Την ώρα που η μικρή Μαρία των Φαρσάλων βρίσκει στην αγκαλιά του «Χαμόγελου του Παιδιού» τη στοργή και την αγάπη που απολαμβάνουν όλα τα παιδιά της ηλικίας της σε οικογενειακό περιβάλλον, κάποιοι ευαίσθητοι και ανήσυχοι συμπολίτες επιστήμονες, αναζητούν τρόπους (για) να δημιουργήσουν προϋποθέσεις καλυτέρευσης γενικότερα της ζωής των μικρών Ρομά. Τρόπους που θα σέβονται τα ήθη και τις παραδόσεις τους, αλλά ταυτόχρονα, μέσα από την προνηπιακή εκπαίδευσή τους, θα εξασφαλίζουν μια ομαλότερη πορεία ένταξής τους στην εκπαιδευτική διαδικασία άμεσα, και στις τοπικές κοινωνίες μακροπρόθεσμα. Φυσικά, κανείς τους δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι το να βάλεις στην... τάξη τα παιδιά των τσιγγάνων, είναι μια εύκολη υπόθεση. Κάποιοι πάντως, κάνοντας το όνειρο ζωής τους επαγγελματικό στόχο, δείχνουν να το παλεύουν και μάλιστα με ικανοποιητικά έως τώρα, αποτελέσματα.
Η Λαρισαία κοινωνιολόγος-εθνολόγος κ. Ρίτα Σπανούλη, είναι μια από αυτούς, που έχει στο ενεργητικό της αμέτρητες ώρες επίπονης δουλειάς, με τις κοινότητες Ρομά της Θεσσαλίας,(και όχι μόνο ),πολλή υπομονή και προφανώς, εμπιστοσύνη στις γνώσεις και τις δυνάμεις της, για να συμβάλει όσο καλύτερα μπορεί- μαζί με τους συνεργάτες της- στην καλυτέρευση της ζωή τους.
ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΡΟΜΑ
Αναφερόμενη σε σχετικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, που αφορά στη δημιουργία εκπαιδευτικών δομών προσχολικής εκπαίδευσης παιδιών Ρομά, τονίζει τη σημασία του, αναφέρει πρωτοβουλίες δημιουργίας θερινών «εκπαιδευτικών» τμημάτων προνηπίων σε Φάρσαλα, και Τρίκαλα και υπογραμμίζει την ανάγκη στήριξής τους από επίσημους φορείς και τις τοπικές κοινωνίες.
Πιο συγκεκριμένα, λέει στην «ΕτΔ»:
Τα τελευταία χρόνια έχει αναγνωριστεί διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα, όπως αποτυπώνεται στα νέα αναλυτικά προγράμματα, ο ρόλος της προσχολικής εκπαίδευσης, ως καθοριστικός, για τη μετέπειτα πορεία των παιδιών. Ιδιαίτερα σημαντικός καθίσταται ο ρόλος της προσχολικής εκπαίδευσης για πληθυσμούς εκτός κυρίως ρεύματος όπως είναι οι Ρομά. Έχει φανεί ότι η μη συστηματική παρουσία και φοίτηση σε δομές της προσχολικής εκπαίδευσης των παιδιών Ρομά δημιουργεί μη ευνοϊκές εκπαιδευτικές συνθήκες.
Κατανοώντας τη σημασία - στο πλαίσιο του Προγράμματος «Εκπαίδευση των Παιδιών Ρομά» που υλοποιεί το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (συγχρηματοδότηση από την ΕΕ και εθνικούς πόρους) - της προσχολικής εκπαίδευσης για τους Ρομά μαθητές οργανώνεται, η λειτουργία των θερινών τμημάτων για προνήπια. Η εκπαίδευση των μικρών μαθητών σ’ αυτά τα τμήματα, τα οποία οργανώνονται μέσα στους οικισμούς και σε συνεργασία με τα κατά τόπους Ιατροκοινωνικά Κέντρα, αποτελεί ένα μεταβατικό στάδιο από την άτυπη εκπαίδευση (εκπαίδευση μέσα στην κοινότητα) στη σχολική. Η έμφασή μας είναι κυρίως στην ανάπτυξη πλέγματος σχέσεων και εμπέδωσης θετικών πρακτικών στο σύστημα «οικογένεια – παιδί – σχολείο» και όχι στη διαδικασία αντιμετώπισης προσωπικών ελλειμμάτων των παιδιών. Κύριοι στόχοι μας είναι η ευαισθητοποίηση των γονέων και κυρίως των μητέρων για την αξία της προσχολικής αγωγής και προετοιμασία για το γονεϊκό τους ρόλο σε σχέση με τις προσδοκίες του σχολείου, καθώς και η μαθησιακή στήριξη των μικρών μαθητών έτσι ώστε να διαθέτουν ένα σημαντικό για τη συμμετοχή τους στο νηπιαγωγείο κεφάλαιο γνώσεων και δεξιοτήτων.
Αναφερόμενη στη μέχρι τώρα εμπειρία από τη λειτουργία τέτοιων τμημάτων, επισημαίνει ότι «τα θερινά τμήματα συμβάλλουν αφενός στη σύνδεση της οικογένειας με τις εκπαιδευτικές πρακτικές της επίσημης εκπαίδευσης και αφετέρου στην προετοιμασία των μικρών μαθητών για την εισαγωγή στη σχολική γνώση, καθώς και στις σχολικές νόρμες και πρακτικές δημιουργώντας έτσι προϋποθέσεις ισότιμης συμμετοχής στην εκπαίδευση και θέτοντας τις βάσεις για ισότιμη συμμετοχή στην ευρύτερη κοινωνία.
ΣΤΑ ΤΡΙΚΑΛΑ
Επειδή όμως τα σχέδια και οι γνώσεις, λίγο μετρούν αν δεν συνοδεύονται από πράξεις –ή έστω προσπάθειες, αναφέρει με την αναγκαία επιστημονική εγκράτεια – το πρόγραμμά μας, προσπαθεί να γειωθεί με την τσιγγάνικη πραγματικότητα. Ετσι, πριν από λίγο καιρό, στα Τρίκαλα, στους οικισμούς των Ρομά Κηπάκι και Πύργο πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις με γονείς για να ενημερωθούν για τις εγγραφές των παιδιών τους στο Νηπιαγωγείο για τη σχολική χρονιά 2014-2015, την αναγκαιότητα της φοίτησής τους στο επίσημο Νηπιαγωγείο, τη σημασία γενικά της σχολικής εκπαίδευσης στη ζωή τους, ιδιαίτερα μάλιστα στη συγκεκριμένη περίοδο κρίσης που περνάει η Ελλάδα.
Τα τμήματα προνηπίων, αναφέρει, λειτουργούν τους τελευταίους μήνες στους οικισμούς στα λυόμενα του Δήμου Τρικάλων, που χρησιμοποιούνται ως πολιτιστικά κέντρα, ως ΙΑΚ και ως χώροι των συλλόγων των Ρομά.
Τα τμήματα αυτά λειτουργούν με πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στο πλαίσιο του Προγράμματος «Εκπαίδευση παιδιών Ρομά», με υπεύθυνο τον κ. Χρήστο Γκόβαρη. Το μεν τμήμα προνηπίων στο Κηπάκι συνεργάζεται με τη νηπιαγωγό Εύη Μακρή και τους διαμεσολαβητές Ηλία Φουντούνα και Χρήστο Τριανταφυλλίδη, το δε τμήμα του Πύργου συνεργάζεται με τη νηπιαγωγό Βάσσια Νικολάου και τον διαμεσολαβητή Πάρη Δημόπουλο. Και στους δύο οικισμούς, επιστημονική συνεργάτης του Προγράμματος είναι η ίδια η κ. Σπανούλη.
Οσο για τον «απολογισμό» αυτής της προσπάθειάς τους, η Λαρισαία κοινωνιολόγος, δείχνει αισιόδοξη: Οι γονείς και κηδεμόνες των παιδιών, λέει, ανταποκρίθηκαν με χαρά και ελπίδα, αντιλαμβανόμενοι ότι υπάρχουν φορείς και άτομα που υποστηρίζουν τους πληθυσμούς Ρομά, κατανοούν τα προβλήματα, τις ανάγκες, και τον τρόπο ζωής τους και ότι είναι διαθέσιμοι να συνεργαστούν για ένα κοινό στόχο: την εκπαίδευση των παιδιών τους αλλά και των ίδιων.
ΚΑΙ ΣΤΑ ΦΑΡΣΑΛΑ
Ανάλογη συνάντηση πραγματοποιήθηκε πρόσφατα και στα Φάρσαλα. Πιο συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκε συνάντηση των παιδιών Ρομά της Στ' τάξης του 4ου Δημοτικού Σχολείου Φαρσάλων με τη διευθύντρια του 2ου Γυμνασίου Φαρσάλων κ. Ολγα Καψιώχα, το εκπαιδευτικό προσωπικό του Γυμνασίου, και τον υπεύθυνο του προγράμματος κ. Χρήστο Γκόβαρη. Στόχος της συνάντησης –δηλώνει ο κ. Γκόβαρης - ήταν η ενημέρωση των παιδιών για τη λειτουργία του Γυμνασίου, του « Μεγάλου σχολείου», η εξοικείωσή τους με αυτό και η κατανόηση της αναγκαιότητας της υποχρεωτικής εκπαίδευσης για τη ζωή τους. «Η συνεργασία του Γυμνασίου με τα παιδιά και τους γονείς Ρομά θεωρείται δεδομένη από την πλευρά του Γυμνασίου, κάνουμε ό,τι μπορούμε για να έχουμε μαθητές Ρομά στο σχολείο μας» τόνισε η διευθύντρια.
Στο Γυμνάσιο υπάρχει μεγάλη διαρροή των παιδιών Ρομά και άρνηση φοίτησης των γονέων, που οφείλονται κατά κύριο λόγο στον τρόπο ζωής των Ρομά αλλά και στην ελλειπή εκπαίδευσή τους. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα του Πανεπιστημίου προσπαθεί να συνεργαστεί με τους γονείς και με το σχολείο για να πετύχει την είσοδο των παιδιών στο Γυμνάσιο αλλά και την τακτική φοίτησή τους σε αυτό.
Παράλληλα, το ίδιο διάστημα, πραγματοποιήθηκε συνάντηση με γονείς και παιδιά Ρομά στο τμήμα προνηπίων που δημιούργησε το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, στο πλαίσιο του Προγράμματος «Εκπαίδευση παιδιών Ρομά» στο ΙΑΚ Φαρσάλων μέσα στον οικισμό των λυόμενων.
Η συνάντηση αυτή είχε σαν στόχο να συζητήσουν οι γονείς με τα μέλη της ομάδας του Πανεπιστημίου, να ενημερωθούν για το πρόγραμμα και να κατανοήσουν την αναγκαιότητα εγγραφής των παιδιών στο επίσημο Νηπιαγωγείο που βρίσκεται κοντά στον οικισμό των Ρομά και είναι το 4ο Νηπιαγωγείο Φαρσάλων.
Το τμήμα των προνηπίων θα λειτουργεί μέχρι 15 Ιουλίου.
Υπεύθυνος του προγράμματος είναι ο κ. Χρήστος Γκόβαρης, ο οποίος, για τους Ρομά του Δήμου Φαρσάλων και κυρίως για τη δημιουργία και τη λειτουργία του τμήματος προνηπίων –εκτός από την κ. Σπανούλη- συνεργάζεται και με τον κ. Χαρ. Δημητρίου, διαμεσολαβητή, τη Στέλλα Τσιώλη, νηπιαγωγό και την Κατερίνα Μακρή, ψυχολόγο.
