Όσον αφορά τις δημοτικές και περιφερειακές αρχές της χώρας, θα εκλέγονται σε έναν και μόνο γύρο -οριστικοποιείται ως μήνας εκλογών ο Νοέμβριος-, ενώ εισάγεται η ηλεκτρονική ψήφος. Καταργείται η δημοτική ενότητα ως εκλογική περιφέρεια για την εκλογή δημοτικών συμβούλων. Εκτός από την ποσόστωση των φύλων, εισάγεται υποχρεωτικά και ότι το 1/5 των υποψηφίων να είναι ηλικίας 30 ετών και κάτω. Μειώνεται ο αριθμός των υποψηφίων συμβούλων σε έως 50% επιπλέον των θέσεων, αντί 150% που ισχύει σήμερα. Αλλαγές, όμως, φέρνει και στα δημοτικά τέλη των Δήμων, στις αρμοδιότητές τους, ενώ προβλέπεται η δημιουργία ελεγκτικού φορέα της νομιμότητάς τους.
Οι δέκα άξονες των μεταρρυθμίσεων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και βασικά στοιχεία τους, σύμφωνα με την ομιλία του κ. Λιβάνιου, είναι οι εξής:
ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
Οι δημοτικές και περιφερειακές αρχές της χώρας θα εκλέγονται σε έναν και μόνο γύρο. Ο εκλογέας θα έχει τη δυνατότητα επιλογής και δεύτερου συνδυασμού στο ίδιο ψηφοδέλτιο. Σε περίπτωση που κανένας συνδυασμός δε συγκεντρώσει το 50%+1 ψήφο επί των έγκυρων ψήφων της πρώτης επιλογής, οι δύο πρώτοι σε ψήφους συνδυασμοί προκρίνονται στη δεύτερη φάση καταμέτρησης. Οι δεύτερες ψήφοι (δεύτερη επιλογή) των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που μένουν εκτός της δεύτερης φάσης προστίθενται στις ψήφους των δύο πρώτων συνδυασμών. Επιτυχών συνδυασμός θα ανακηρύσσεται όποιος έχει συγκεντρώσει: α) κατά την πρώτη φάση, το 50% + 1 ψήφο επί των εγκύρων της πρώτης επιλογής ή β) κατά τη δεύτερη φάση, τις περισσότερες ψήφους μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι δεύτερες ψήφοι των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που αποκλείστηκαν από τη δεύτερη φάση. Προαιρετική ηλεκτρονική ψηφοφορία στις εκλογές Δήμων και Περιφερειών: Το Υπουργείο Εσωτερικών προανήγγειλε την εισαγωγή της δυνατότητας ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τις αυτοδιοικητικές εκλογές για όποιον εκλογέα το επιθυμεί, διατηρώντας παράλληλα την κλασική ψηφοφορία με φυσική παρουσία. Κήρυξη πρόωρων εκλογών, εντός των 3 πρώτων ετών της πενταετούς θητείας, για το υπόλοιπο της θητείας: Η δυνατότητα αυτή θα μπορεί να αξιοποιηθεί εφόσον συμφωνούν τα 4/5 του συνολικού αριθμού των μελών του Δημοτικού ή Περιφερειακού Συμβουλίου και ο δήμαρχος ή περιφερειάρχης αντίστοιχα. Ορισμός επιπλέον υποψηφίων συμβούλων χωρίς σταυρό προτίμησης: Κάθε συνδυασμός θα μπορεί να ορίσει επιπλέον υποψηφίους έως: 1 υποψήφιο σε συμβούλια με έως 19 μέλη, 2 υποψήφιους σε συμβούλια με 25 έως 39 μέλη, 3 υποψήφιους σε συμβούλια με 43 μέλη. Οι υποψήφιοι αυτοί εκλέγονται μόνο αν ο συνδυασμός τους ανακηρυχθεί νικητής των εκλογών. Δημιουργία ποσόστωσης για τη συμμετοχή υποψηφίων ηλικίας έως 30 ετών στους αυτοδιοικητικούς συνδυασμούς. Κατάργηση της δυνατότητας απόσπασης αιρετών δημοσίων υπαλλήλων λόγω εκλογής. Μείωση του αριθμού των υποψήφιων συμβούλων σε έως 50% επιπλέον των θέσεων, αντί 150% που ισχύει σήμερα. Με τη μείωση του συγκεκριμένου ποσοστού, ένας συνδυασμός δημοτικών εκλογών σε ένα συμβούλιο 31 μελών, αντί για έως 78 υποψήφιους, που μπορούσε να είχε το 2023, θα έχει 47. Εκλογή των δημοτικών συμβούλων ενιαία στο σύνολο του Δήμου και όχι ανά Δημοτική Ενότητα. Διεξαγωγή των εκλογών την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου.
ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
Οι αλλαγές, μεταξύ άλλων, είναι οι εξής:
1. Υποχρεωτική δημόσια διαβούλευση για όλες τις κανονιστικές πράξεις πριν εισαχθούν στο Δημοτικό / Περιφερειακό Συμβούλιο. 2. Αποκλειστικά ηλεκτρονικά τοπικά δημοψηφίσματα για θέματα αρμοδιότητας των Δήμων. 3. Σύσταση θέσης υπηρεσιακού γραμματέα σε Δήμους άνω των 200.000 κατοίκων. 4. Αύξηση της αντιμισθίας δημάρχων και αντιδημάρχων, αναστολή επαγγελματικής δραστηριότητας δημάρχου σε Δήμους άνω των 20.000 κατοίκων και υποχρεωτική άδεια για το σύνολο της θητείας.
5. Κατάργηση χωρικής αρμοδιότητας των Ελεγκτών Νομιμότητας. Κάθε πράξη που θα εισέρχεται για έλεγχο νομιμότητας, θα κατανέμεται τυχαία σε ελεγκτή Νομιμότητας άλλης χωρικής αρμοδιότητας. Συντονισμός των 7 Ελεγκτών Νομιμότητας από τον γενικό Επόπτη Νομιμότητας ΟΤΑ. 6. Επιτάχυνση της έκδοσης αποφάσεων για έλεγχο νομιμότητας εντός 10 ημερών. 7. Διατήρηση του Δημοτικού Τέλους για την κάλυψη ανταποδοτικών υπηρεσιών και καθιέρωση Τέλους Τοπικής Ανάπτυξης, με την ενσωμάτωση σε αυτό του Δημοτικού Φόρου και του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας. Το ΤΤΑ θα καθορίζεται ελεύθερα από τους Δήμους και θα αξιοποιείται για την κάλυψη πάσης φύσεως δαπανών και επενδυτικών δραστηριοτήτων. 8. Επαναφορά του προληπτικού ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για εντάλματα άνω των 15.000 ευρώ.
9. Σύσταση Κέντρου Διαχείρισης Δημοτικών Εσόδων υπό την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας, στο οποίο θα αναρτώνται κάθε είδους βεβαιωμένες οφειλές προς Δήμους. Το Κέντρο αυτό θα είναι η διεπαφή της Αυτοδιοίκησης με ΑΑΔΕ, ΕΦΚΑ και όλα τα απαραίτητα Μητρώα του Ελληνικού Δημοσίου, ενώ θα παρέχει τη δυνατότητα ηλεκτρονικών πληρωμών των οφειλών, οι οποίες θα αποδίδονται άμεσα στους Δήμους, χωρίς να καταργηθεί η δυνατότητα πληρωμών απευθείας στους Δήμους. 10. Ανακατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ Δήμων, Περιφερειών, Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και Κεντρικού Κράτους με 3 κριτήρια: Τοπικός, περιφερειακός ή εθνικός χαρακτήρας της αρμοδιότητας. Ποιος μπορεί να την ασκήσει αποτελεσματικότερα προς όφελος των πολιτών. Τεκμήριο αρμοδιότητας κατά δέσμη πολιτικής.
ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΠΡΑΞΕΩΝ ΔΗΜΩΝ
Σύμφωνα με όσα παρουσίασε ο υπουργός Εσωτερικών: «Ο έλεγχος των πράξεων των ΟΤΑ θα αφορά αποκλειστικά έλεγχο νομιμότητας και όχι σκοπιμότητας, όπως, άλλωστε, επιβάλλει το Σύνταγμα. Όμως, ο σεβασμός στο δημόσιο χρήμα και στη χρηστή διαχείριση θα είναι αυστηρός. Τον έλεγχο Νομιμότητας τον διεξάγουν οι Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας ΟΤΑ. Συστήνομαι 7 Αυτοτελείς Υπηρεσίες ΟΤΑ στις έδρες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων. Στις 7 Αυτοτελείς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ προΐσταται ο ελεγκτής Νομιμότητας, ο οποίος επιλέγεται για θητεία 5 ετών με δυνατότητα άπαξ ανανέωσης. Τους 7 ελεγκτές Νομιμότητας ΟΤΑ συντονίζει και ελέγχει ο γενικός επόπτης Νομιμότητας ΟΤΑ, ο οποίος επιλέγεται για θητεία 6 ετών με δυνατότητα ισόχρονης ανανέωσης άπαξ. Ο γενικός επόπτης Νομιμότητας μεριμνά για την ομοιόμορφη εφαρμογή της νομοθεσίας σε όλες τις Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας, αλλά και είναι ο πειθαρχικός προϊστάμενος όλων των Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας. Οι ελεγκτές Νομιμότητας και ο γενικός επόπτης Νομιμότητας απολαμβάνουν πλήρους ανεξαρτησίας. Επιλέγονται μόνο πτυχιούχοι Νομικής Επιστήμης με αυξημένα επιπλέον προσόντα από το ΑΣΕΠ. Καταργείται η χωρική αρμοδιότητα των Ελεγκτών Νομιμότητας. Αντιθέτως, ελεγκτής Νομιμότητας δεν μπορεί να ελέγξει πράξη ΟΤΑ, ο οποίος βρίσκεται εντός των ορίων του. Κάθε πράξη που εισέρχεται για έλεγχο νομιμότητας αυτή κατανέμεται με ειδικό αλγόριθμο τυχαία σε έναν ελεγκτή Νομιμότητας, η οποία στη συνέχεια ανατίθεται σε τμήμα ελέγχου και πάλι με τυχαίο τρόπο.
Όλες οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων είναι άμεσα εκτελεστές 3 ημέρες μετά την ανάρτηση στο Πρόγραμμα «Διαύγεια». Μπορούν να έχουν άμεση εφαρμογή, αν ψηφίζονται με ειδική ρήτρα από τα 2/3 των μελών του συλλογικού οργάνου. Δημιουργείται ειδική πλατφόρμα για τις Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας ΟΤΑ, στην οποία αναρτώνται όλες οι πράξεις προς έλεγχο, αλλά και υπάρχουν σαφείς οδηγίες προς διευκόλυνση και του ελέγχου, αλλά και της διαδικασίας λήψης των αποφάσεων (στα πρότυπα του ΝΣΚ). Εκεί θα υπάρχουν και αναλυτικά στατιστικά στοιχεία για τις πράξεις που έχουν ελεγχθεί (νόμιμες/μη νόμιμες κ.λπ). Πειθαρχικό έλεγχο στον ελεγκτές Νομιμότητας ασκεί ο γενικός επόπτης Νομιμότητας ΟΤΑ. Πειθαρχικό έλεγχο στον γενικό επόπτη Νομιμότητας ΟΤΑ και στους ελεγκτές Νομιμότητας ασκεί ειδικό συμβούλιο αποτελούμενο από 3 δικαστές».
ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΔΗΜΩΝ
«Προχωρά επισκόπηση και αξιολόγηση των μορφών των νομικών προσώπων των Δήμων, ώστε να μην υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές και έχουν ξεκάθαρο νομικό πλαίσιο λειτουργίας. Επικαιροποίηση νομικού πλαισίου Αναπτυξιακών Οργανισμών. Ενσωμάτωση στον νέο Ενιαίο Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης του θεσμικού πλαισίου που διέπει Δημοτικές Επιχειρήσεις Ειδικού Σκοπού (Δημοτικές Επιχειρήσεις Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης) και των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης. Συγχώνευση ΕΕΤΑΑ – ΠΕΤΑ. Δωρεάν παραχώρηση των μετοχών του Ελληνικού Δημοσίου (24%) κατά τα 4/5 στην ΚΕΔΕ και κατά το 1/5 στην ΕΝΠΕ. Μετασχηματισμός του νέου φορέα σε τεχνικό σύμβουλο της Αυτοδιοίκησης για όλες τις λειτουργίες της. Επικαιροποίηση του θεσμικού πλαισίου για τις διαδημοτικές συνεργασίες, τις διεθνείς συνεργασίες και εν γένει την εξωστρέφεια Δήμων».
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
(ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΕΛΗ)
Σύμφωνα με τον κ. Λιβάνιο δρομολογούνται τα εξής: «Διατήρηση του Δημοτικού Τέλους για την κάλυψη των ανταποδοτικών υπηρεσιών. Επέκταση των κατηγοριών (οικιακό, λιανικό εμπόριο, βιομηχανίες). Καθορισμός αντικειμενικού ορίου μεταξύ χαμηλότερου και υψηλότερου συντελεστή. Καθιέρωση Τέλους Τοπικής Ανάπτυξης και κατάργηση του Δημοτικού Φόρου και του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας. Το ΤΤΑ μπορεί να καθορίζεται ελεύθερα από τους Δήμους, θα εισπράττεται μέσω λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος και θα μπορεί να διατίθεται ελεύθερα από τους Δήμους για την κάλυψη πάσης φύσεως δαπανών και ιδίως επενδυτικών δραστηριοτήτων. Θα μπορεί να επιβάλλεται είτε με βάση την επιφάνεια του ακινήτου ή με βάση την αντικειμενική του αξία. Δυνατότητα επέκτασης των ανταποδοτικών Υπηρεσιών και σε άλλες υπηρεσίες, όπως είναι το Πράσινο, η Δημοτική Αστυνομία, η Διαχείριση αδέσποτων ζώων. Επικαιροποίηση όλου του πλαισίου οικονομικής διαχείρισης των Δήμων με έμφαση στην απλοποίηση των διαδικασιών, την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και τη διαφάνεια και λογοδοσία. Επαναφορά του προσυμβατικού ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για εντάλματα ύψους 15.000 ευρώ και άνω ειδικό πλαίσιο για τη διαχείριση έκτακτων καταστάσεων (φυσικές καταστροφές), με στόχο και την ταχεία αποκατάσταση τυχόν ζημιών, αλλά και την ορθή αξιοποίηση των χρημάτων. Κατάργηση κατά τη διάρκεια δημοπράτησης των έργων της δυνατότητας αποκλεισμού υποψήφιου αναδόχου αν έχει δώσει μεγάλη έκπτωση».
«ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ»
«Συστήνεται Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, το οποίο λειτουργεί υπό την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας, με την ονομασία «Κέντρο Διαχείρισης Δημοτικών Εσόδων». Παρέχεται δυνατότητα ηλεκτρονικών πληρωμών, οι οποίες θα αποδίδονται άμεσα στους Δήμους. Προφανώς πληρωμές θα μπορούν να γίνονται και απευθείας στους ΟΤΑ. Μέσω του Κέντρου Διαχείρισης Δημοτικών Εσόδων θα υπάρχει πρόσβαση σε όλα τα απαραίτητα Μητρώα του Ελληνικού Δημοσίου, ώστε να διασφαλίζονται τα έσοδα των Δήμων, αλλά και θα διευκολύνεται ο πολίτης και η επιχείρηση, καθώς θα γνωρίζούν τις συνολικές οφειλές τους ανά ΟΤΑ».
ΞΕΚΑΘΑΡΙΣΜΑ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ
Προβλέπεται «ξεκαθάρισμα αρμοδιοτήτων ανά δέσμη πολιτικής. Απόδοση είτε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, είτε στην περιφερειακή αυτοδιοίκηση, είτε στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση, είτε στο Κεντρικό Κράτος με δύο κριτήρια: α. Αν έχει τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό χαρακτήρα και β. Ποιος μπορεί να την ασκήσει αποτελεσματικότερα προς όφελος των πολιτών».
