Τρία χρόνια στη «σκιά» των capital controls

"ΓΕΝΕΘΛΙΑ" ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΩΝ - ΤΙ ΑΛΛΑΞΕ ΑΠΟ ΤΟΤΕ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ

Ήταν απόγευμα της 28ης Ιουνίου 2015 όταν ο τότε υπουργός οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης έκλεινε τις τράπεζες, επέβαλλε τον έλεγχο των κεφαλαίων κίνησης και προκαλούσε το κλείσιμο του  Ελληνικού Χρηματιστηρίου που θα άνοιγε ξανά στις 3 Αυγούστου 2015. Στις 29 Ιουνίου, αποφασίστηκε για τις επόμενες έξι εργάσιμες ημέρες οι τράπεζες να παραμείνουν κλειστές και να ανοίξουν ξανά την Τρίτη 7 Ιουλίου -άνοιξαν τελικώς στις 20 Ιουλίου- με τις συναλλαγές να υπόκεινται πλέον σε capital controls.

Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι άλλαξαν την καθημερινότητα των πολιτών και «φρέναραν» την οικονομική δραστηριότητα, ενώ αποτέλεσαν ψυχολογικό σοκ για την ελληνική κοινωνία. Με την αρχική τους μορφή το ημερήσιο όριο ανάληψης κάθε φυσικού προσώπου ήταν τα 60 ευρώ ανά πρόσωπο και ανά λογαριασμό, ενώ απεριόριστες ήταν οι συναλλαγές με χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες, όπως και η δραστηριότητα με web banking, πάντοτε με την προϋπόθεση ότι γίνονται συναλλαγές στο εσωτερικό.
Τη στιγμή εκείνη τα διαθέσιμα του συστήματος ήταν ύψους 3,2 δισ. ευρώ και κάλυπταν τις ανάγκες περίπου ενός δεκαημέρου. Η αναγκαία έγκριση από την αρμόδια επιτροπή (Επιτροπής Έγκρισης Τραπεζικών Συναλλαγών) σε όποια επιχείρηση επιθυμούσε να εισαγάγει αγαθά, πρώτες ύλες, μηχανήματα κ.α., προκειμένου να μπορέσει να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της, αποδείχθηκε χρονοβόρα και συνάμα καταδικαστική για πολλές εξ’ αυτών.
Η μεγάλη εκροή καταθέσεων από το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, περίπου 42 δισ ευρώ το διάστημα Νοεμβρίου 2014 – Ιουνίου 2015, κατέστησε την επιβολή των Κεφαλαιακών Περιορισμών αναγκαίο κακό για την επιβίωση των τραπεζών. Η επιβολή των capital controls μπορεί να έσωσε τις τράπεζες από μια πιθανή κατάρρευση αλλά το τραπεζικό σύστημα μπήκε στην ευθεία μιας νέας ανακεφαλαιοποίησης στα τέλη του 2015,  η οποία υπό κανονικές συνθήκες δεν θα χρειαζόταν. Επιπλέον οι επιπτώσεις για τις επιχειρήσεις ήταν καταστροφικές.
Οι Κεφαλαιακοί Περιορισμοί αποδείχθηκαν ιδιαίτερα επιζήμιοι για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Και αυτό γιατί οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις δε διαθέτουν την αναγκαία ρευστότητα, αλλά ούτε και μεγάλους αποθηκευτικούς χώρους, με συνέπεια να αναγκάζονται να προβαίνουν σε συχνότερες εισαγωγές μικρότερων ποσοτήτων εμπορεύματος, ενίοτε δε και σε υψηλότερες τιμές.
Ταυτόχρονα, η μη έγκαιρη διεκπεραίωση των εισαγωγών έχει συχνά επιπτώσεις και στις εξαγωγικές επιχειρήσεις, καθώς πολλές από αυτές εισάγουν πρώτες ύλες από το εξωτερικό που είναι αναγκαίες για την παραγωγή των προϊόντων τους. Έτσι, το πρόβλημα επεκτείνεται και στις εξαγωγές, επιβαρύνοντας περαιτέρω το ήδη υψηλό εμπορικό έλλειμμα της χώρας.
ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ
Από τότε μέχρι σήμερα οι κεφαλαιακοί περιορισμοί χαλάρωσαν αρκετές φορές. Το όριο ανάληψης μετρητών έχει φτάσει πλέον στις 5.000 ευρώ ανά φυσικό πρόσωπο και ανά λογαριασμό. Επιπλέον, σύμφωνα με τα όσα ισχύουν σήμερα επιτρέπεται ειδικώς η μεταφορά χαρτονομισμάτων σε ευρώ ή και σε ξένο νόμισμα έως του ποσού των 3.000 ευρώ ή του ισόποσου σε ξένο νόμισμα ανά φυσικό πρόσωπο και ανά ταξίδι στο εξωτερικό, έως την έκδοση της προβλεπόμενης στην παράγραφο 17 του παρόντος άρθρου πράξη του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Από τον  περιορισμό αυτό εξαιρούνται οι μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού.
Επιτρέπεται ειδικώς η αποδοχή και εκτέλεση εντολών μεταφοράς κεφαλαίων προς το εξωτερικό από πιστωτικά ιδρύματα έως του ποσού των 4.000 ευρώ  ανά κωδικό πελάτη και ανά ημερολογιακό δίμηνο από 1ης Ιουλίου 2018 και εφεξής, μέχρι μηνιαίου ορίου σε ευρώ για το σύνολο των ανωτέρω ιδρυμάτων, το οποίο θα ορίζει και θα κατανέμει ανά πιστωτικό ίδρυμα με απόφασή της η Επιτροπή Έγκρισης Τραπεζικών Συναλλαγών. Διευκολύνονται οι συναλλαγές νομικών προσώπων ή επιτηδευματιών προς το εξωτερικό στο πλαίσιο των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων, μέσω της αύξησης του ποσού που μπορούν να στείλουν στο εξωτερικό, από 20.000 ευρώ σε 40.000 ευρώ, για κάθε συναλλαγή ανά πελάτη και ανά ημέρα . Οι ανωτέρω συναλλαγές θα διεκπεραιώνονται απευθείας από το δίκτυο των καταστημάτων των Πιστωτικών Ιδρυμάτων.