Της Λένας Κισσάβου
«Μέχρι τα τέλη του 2013, θα έχει ολοκληρωθεί πάνω από το 90% των έργων που έχουν προγραμματιστεί για την επαναδημιουργία της λίμνης Κάρλα», ήταν η εκτίμηση που είχε εκφραστεί το 2010, από την ΕΥΔΕ Κάρλας. Σήμερα βρισκόμαστε στα τέλη του 2013 και αντί το μεγάλο αυτό έργο, να φτάνει στην ολοκλήρωσή του, αυτό κάθε άλλο παρά συμβαίνει.
Σήμερα, προβλήματα καθυστέρησης των έργων, αλλά και δυσλειτουργίας των υπαρχόντων υποδομών, προκαλούν ανησυχητική μείωση της στάθμης του νερού στον ταμιευτήρα, με αποτέλεσμα να «ξεβράζει» νεκρά ψάρια και γενικά να διαταράσσεται η ισορροπία όλων των λειτουργιών του οικοσυστήματος. Η ρύπανση δε στην ευρύτερη λεκάνη απορροής, από διάφορες πηγές ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (λύματα, φυτοφάρμακα, ρίψη μπαζών κ.ά.), είναι μια πληγή, που καταστρέφει τον βιότοπο πριν καν αναπτύξει όλη τη δυναμική του.
Με λίγα λόγια δημιουργούνται μη αναστρέψιμες συνθήκες υποβάθμισης της λίμνης, οι οποίες μαζί με το γεγονός ότι η εξέλιξη των έργων έχει ρυθμούς χελώνας, οδηγούν τη λίμνη Κάρλα σε έναν «δεύτερο θάνατο» πριν αναγεννηθεί.
Σαν να μην έφτανε αυτό, η πολιτεία αποφάσισε να καταργήσει τον βασικό φορέα διαχείρισης κατασκευής του έργου, την ΕΥΔΕ Κάρλας, (με έδρα τη Λάρισα), στέλνοντας τελεσίγραφο για «λουκέτο» στις 31 Οκτωβρίου και όλο το προσωπικό τίθεται σε διαθεσιμότητα.
Προβλέπει μάλιστα, να γίνει προκήρυξη πρόσληψης προσωπικού, στα τέλη του έτους, για τη σύσταση νέας υπηρεσίας που θα αναλάβει τη συνέχιση του έργου, ενταγμένης πια στην Περιφέρεια Θεσσαλίας.
Όλο αυτό θα στοιχίσει στο έργο ακόμη μεγαλύτερη καθυστέρηση, ενώ ορατός είναι ο κίνδυνος να σταματήσει και να ακυρωθεί ό,τι έχει γίνει μέχρι σήμερα, όταν το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσής του και χρηματοδότησής του από την Ευρωπαϊκή Ένωση, λήγει το 2015, χωρίς προοπτική παράτασης.
Σύμφωνα με τη διευθύντρια της ΕΥΔΕ Κάρλας, κ. Ξένια Καρατζά, πρόκειται για ένα πολυσύνθετο έργο, με πολλές εργολαβίες. Σήμερα εξελίσσονται επτά εργολαβίες, ενώ υπάρχει καθυστέρηση σε δύο εξ αυτών, που αφορούν η μία έργα άρδευσης της περιοχής και η άλλη την ολοκλήρωση του έργου ύδρευσης του Βόλου. Υπήρξε καθυστέρηση, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης, για το έργο άρδευσης (άνοιγμα νέων γεωτρήσεων) το οποίο όμως «φρέναρε» και τη συνέχιση του αλληλένδετου έργου της ύδρευσης του Βόλου.
Αναμένεται το «πράσινο φως» από το Υπουργείο Περιβάλλοντος για την έγκριση συνέχισης των δύο εργολαβιών, με εξασφάλιση χρηματοδότησης.
Παράλληλα όμως με το πρόβλημα της καθυστέρησης και τα δύο έργα βρήκαν σημαντική αντίσταση από τις τοπικές παρακάρλιες κοινωνίες, που εκφράζουν αντιρρήσεις για το έργο ύδρευσης του Βόλου, φοβούμενες ότι το νερό δεν θα φτάνει για την άρδευση των χωραφιών τους, αν μεταφέρεται στον Βόλο. Έχει διευκρινιστεί όμως ότι η τροφοδότηση του Βόλου, με νερό από την Κάρλα, θα γίνεται και μόνο όταν υπάρχει άφθονο επιφανειακό νερό και αφού εξυπηρετηθούν οι ανάγκες άρδευσης.
Να σημειωθεί ότι οι πρώτες εργασίες για την ανασύσταση της λίμνης ξεκίνησαν το 2000 και σύμφωνα με την κ. Καρατζά, έχουν απορροφηθεί μέχρι σήμερα για την κατασκευή των έργων, τις απαλλοτριώσεις , τις μελέτες, συμβούλους και για την αρχαιολογία, περίπου 180.000.000 ευρώ, στο σύνολο των 245.000.000 ευρώ, του προϋπολογισμού του.
14 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ...
-1999: Η αρχή. Υπογράφηκε η πρώτη σύμβαση, του έργου, με τίτλο «Ταμιευτήρας Κάρλας και Συναφή έργα» και περαιώθηκε στις 30-6-2006 συνολικής δαπάνης 98.885749,76 ευρώ με ΦΠΑ.
Με την εργολαβία αυτή ολοκληρώθηκε η κατασκευή του ταμιευτήρα και σημαντικό τμήμα των συλλεκτήρων.
Το 2001 εντάσσεται στο Μέτρο 8.2, του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον» (Ε.Π.ΠΕΡ.) με τον τίτλο «Επαναδημιουργία της λίμνης Κάρλα» και με συνολικό προϋπολογισμό 152,02 εκ. (51,8 δισ. δρχ.).
Περιλάμβανε τα έργα υγροτοπικών λειτουργιών, τα έργα για την ύδρευση του Βόλου και ένα μέρος των έργων ορεινής υδρονομίας.
Ήταν ένα έργο πολλαπλής σκοπιμότητας και αναλυτικότερα, σύμφωνα με τον τότε διευθυντή της ΕΥΔΕ, κ. Δανιήλ είχε ως στόχο «...την περιβαλλοντική αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής, την αντιπλημμυρική προστασία της, την αποκατάσταση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα των παρά την Κάρλα περιοχών, με εξασφάλιση επιφανειακού νερού για άρδευση που σήμερα γίνεται από γεωτρήσεις, την εξεύρεση επαρκών ποσοτήτων νερού από γεωτρήσεις για την ενίσχυση της ύδρευσης του Βόλου και την ανάπτυξη της περιοχής και τη συνακόλουθη ελάττωση της ανεργίας».
-2013: Αναζητώντας τους στόχους που τελικά επιτεύχθηκαν, διαπιστώνεται ότι η ημιτελής Κάρλα, κινδυνεύει από περιβαλλοντική υποβάθμιση, ότι ο κίνδυνος πλημμύρας των καλλιεργειών είναι ακόμη ορατός, ότι δεν έχει εξασφαλιστεί επιφανειακό νερό για άρδευση, ούτε για ύδρευση του Βόλου και ο φορέας διαχείρισης των έργων ανασύστασής της καταργείται.
ΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Ο Φορέας Διαχείρισης Περιοχής Οικοανάπτυξης Κάρλας – Μαυροβουνίου- Κεφαλοβρύσου- Βελεστίνου, που εποπτεύει για την εξασφάλιση της ικανοποιητικής κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων της Κάρλας, κρούει τον κίνδυνο του κινδύνου για τη μείωση της στάθμης του νερού στη λίμνη η οποία υποστηρίζει ότι προέκυψε – σε μεγάλο βαθμό- και από τη μη λειτουργία τεχνικών έργων της Κάρλας ( μη ολοκλήρωση, δολιοφθορές κ.λ.π) αναδεικνύοντας ότι, η οποιαδήποτε καθυστέρηση των έργων αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην ανασύσταση και την ομαλή λειτουργία του οικοσυστήματος.
Σύμφωνα με την πρόεδρο του Φορέα, κ. Ιφιγένεια Κάγκαλου, το φαινόμενο της υποβάθμισης του οικοσυστήματος της λίμνης, εντείνεται, με την έλλειψη νερού, τη μη λειτουργία των αντλιοστασίων που τροφοδοτούν τη λίμνη Κάρλα από τον Πηνειό ποταμό, τη ρύπανση από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, αλλά και τις καιρικές συνθήκες.
Κρίνει ότι, είναι «επείγουσα ανάγκη η ορθή και ολοκληρωμένη διαχείριση του υδατικού συστήματος Πηνειός-Κάρλας η οποία καταρχήν θα διασφαλίζει την οικολογική βιωσιμότητα της λίμνης Κάρλας και στη συνέχεια και εφ’ όσον είναι συμβατό , την ικανοποίηση των χρηστών».
Μέχρι σήμερα ο φορέας (που στεγάζεται στο Στεφανοβίκειο Μαγνησίας), από το 2003 που συστάθηκε, έχει καταβάλει σημαντικές προσπάθειες για την εξασφάλιση της ισορροπίας του οικοσυστήματος της λίμνης, με παρεμβάσεις του σε θεσμικο-διοικητικό επίπεδο με παρακολούθηση της βιοποικιλότητας και τύπων οικοτόπων , της ποιότητας νερού, με παρεμβάσεις στα χερσαία και δασικά οικοσυστήματα της περιοχής ευθύνης, με φύλαξη και εποπτεία της περιοχής, με δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας καθώς ανάδειξης της προστατευόμενης περιοχής.
Παρόλα αυτά, κι αυτός ο φορέας καταργείται με απόφαση του κράτους και όλες οι αρμοδιότητές του προβλέπεται να μεταφερθούν σε μια νέα υπηρεσία που θα λειτουργήσει στην Περιφέρεια Θεσσαλίας.
