Στην Ελλάδα των επί σειρά ετών αναμονών στις ταράτσες, των οικογενειακών διωρόφων όλα στήνονται μα και ανατρέπονται με μια βιασύνη. Μια ταραχή. Στη χώρα που το κεραμίδι πάνω από το κεφάλι ήταν στόχος για ολόκληρες γενιές και κίνητρο για περισσότερη δουλειά από γονείς, έτσι ώστε να «βρούνε τα παιδιά κάτι», τα ζητήματα που σχετίζονται με τη δόμηση έχουν πάντα ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αντικείμενο συζήτησης και όνειρο ζωής...
Τα τελευταία χρόνια στην πόλη της Λάρισας, και όχι μόνο αλλά σε όλες τις μεγάλες πόλεις της χώρας υπήρχε μια έντονη συζήτηση για το ύψος των πολυκατοικιών. Και όχι μόνο στο κέντρο. Μα και σε περιοχές μακριά από αυτό, έβλεπε κανείς μεγάλα κτίσματα να ξεφυτρώνουν το ένα μετά το άλλο και να διαφέρουν έντονα με το περιβάλλον της περιοχής. Αυτά ήταν μερικά από τα αποτελέσματα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού. Νόμος που έδινε τη δυνατότητα για ύψος όταν υπήρχε το αντιστάθμισμα της ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων. Γεγονός όμως που, όπως συνηθίζεται στη χώρα μας, ενίοτε άγγιζε τον υπερβολικό βαθμό. Πριν λίγες ημέρες το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας κατέθεσε επείγουσα μεταβατική διάταξη, με στόχο την αποφυγή δημιουργίας τετελεσμένων και αδιεξόδων και έως τη δημοσίευση της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), επί της οποίας εκδόθηκε στις 11 του Δεκέμβρη ανακοίνωση του προέδρου. Έτσι μεταξύ άλλων αναστέλλεται η έκδοση προεγκρίσεων και νέων οικοδομικών άδειων, που κάνουν χρήση του ΝΟΚ (σ.σ. στην απόφαση υπάρχουν συγκεκριμένα άρθρα). Παράλληλα, προκειμένου να αποφευχθεί η διαφορετική αντιμετώπιση των θεμάτων που αφορούν σε μελέτες που περιλαμβάνουν εφαρμογή κινήτρων από τα πολεοδομικά συμβούλια, αναστέλλονται οι συνεδριάσεις τους για τα θέματα αυτά, έως ότου δημοσιευθεί η σχετική απόφαση, προκειμένου τα αιτήματα των πολιτών να εξεταστούν με βάση την αρχή της ισότητας. Κι όλα αυτά ενώ οι μηχανικοί, συνεργεία και μια σειρά από επαγγέλματα προγραμμάτιζαν σχετικά με τα έργα κι ενώ οι τιμές των υλικών βρίσκονται σε ένα διαρκές ράλι ανόδου εξαιτίας των συνεχόμενων κρίσεων παγκοσμίως.
«Ναι μεν αλλά» από την ΚΕΔΕ
* Ποια είναι η ένσταση των αρχιτεκτόνων
Ποια είναι όμως η άποψη των Δήμων και τι λένε οι αρχιτέκτονες για την εξέλιξη του θέματος. Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, κατά τη διάρκεια συνεδρίασης, ανακοίνωσε ότι η ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικές συγκεκριμένες διατάξεις του ΝΟΚ, γεγονός που δικαιώνει τις θέσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αφού η ΚΕΔΕ καλωσόρισε τη σχετική τροπολογία στο νομοσχέδιο του Υπουργείου στάθηκε στο ότι και πάλι παρατηρείται, με την παρ.2 του άρθρου 6, παραβίαση του Συντάγματος και τούτο διότι με την παράγραφο αυτή: «2. Οι οικοδομικές άδειες που έχουν εκδοθεί κατ’ εφαρμογή των κινήτρων της περ. α) της παρ.1 δεν ανακαλούνται από τη Διοίκηση έως τη δημοσίευση της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας της παρ. 1 του παρόντος. Ανακλήσεις οικοδομικών αδειών από τη Διοίκηση, λόγω της χρήσης των ανωτέρω κινήτρων, που έλαβαν χώρα από την 11η Δεκεμβρίου 2024 έως τη δημοσίευση του παρόντος, ανακαλούνται αυτοδικαίως.» Όπως η ΚΕΔΕ με προηγούμενη ανακοίνωσή της ανέφερε σχετικά ότι με την άνω ρύθμιση, σε αντίθεση με τις γενικές αρχές του Διοικητικού Δικαίου περί ανάκλησης διοικητικών πράξεων και κατά παράβαση των Συνταγματικών αρχών, προβλέπεται η ανάκληση διοικητικών πράξεων, που έχουν εκδοθεί από αρμόδια προς τούτο όργανα, επί συγκεκριμένων υποθέσεων και βασιζόμενες σε συγκεκριμένα στοιχεία. Η άνω ρύθμιση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το άρθρ. 21 παρ. 1 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν.2690/1999), σύμφωνα με το οποίο αποκλειστικά αρμόδιο για την ανάκληση διοικητικής πράξης είναι το όργανο που την εξέδωσε ή εκείνο που είναι αρμόδιο για την έκδοσή της. Η δε διαδικασία ανάκλησης επίσης ρυθμίζεται ρητά με την παρ. 2 του άρθρ. 21 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, κατά τις διατάξεις της οποίας, για την ανάκληση διοικητικής πράξης απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας που προβλέπεται για την έκδοση της, ύστερα από εκτίμηση πραγματικών περιστατικών, αναφέρεται από την ΚΕΔΕ.
* Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών – Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ) για τον ΝΟΚ λέει πως πρόκειται για προβληματικό νόμο καθώς αν και σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, ενσωματώνει «περιβαλλοντικά κριτήρια και πράσινες παραμέτρους» στη δόμηση, με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας και την προστασία από την Κλιματική Αλλαγή, στην πράξη κάτι τέτοιο δεν επιτυγχάνεται. «Το Περιβάλλον δεν συνιστά μόνο αφαιρετικά «πλανητική» έννοια, αλλά ταυτίζεται εξίσου με το άμεσο περιβάλλον γύρω από το κτίριο, με τα γειτονικά κτίρια και ελεύθερους χώρους γύρω από αυτό ή, σε ένα ευρύτερο επίπεδο, με την πόλη, τον οικισμό ή το φυσικό τοπίο μέσα στο οποίο οφείλει να εντάσσεται. Αύξηση του ύψους ή το όγκου ενός κτιρίου είναι κατά κανόνα επιβαρυντική για τα γύρω κτίρια ή ελεύθερους χώρους, διότι στις περισσότερες περιπτώσεις περιορίζει τον ηλιασμό, τον αερισμό, τη θέα και την κατοικησιμότητα εν γένει των όμορων χώρων». Ακόμα σημειώνουν πως «με τις διατάξεις και τα μπόνους του ΝΟΚ ενισχύεται περισσότερο η κερδοσκοπία παρά το οικιστικό περιβάλλον».
Εν κατακλείδι προσθέτουν πως «πρέπει επιτέλους, παράλληλα με πλήθος άλλων μεταρρυθμίσεων που αφορούν στην παραγωγή του χώρου, να θεσπιστεί ένας απλός και σαφής Αρχιτεκτονικός Οικοδομικός Κανονισμός (ΑΟΚ)».
Απόστολος Μπέμπης: «Δεν είναι σοβαρά πράγματα αυτά»
*Ποια η άποψη του κατασκευαστικού κλάδου
Ο κ. Απόστολος Δημ. Μπέμπης είναι πολιτικός μηχανικός και σύμβουλος διαχείρισης ακινήτων. Είναι επί της ουσίας ένας άνθρωπος της «αγοράς» με μεγάλη εμπειρία στον κατασκευαστικό κλάδο. Εξηγεί στην «Ε» πως η απόφαση του Υπουργείου να αναστείλει την έκδοση νέων οικοδομικών αδειών γίνεται για να προλάβει μια σειρά εγκρίσεων και μελετών που θα οδηγήσουν στην έκδοση νέων οικοδομικών αδειών με τη χρήση των διατάξεων που κρίθηκαν αντισυνταγματικές. «Δεν γίνεται λόγος για το απόλυτο πολεοδομικό χάος, το οποίο θα δημιουργηθεί, αν ο κάθε δήμος ερμηνεύσει μόνος του την απόφαση του ΣτΕ. Άρα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και ως προς το περιεχόμενο και ως προς την ταχύτητα και τον χρόνο υλοποίησης, μιας και η απόφαση του ΣτΕ ανακοινώθηκε επιγραμματικά και με Δελτίο Τύπου από τον Πρόεδρο» σημειώνει.
«Τι γίνεται όμως με την ουσία;» τον ρωτάμε, για να απαντήσει πάνω σε τέσσερις άξονες: Πρώτον: «Ο ίδιος ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας έκανε λόγο για «μια αντισυνταγματικότητα η οποία ανακαλύπτεται μετά από πολλά χρόνια –έχουν περάσει 12 χρόνια, από τότε που θεσμοθετήθηκε ο ΝΟΚ». Δεύτερον: «Η ολομέλεια του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, που το 2018 απέρριψε την προσφυγή των φορέων και κατοίκων και έδωσε το πράσινο φως στο «Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (ΣΟΑ) του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού-Αγίου Κοσμά Περιφέρειας Αττικής σε επιφάνεια οικοπέδου 6.000 στρεμμάτων με τη χρήση των κινήτρων του ΝΟΚ, ενώ τότε προήδρευσε της σύνθεσης του Δικαστηρίου η κ. Σακελλαροπούλου η σημερινή Πρόεδρος της Δημοκρατίας η οποία μάλιστα υπέγραψε αργότερα (στις 22/7/2022) και το Προεδρικό διάταγμα για την αναθεώρηση του ίδιου σχεδίου πάλι με τα κίνητρα του ΝΟΚ».
Τρίτον και πολύ σημαντικό: «Η αντισυνταγματικότητα των συγκεκριμένων διατάξεων του ΝΟΚ δεν έγκειται στα κίνητρα που παρέχονται, αλλά στην οριζόντια εφαρμογή τους σε όλη τη χώρα ανεξαιρέτως χωρίς να λαμβάνονται υπ’ όψιν οι τοπικές ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής και για τον λόγο αυτό ο υπουργός ΥΠΕΝ κ. Σκυλακάκης είπε ότι «τα όποια κίνητρα θα πρέπει να μεταφερθούν στα τοπικά πολεοδομικά διατάγματα και αυτό θα γίνει το ταχύτερο δυνατό, όταν η κυβέρνηση νομοθετήσει συνολικά για το θέμα, αφού βγει η απόφαση του ΣτΕ»
Τέταρτον και τελευταίο: «Υπάρχει κάποιο τέλος σε όλα αυτά ή πρόκειται να υπάρξει και συνέχεια; Αν για παράδειγμα σε ένα χρόνο από τώρα προσβληθεί στο ΣτΕ η διάταξη που δίνει επιπλέον δόμηση 50% στα υπόσκαφα που χτίζονται σε εκτός σχεδίου περιοχές τι θα συμβεί; Θα ακυρωθεί κι αυτή; Και τι θα πούμε στους ξένους επενδυτές που έρχονται στη χώρα μας να αγοράσουν εξοχικές κατοικίες στα νησιά ή σε άλλα παραθαλάσσια μέρη, συγγνώμη λάθος; Σκεφθείτε τώρα ότι όλα αυτά συμβαίνουν το 2024 σε μια χώρα που εδώ και σχεδόν 15χρόνια έχουν νομιμοποιηθεί χιλιάδες αυθαίρετα παντού σε όλη τη χώρα, έχουν χτιστεί εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα κατοικιών κάνοντας χρήση αυτές τις ίδιες διατάξεις οι οποίες σήμερα κρίνονται αντισυνταγματικές και μάλιστα την ίδια στιγμή που η κοινωνία έχει ανάγκη από νέα οικονομική στέγη και ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι να κατασκευαστούν και άλλες νέες κατοικίες και να αυξηθεί το απόθεμα που είχε εξαντληθεί λόγω της οικονομικής κρίσης και του μηδενισμού σχεδόν της οικοδομικής δραστηριότητας από το 2011 μέχρι το 2019».
Καταλήγοντας αναφέρει τα εξής: «Δεν είναι σοβαρά πράγματα αυτά και δεν αρμόζουν σε μια ευρωπαϊκή χώρα τέτοια «μπρος -πίσω» σε τόσο σημαντικά ζητήματα. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι η απόφαση του ΣτΕ θα παγώσει για λίγο την αγορά κατοικίας, μιας και όλες σχεδόν οι μελέτες σήμερα έκαναν χρήση κάποιες τουλάχιστον από τις διατάξεις του ΝΟΚ και αξιοποιούσαν τα κίνητρα περιβαλλοντικής αναβάθμισης. Θα εξαρτηθεί από τις κινήσεις του Υπουργείου και τη νέα νομοθεσία που θα ακολουθήσει τη δημοσίευση της απόφασης του ΣτΕ τι θα συμβεί στην αγορά κατοικίας» σημειώνει ο κ. Μπέμπης.
