Του Κώστα Γκιάστα
Φωτ.: Βασίλης Ντάμπλης
Στην εκδήλωση της ΑΕΛ για τα 50 χρόνια της καθόταν μόνος σε ένα ακριανό τραπέζι. Δεν πήρε κάποια ιδιαίτερη πρόσκληση. Ήταν όμως εκεί. Κάθομαι μαζί του.
Παρά τα 87 του χρόνια παρακολουθεί με μεγάλη προσοχή όλα τα δρώμενα της σκηνής πίσω από τα γυαλιά του με τον χαρακτηριστικό κοκάλινο σκελετό. Θεατρικές παραστάσεις, βίντεο με ένδοξες στιγμές και την ώρα που αρχίζουν να περνούν φωτογραφίες με τις πρώτες στιγμές των «βυσσινί» γυρίζει ασυναίσθητα «Αυτήν την τράβηξα εγώ» μου λέει αυθόρμητα. «Αλλά εσύ είσαι μικρός, πού να τα ξέρεις αυτά;» συμπληρώνει.
«Όλοι σε θυμούνται. Ιδίως οι φίλαθλοι. Κάποιοι άλλοι σε ξέχασαν...» του απαντώ και αυτόματα «ξεκλειδώνει». Αλλάζει η στάση του σώματός του, τώρα με κοιτάει εξεταστικά πάνω από τα γυαλιά του για να με δει καλύτερα.
Δίνουμε ραντεβού στο σπίτι του: «Έλα να με βρεις πίσω από τον Καλαμώνα. Εκεί θα δεις το αρχείο της αθλητικής Λάρισας.
Πράγματι ο Νίκος Ζήσος ήταν ίσως ο πρώτος φακός των σπορ στην πόλη και το διαμέρισμά του πλέον μικρό για να χωρέσει τα φιλμ του.
«Ήμουν φωτογράφος για πενήντα ολόκληρα χρόνια. Σταμάτησα περίπου πριν από δεκαπέντε χρόνια, όχι γιατί δεν μπορούσα να τραβήξω φωτογραφίες αλλά γιατί δεν μπορούσα να πηγαίνω στα γήπεδα με το αυτοκίνητο. Ήμουν μακριά και η οδήγηση στα 72 ήταν λίγο επικίνδυνη για μένα σύμφωνα με τα παιδιά μου».
«Μίλησε μας για το παρελθόν» τον προκαλώ. «Βάλε μας στο κλίμα. Πώς ήταν τότε τα πράγματα στον χώρο της φωτογραφίας σε συνδυασμό με τον αθλητισμό» και αμέσως άρχισε να ξετυλίγει το κουβάρι των αναμνήσεων με μεγάλη ακρίβεια.
«Γεννήθηκα το 1927 στην Αμυγδαλή Αγιάς. Έκανα πολλές δουλειές. Το καλοκαίρι έκοβα ξύλα και έφτιαχνα κάρβουνα στο Μαυροβούνι, ενώ το χειμώνα ήμουν ψαράς στην Κάρλα. Έλα όμως που αποξηράνθηκε η Κάρλα, και μετά οι δασικοί μού είπαν να μην ξαναπάω για ξύλα.
Είχα την ευτυχία στα τέλη της δεκαετίας του ’40 να έχω την πρώτη μου μηχανή και πήγα είδα τον σπουδαίο εκείνον τερματοφύλακα, τον Χρήστο Κλέτσα που το 1948 πήγε στον Ολυμπιακό. Τότε ήταν που έβγαλα τις πρώτες φωτογραφίες στο γήπεδο με ένα κουτί «Νταλχία». Έτσι ξεκίνησαν όλα. Αυτός με ενέπνευσε και ερωτεύτηκα τα γήπεδα.
...Όταν παντρεύτηκα ο πεθερός μου είχε τρία ακόμα παιδιά. Ήταν φωτογράφοι στην κεντρική πλατεία της Λάρισας με τρίποδες μηχανές. Εκεί ήταν ο ψηλός ο Αντώνης Παπαστεργίου και ο Γιάννης ο αδερφός του. Μηχανή δεν είχα. Μου έδωσε αυτός μια 12άρα και μου λέει την πρώτη ημέρα να πάω στο Φρούριο. Εγώ πήρα άδεια πλανόδιου φωτογράφου. Πήγαινα και στα μπουζούκια. Ήταν λίγο πιο άγρια τα πράγματα στα μαγαζιά. Λέω τότε: δεν πάω και στα γήπεδα;
... Όταν πήγα οι άλλοι πλανόδιοι φωτογράφοι μου λένε: «Πού πας μέσα στους αλήτες;». Πήγα βρήκα ξανά τον Κλέτσα και τον ρώτησα αν επαληθεύονται οι φόβοι των άλλων. «Το γήπεδο έχει τα χρυσότερα παιδιά» μου λέει ο Κλέτσας. Του είπα πως βλέπω και τον Σταύρο Κάσσα εκεί. «Το καλύτερο παιδί μου ξαναλέει». Από τότε δεν έχασα αγώνα για αγώνα στη Λάρισα. Ήμουν ο πρώτος αθλητικός φακός. Πήγαινα στον Άρη, στον Λαρισαϊκό, στον Ηρακλή, στον Γυμναστικό στο μπάσκετ, στην ΕΑΛ, παντού».
Παίρνει μια μαύρη τσάντα και αρχίζει να βγάζει φακέλους από μέσα. Όλο φωτογραφίες. «Κοίτα εδώ, αυτές είναι γεμάτες από την ΑΕΛ. Την ψυχή του λαρισινού αθλητισμού». Η συζήτηση αρχίζει να ζωηρεύει.
«Το 1964 και συγκεκριμένα την πρώτη στιγμή που μπήκαν στο γήπεδο για να συνεννοηθούν για τη συνένωση ΑΕΛ 4-5 άτομα, την έχω τραβήξει τη φωτογραφία. Θυμάμαι τη στιγμή σαν τώρα.
Πήγαινα με μια «Ρόλει Φλεξ» και τραβούσα συνέχεια. Τα καλά τα χρόνια ξεκίνησαν με τα αυτόγραφα. Μου έλεγαν οι παίκτες φέρε μου εκατό φωτογραφίες. Δεν προλάβαιναν να βγουν από τα αποδυτήρια και έπεφταν πάνω τους οι πιτσιρικάδες.
Παλιά έπαιρναν την τρίποδη μηχανή και έβγαζαν φωτογραφίες στο γήπεδο. Αλλά έπρεπε να είναι σταματημένοι οι ποδοσφαιριστές
Όταν άρχισε να αλλάζει η τεχνολογία μου είπαν θέλεις λαδί βαρύ χαρτί ή θες λεπτότερο. Δεν μπορούσα να βγάλω τον Μητσιμπόνα χωρίς να είναι σε χαρτί που να γλιστράει. Έτσι άρχισα να πηγαίνω στη Θεσσαλονίκη στον Άγιο Αθανάσιο για να τις εκτυπώνω.
Πήγαινα στο ξενοδοχείο της ΑΕΛ μου έλεγαν να κοιμηθώ και εκεί. Τόση αγάπη υπήρχε με την ομάδα. Αδυναμία με είχε ο Βαλαώρας, ο Χρήστος Ανδρεούδης και ο Βασίλης Καραπιάλης. Ο Καραπιάλης πήγαινε στο «Αμαντέους» με τον Μητσιμπόνα. Εκεί τους έβγαζα συνέχεια στις διακρίσεις. Εκεί ήταν η καρδιά της ΑΕΛ. Μετά τις 2 το πρωί ήταν το Φάληρο.
Το 1976 ήταν να δώσουμε τον Μουσούρη στην ΑΕΚ. Μου ζήτησαν από την Αθήνα να τραβήξω φωτογραφίες τον παίκτη από κάτω προς τα πάνω. Αναρωτήθηκα τι θα γίνει. Τελικά δημοσιεύτηκαν στα «Νέα» τεράστιες φωτογραφίες και είδα πώς δουλεύουν.
Στο ματς με τον Μπλιώνα η φωτοβολίδα πέρασε πάνω από τα κεφάλια μας. Κόκκινη μπροστά και μπλε πίσω. Ακούσαμε μεγάλο θόρυβο και είδαμε το τραγικό συμβάν»...
Η κόρη του Ολυμπία μετά από αρκετή ώρα συζήτησης αρχίζει να μαζεύει τα φλιτζάνια με τους καφέδες «Τον είχε ζητήσει ο Καραμανλής το 1974. Τον είχε γνωρίσει όταν ήρθε στη Λάρισα για να βγάλει λόγο και τον ζήτησε να πάει στην Αθήνα για να γίνει φωτογράφος του αλλά αρνήθηκε». Ο Νίκος Ζήσος κάνει μια απαξιωτική κίνηση με το χέρι του και σε συνδυασμό με έναν μορφασμό στο πρόσωπό του απαντάει σε έντονο ύφος «Εγώ ήμουν για τα γήπεδα. Ήμουν για τα σπορ».
Τελικά αν μια φωτογραφία αξίζει χίλιες λέξεις, τα πενήντα χρόνια φωτογραφιών στο γήπεδο είναι μια... ολόκληρη ζωή. Ζωή που κρατάει ζωντανές τις αναμνήσεις για όλους εμάς τους νεότερους.
