Του Γιώργου Μακρή
Σε αρκετά μεγάλη ηλικία εισέρχονται πλέον στην αγορά εργασίας οι Έλληνες. Σύμφωνα με έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, «οι νέοι στην Ελλάδα, είτε διαθέτουν υψηλό εκπαιδευτικό υπόβαθρο είτε όχι, αντιμετωπίζουν μεγάλο «κενό» κατά τη μετάβασή τους από την εκπαίδευση στην αγορά εργασίας.
Τα στοιχεία από την έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ είναι χαρακτηριστικά:
-«Οι νέοι στην Ελλάδα εισέρχονται στην αγορά εργασίας σε αρκετά μεγάλη ηλικία, λιγότερο από το 50% των ερωτηθέντων νέων είχαν κάποια εργασιακή εμπειρία πριν γίνουν 22 ετών, ενώ τουλάχιστον το 20% δεν είχε δουλέψει μέχρι τα 25 έτη του.
-Οι νέοι συνήθως βρίσκουν «πρώτη εργασία» ως υπάλληλοι με συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου σε προσωρινές θέσεις εργασίας είτε πλήρους είτε μερικής απασχόλησης. Από τους ερωτηθέντες το 40,5% δούλευε σε προσωρινές θέσεις πλήρους απασχόλησης ενώ το 11,4% δούλευε με μερική απασχόληση σε μόνιμες ή προσωρινές θέσεις εργασίας. Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν την ύπαρξη κατάτμησης της αγοράς εργασίας για τους νέους.
-Το 30,7% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι βρήκε απασχόληση (μόνιμη ή προσωρινή) τουλάχιστον 4 χρόνια μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του».
ΠΡΩΤΟΦΑΝΗ ΕΠΙΠΕΔΑ
Σε κείμενο του υπουργείου Εργασίας που έχει σταλεί σε διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους ενόψει της εφαρμογής από το 2014 του Εθνικού Σχεδίου Υλοποίησης του προγράμματος «Εγγυήσεων για τη Νεολαία» επισημαίνεται ότι «η ανεργία των νέων (15-24 ετών) στην Ελλάδα ήταν σε υψηλά επίπεδα και πριν την έναρξη της οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια εν μέσω της παρατεταμένης ύφεσης η ανεργία των νέων έχει εκτιναχθεί σε πρωτοφανή επίπεδα. Το ποσοστό ανεργίας των νέων (15-24 ετών) στην Ελλάδα το 1983 ήταν περίπου 23%, ενώ το 2012 εκτινάχθηκε στο 55,3% και το Β’ Τρίμηνο του 2013 στο 59% , δηλαδή σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από το αντίστοιχο ποσοστό των υπόλοιπων 27 κρατών-μελών της ΕΕ το οποίο διαμορφώθηκε το 2012 στο 22,8%. Με βάση τα ανωτέρω στοιχεία μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η ανεργία των νέων στην Ελλάδα έχει και διαρθρωτικό χαρακτήρα», αναφέρεται στο κείμενο.
Σύμφωνα με την ανάλυση των επιτελών του υπουργείου Εργασίας, «η ηλικιακή ομάδα των νέων 15 – 24 ετών αποτελείται από άτομα με διαφορετικά χαρακτηριστικά και θα μπορούσαμε να τη χωρίσουμε σε 2 υπό-ομάδες:
-Νέοι 15 – 19: Οι έφηβοι που θα έπρεπε να βρίσκονται στο εκπαιδευτικό σύστημα. Τα άτομα αυτά έχουν χαμηλά προσόντα και εξειδίκευση και επομένως αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες ένταξης στην αγορά εργασίας. Με βάση τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για το 2ο τρίμηνο του 2013, οι νέοι 15-19 αποτελούν περίπου το 6% του συνολικού πληθυσμού της χώρας και το 2,2% (περίπου 30.000 νέοι) του συνόλου των ανέργων.
-Νέοι 20 –24:Τα άτομα ηλικίας 20-24 ετών έχουν συνήθως ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και μπορεί να έχουν ολοκληρώσει και πανεπιστημιακές σπουδές. Τα άτομα αυτά έχουν συνήθως υψηλότερα τυπικά προσόντα. Με βάση τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για το 2ο τρίμηνο του 2013, οι νέοι 20-24 αποτελούν περίπου το 5,5% του συνολικού πληθυσμού της χώρας και το 11% (περίπου 150.000 νέοι) του συνόλου των ανέργων.
Περίπου το 52% των ανέργων ηλικίας 15-24 έχουν ολοκληρώσει τη μέση εκπαίδευση ενώ τουλάχιστον 20% εξ αυτών έχουν πτυχίο από κάποια ανώτερη τεχνική-επαγγελματική σχολή. Περίπου 10% των ανέργων έχουν ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση ή δεν έχουν παρακολουθήσει σχολείο – αυτοί οι νέοι είναι πιθανόν να αντιμετωπίσουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό.
Η θέση των γυναικών ηλικίας 15-24 είναι δυσμενέστερη στην αγορά εργασίας έναντι των ανδρών της ίδιας ηλικιακής ομάδας, δεδομένου ότι το ποσοστό ανεργίας των γυναικών (2ο τρίμηνο 2013) διαμορφώνεται στο 65.1% έναντι του 54.2% για τους άνδρες της ίδιας ηλικιακής ομάδας. (σύμφωνα με τα στοιχεία της EUROSTAT).
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΕΔ, οι εγγεγραμμένοι άνεργοι τον Νοέμβριο 2013, ηλικίας 15 – 24 ετών, ήταν περίπου 135.546 άτομα αριθμός που αντιστοιχεί περίπου στο 13% του συνόλου των εγγεγραμμένων ανέργων (σύνολο εγγεγραμμένων ανέργων 993.790) και οι περισσότεροι είναι μακροχρόνια άνεργοι (περίοδος ανεργίας άνω των 12 μηνών)».
ΟΥΤΕ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΥΤΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Οι επιτελείς του υπουργείου Εργασίας θεωρούν εκτός απ’ όλα αυτά ανησυχητικό και το γεγονός ότι «το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 15-24 ετών που δεν εργάζονται, ούτε συμμετέχουν σε κάποιο πρόγραμμα εκπαίδευσης ή κατάρτισης (δείκτης ΝΕΕΤ – από τη φράση «Not in Employment, Education or Training») έχει σημειώσει σημαντική αύξηση στην Ελλάδα εν μέσω της οικονομικής ύφεσης. Ο δείκτης ΝΕΕΤ το 2008 διαμορφωνόταν στο 11,7% ενώ στο τέλος του 2012 διαμορφώθηκε στο 20,3%. Ο δείκτης NEET για τους άνδρες (15-24) αυξήθηκε σε 19% το 2012, μια αύξηση της τάξης των 10,1 μονάδων από το 2008, ενώ για τις γυναίκες (15-24) αυξήθηκε αντίστοιχα σε 21,6% το 2012 από 14,4% το 2008. Είναι εμφανές ότι οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στην ανεργία από ότι οι άνδρες της ίδιας ηλικιακής ομάδας και ως εκ τούτου κινδυνεύουν περισσότερο από τη φτώχεια ή / και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ το β’ τρίμηνο του 2013 υπήρχαν 66.484 νέοι ηλικίας 15-19 ετών και 173.207 νέοι ηλικίας 20-24 ετών εκτός εργασίας, εκπαίδευσης ή κατάρτισης.
Τα άτομα που δεν απασχολούνται ούτε συμμετέχουν σε κάποιο πρόγραμμα εκπαίδευσης ή κατάρτισης αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο αποκλεισμού από την αγορά εργασίας καθώς και μεγαλύτερο κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού. Σύμφωνα με τα στοιχεία της δειγματοληπτικής Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών, ο πληθυσμός ηλικίας 18-24 ετών που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό ανήλθε σε 48,3% το 2012 του πληθυσμού της χώρας αυτής της ηλικιακής ομάδας από 40,3% το 2011, 38,4% το 2010 και 31,6% το 2009 (έναντι 31,5% για την ΕΕ-27 το 2012). Το ποσοστό αυτό (40,3%) είναι κατά 9.3 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό του συνολικού πληθυσμού. Οι γυναίκες (ηλικίας 18-24 ετών) απειλούνται λιγότερο από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό [39,7% το 2011 για τις γυναίκες (από 41,5% το 2010), έναντι 40,9% για τους άνδρες το 2011 (από 35,4% το 2010) – στοιχεία Eurostat]».
ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΝΤΟΣ 4 ΜΗΝΩΝ
Το υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, μελετώντας τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας και του ΟΑΕΔ και αξιοποιώντας την εμπειρία από προηγούμενες δράσεις για τους νέους, προχωρά στην εκπόνηση του Σχεδίου Δράσης για το Πρόγραμμα «Εγγύηση για τη Νεολαία» με την εξής στόχευση:
-«Στην ηλικιακή ομάδα 15-19 ετών το μεγαλύτερο ποσοστό των νέων δεν διαθέτει εξειδικευμένη εκπαίδευση ή προσόντα, και άρα η εστίαση των δράσεων αποσκοπεί στην παροχή των κατάλληλων εφοδίων για την είσοδο στην αγορά εργασίας. Οι δράσεις του Σχεδίου στοχεύουν είτε στην απόκτηση βασικών προσόντων μέσω της επανένταξης τους στην εκπαίδευση, είτε στην παροχή κατάλληλων προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης ή μαθητείας προκειμένου να μπορέσουν να αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια για την είσοδό τους στην αγορά εργασίας.
-Στην ηλικιακή ομάδα 20-24 ετών μεγάλο ποσοστό νέων έχει υψηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο, και είναι περισσότεροι «έτοιμοι» για την είσοδο τους στην αγορά εργασίας (ready to work). Συνεπώς, οι προτεινόμενες δράσεις του Σχεδίου για την ηλικιακή αυτή ομάδα στοχεύουν περισσότερο στην προώθηση στην απασχόληση, την απόκτηση πρώτης εργασιακής εμπειρίας και στην παροχή ευκαιριών για αυτο-απασχόληση.
Σε κάθε περίπτωση απαραίτητη είναι η πρόληψη η οποία επιτυγχάνεται μέσω στοχευόμενων δράσεων συμβουλευτικής και επαγγελματικού προσανατολισμού.
Η θέσπιση του Προγράμματος Εγγυήσεων για τη Νεολαία έχει υψηλή πολιτική υποστήριξη και θα χρηματοδοτηθεί με 340 εκατ. ευρώ τα επόμενα χρόνια. Το πρόγραμμα Εγγυήσεων για τη Νεολαία από τη στιγμή που θα τεθεί σε πλήρη εφαρμογή θα διασφαλίζει ότι όλοι οι νέοι μέχρι και την ηλικία των 25 ετών θα λαμβάνουν μια πρόταση καλής ποιότητας για απασχόληση, επαγγελματική κατάρτιση, μαθητεία ή πρακτική άσκηση μέσα σε χρονικό διάστημα τεσσάρων μηνών από τότε που θα αποχωρήσουν από την επίσημη εκπαίδευση ή από τότε που θα μείνουν χωρίς εργασία».
Περιφέρειες
Ποσοστό Ανεργίας (2012)
Ποσοστό Ανεργίας Ηλικιακής Ομάδα 15-24 ετών (2012)
Ανατολική Μακεδονία Θράκη
22,5
52,6
Κεντρική Μακεδονία
26
60,4
Δυτική Μακεδονία
29,9
72,5
Θεσσαλία
22,6
53,6
Ήπειρος
22,9
60,5
Ιόνια Νησιά
14,7
22,7
Δυτική Ελλάδα
25,5
56,3
Στερεά Ελλάδα
27,8
59,1
Πελοπόννησος
19,9
61,4
Αττική
25,3
56
Βόρειο Αιγαίο
21,2
47,5
Νότιο Αιγαίο
15,1
41,4
Κρήτη
21,7
43,9
Πηγή: Eurostat, Unemployment rates by sex, age and NUTS 2 regions (%)
