια και πιστωτικές κάρτες, που βρίσκονται σε καθυστέρηση από 3 - 6 μήνες. Δεν έχω όμως προσημειώσει ακίνητο. Όμως η ακίνητη περιουσία μου είναι πάνω από 270.000 ευρώ και το εισόδημα μου είναι 18.000 ευρώ. Μπορεί η τράπεζα να κινήσει διαδικασία πλειστηριασμού;
- Βεβαίως και μπορούν να κινηθούν διαδικασίες πλειστηριασμού για οποιοδήποτε ακίνητο έχετε στην κατοχή σας, αφού δεν σας καλύπτουν και τα 3 κριτήρια που θέτει ο νόμος.
* Το εισόδημα μου είναι 40.000 ευρώ, όμως έχει μειωθεί κατά 40% τα τελευταία 3 χρόνια. Εκτός από το στεγαστικό δάνειο, που βρίσκεται σε τρίμηνη καθυστέρηση - έχω δύο πιστωτικές κάρτες και ένα καταναλωτικό δάνειο σε οριστική καθυστέρηση. Κινδυνεύω να χάσω το σπίτι μου;
- Βρίσκεστε αντιμέτωπος με το ενδεχόμενο πλειστηριασμού αν δεν προχωρήσετε σε κάποιου είδους ρύθμιση με την τράπεζα.
* Μπορώ να κάνω ρύθμιση και τώρα που τα δάνεια μου βρίσκονται σε καθυστέρηση πάνω από 90 μέρες; Έχω ένα στεγαστικό για το οποίο καταβάλω ποσό χαμηλότερο από την κανονική του δόση και ένα καταναλωτικό, που έχω να το πληρώσω πάνω από 6 μήνες;
- Μπορείτε. Εξάλλου αυτός είναι ο στόχος των τραπεζών. Να ρυθμίσουν όλα τα δάνεια που βρίσκονται σε καθυστέρηση, προκειμένου να περιορίσουν το ποσοστό των «κόκκινων» δανείων.
