Ψηφιακούς προλετάριους δημιουργεί η πανδημία

Η ΕΚΡΗΞΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΑΥΞΗΣΕ ΤΙΣ ΕΥΕΛΙΚΤΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Αναστολές συμβάσεων, εκ περιτροπής απασχόληση, τηλεργασία, απώλεια θέσεων εργασίας. Μαζί με τα πολλά δεινά της, η πανδημία φέρνει πάμπολλες ανατροπές (και) στο εργασιακό πεδίο.

Μία από αυτές; Η δημιουργία νέας, «ευέλικτης», αλλά και εξαιρετικά επισφαλούς μορφής απασχόλησης. Συνδεδεμένη άρρηκτα πια με την έκρηξη του διαδικτυακού εμπορίου και της on line παροχής υπηρεσιών, αποκαλείται «gig work».
Προσαρμοσμένη στο ψηφιακό περιβάλλον, με νέα ώθηση την πανδημία, πλην όμως ακόμη χωρίς σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο, αφορά στην περιστασιακή απασχόληση, και δη ολοένα και πιο συχνά πια μέσα από σχετικές διαδικτυακές πλατφόρμες.
Η βρετανική PeoplePerHour, για παράδειγμα, σημείωσε αύξηση 111% σε χρήστες, σε ετήσια βάση, από την απαρχή της πανδημίας. Αντίστοιχα, η αμερικανική Upwork παρουσίασε αύξηση 24% στις εγγραφές μόνον μέσα στο περασμένο καλοκαίρι. Στο 17% ήταν η αντίστοιχη αύξηση στη Freelancer.com, με έδρα την Αυστραλία.
Πρόσφατη έρευνα κατέδειξε ότι το 60% των ιδιοκτητών επιχειρήσεων στη Βρετανία σκοπεύουν φέτος να συνεργαστούν με περισσότερους αυτοαπασχολούμενους. Εξ αυτών, σχεδόν 7 στους 10 (67%) επικαλέστηκαν λόγους δεξιοτήτων. Το 42% την ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις. Περίπου το 1/3 (35%) κατονόμασε ως κίνητρο την περιστολή εξόδων.
«Πρέπει να δουλεύω δύο φορές περισσότερο για να κερδίσω τα μισά από αυτά που έβγαζα πριν για να επιβιώσω», λέει στον αντίποδα, στο Πρακτορείο Reuters, η Τιρίτα Φράνκλιν-Κομπερτ, πρώην πωλήτρια λιανικής, νυν διανομέας μέσω της αμερικανικής πλατφόρας Instacart για διαδικτυακές αγορές σε παντοπωλεία και σούπερ μάρκετ.
ΨΗΦΙΑΚΟΙ… ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ;
Για πάρα πολλούς νεοεισερχόμενους στην αποκαλούμενη «Gig-economy», η αλλαγή αυτή δεν ήταν συνειδητή επιλογή, αλλά αναγκαιότητα, λόγω της υγειονομικής και της συνεπαγώμενης οικονομικής κρίσης. Μοιραία, οι περισσότεροι εργάζονται χωρίς «δίχτυ ασφαλείας». Αρκετοί είναι διπλά εκτεθειμένοι.
Πρόσφατη έρευνα του κέντρου CEP του London School of Economics κατέδειξε ότι το 78% των εργαζομένων μέσω διαδικτυακών πλατφορμών, κυρίως ως διανομείς, θεωρούν ότι αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο για την υγεία τους εν ώρα εργασίας.
Όταν, για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας στη Γαλλία η Uber Eats επιβράβευε με 10 ευρώ πελάτες της στις τρεις παραγγελίες, η εφημερίδα Le Monde έκανε δηκτικά λόγο για «κορονο-προώθηση». Στο μεσοδιάστημα, ανέφερε, τα συνδικάτα στη Νότια Κορέα κατήγγειλαν τουλάχιστον 15 θανάτους διανομέων από «kwarosa», ελληνιστί από την πολλή δουλειά…
Συν τω χρόνω, πάντως, οι καταστάσεις τείνουν να αλλάξουν. Πλέον, μπαίνει de facto επί τάπητος η ανάγκη ενός ρυθμιστικού πλαισίου.
Ήδη, το Συνδικάτο Ανεξάρτητων Εργαζόμενων στη Μεγάλη Βρετανία (IWGB) κέρδισε δικαστική διαμάχη με την κυβέρνηση του Λονδίνου για την ανυπαρξία νομικού πλαισίου εργασιακής ασφάλειας και υγειονομικής προστασίας για τους «gig workers». Για την ίδια κατηγορία εργαζομένων, στην Ιταλία εντείνονται οι πιέσεις για την θεσμοθέτηση μίνιμουμ ωρομισθίου μισθού, υπερωριακής αμοιβής και επιδομάτων.
Στην Καλιφόρνια, αντίθετα, θεωρήθηκε νίκη για την Uber και την ανταγωνίστριά της, Lyft η έγκριση τον περασμένο Νοέμβριο (σε -παράλληλο με τις προεδρικές εκλογές- πολιτειακό δημοψήφισμα) της περίφημης Πρότασης 22.
Με αυτήν, ναι μεν εξασφαλίστηκε ιατροφαρμακευτική κάλυψη και συνταξιοδοτικό επίδομα για τους οδηγούς που απασχολούν οι διαδικτυακές πλατφόρμες. Στην ουσία της, ωστόσο, η πρόταση 22 τους άφησε εκτός ρυθμιστικού πλαισίου τους «gig workers».