Οι παρευρισκόμενοι πήραν μία πρώτη γεύση του σχεδίου (masterplan) της ολλανδικής εταιρείας, αλλά δεν έφυγαν ικανοποιημένοι, καθώς δεν έλαβαν απαντήσεις σε συγκεκριμένα θέματα που έθεσαν και σχετίζονται, κυρίως, με την απομάκρυνση των νερών από τα παρακάρλια και την επανέναρξη της αγροτικής παραγωγής στις πλημμυρισμένες εκτάσεις.
Το τελικό σχέδιο των Ολλανδών, όπως ειπώθηκε, θα κατατεθεί επίσημα στην Ελληνική Κυβέρνηση τέλος Φεβρουαρίου, ενώ όπως δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Υποδομών Νίκος Ταχιάος στην εκδήλωση «η σημερινή συζήτηση έχει και τη μορφή της διαβούλευσης». Σύμφωνα με τον Έλληνα επικεφαλής της HVA Μιλτιάδη Γκουζιούρη, «οι ειδικοί προκρίνουν δράσεις που χωρίζονται σε τρία επίπεδα: στην πρόληψη, στη διακυβέρνηση του νερού και στη διαχείριση των κρίσεων. Στην πρώτη κατηγορία τα έργα που πρέπει να γίνουν σχετίζονται με τη διαπλάτυνση των ποταμών και την απομάκρυνση των επιχειρήσεων και κατοικιών που βρίσκονται ανάντι, με την κατασκευή ακόμη και διπλών αναχωμάτων, με τη δημιουργία φραγμάτων στα ορεινά, προκειμένου να συγκρατούν το νερό και να δίνεται ο απαραίτητος χρόνος αποστράγγισης των πεδινών περιοχών και η δημιουργία πλημμυρικών ζωνών.
Αυτό που ανησύχησε το ακροατήριο είναι ότι στη συζήτηση οι Ολλανδοί δεν ξεκαθάρισαν τι πρόκειται να γίνει με την απομάκρυνση του νερού από τις παρακάρλιες περιοχές, όπου περίπου 180.000 στρέμματα παραμένουν κάτω από το νερό. «Είναι ένα υδατολογικό μοντέλο που θα μας δείξει τη φορά του νερού σε ακραία καιρικά φαινόμενα. Το μοντέλο υπολογίζει πόσο νερό μπορεί να απορροφήσει σε ενδεχόμενο πλημμύρας και πόσο νερό μπορεί ο ποταμός να διοχετεύσει. Θα δούμε, λοιπόν, για παράδειγμα πόσο νερό έχει συσσωρευτεί και πού μπορούμε να το διοχετεύσουμε, π.χ. σε μεγάλες δεξαμενές, για πόσο καιρό μπορούν να μείνουν εκεί τα νερά για να τα διοχετεύσουμε μετά ομαλά στην κοίτη του Πηνειού και μετά στη θάλασσα μέσα από το «δέλτα», για να μην πλημμυρίσουν οι περιοχές» σημείωσε ο κ. Γκουζιούρης. Η αναφορά του, όμως, για την «καταβολή αποζημιώσεων στους πλημμυροπαθείς αγρότες» δεν άφησε ικανοποιημένους τους παραγωγούς. Ωστόσο, αρκετοί παραγωγοί που έλαβαν τον λόγο σημείωσαν πως «δεν ζητούν ελεημοσύνη, αλλά θέλουν να απομακρυνθούν άμεσα τα νερά από τα παρακάρλια, ώστε να παραμείνουν στα χωριά και να συνεχίσουν να παράγουν. «Θέλουμε ένα fasttrack σχέδιο, να φτιαχτεί μια σήραγγα, μέσω της οποίας θα απομακρυνθούν τα νερά από τα παρακάρλια προς το Αιγαίο» δήλωσαν συγκεκριμένα. Από την πλευρά του, ο απερχόμενος περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός υποστήριξε ότι «αν δεν μπορεί να υλοποιηθεί αυτή η πρόταση, μπορεί να επιλεγεί μια πιο γρήγορη και υλοποιήσιμη δράση με την τοποθέτηση αντλιών, οι οποίες θα απομακρύνουν τα νερά από τα παρακάρλια προς τον Γκουσμπασανιώτη ποταμό». Αυτό που ζητούν ουσιαστικά οι τοπικοί φορείς είναι να επιλεγεί από την Κυβέρνηση ένας μόνιμος μηχανισμός απομάκρυνσης των νερών από τα παρακάρλια, ο οποίος θα έχει πολλαπλό σκοπό, τόσο την αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής όσο και την αποταμίευση νερού είτε σε πλημμυρικές ζώνες είτε σε ταμιευτήρες, για την αντιμετώπιση και του προβλήματος της λειψυδρίας.
Ιδιαίτερος προβληματισμός αναπτύχθηκε και για την πιθανή μετεγκατάσταση πλημμυρισμένων χωριών. Ο κ. Γκουζιούρης ανέφερε χαρακτηριστικά πως: «Συστήνουμε να μην πάνε σε ξεχωριστούς οικισμούς και γίνουν δακτυλοδεικτούμενοι, αλλά να ενσωματωθούνε στις κοινωνίες που θα πάνε σε πιο μεγάλα αστικά κέντρα π.χ. όπως ο Παλαμάς». Από την πλευρά του, ο καθηγητής κ. Λέκκας έγινε πιο συγκεκριμένος στην ομιλία του, κάνοντας λόγο για 60 οικισμούς όπου μπορεί να αναπτυχθεί ένας τύπου «πολεοδομικός αναδασμός». «Υπάρχουν τμήματα περιοχών που πλημμυρίζουν και καλό θα ήταν να γίνει μια μετάθεση αυτών σε γειτονικούς χώρους για να είναι πιο ασφαλή. Να δημιουργήσουμε, λοιπόν, έναν ασφαλή και ανεκτικό ιστό για να αντιμετωπίσουμε μελλοντικά φαινόμενα» σημείωσε.
Ο K. ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ
Στην τοποθέτησή του ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός επανέλαβε για μία ακόμα φορά αναφορά «στο κατακλυσμιαίο φαινόμενο της χιλιετίας που έπληξε τη Θεσσαλία. Ήταν μία μετεωρολογική βόμβα! 8 δισ. κυβικά μέτρα νερού έπεσαν στον κάμπο, δημιουργώντας 70 λίμνες Μαραθώνα, 10 φορές τον Νιαγάρα. Όσα έργα κι αν γίνονταν, όπως είπαν και οι ειδικοί, δύσκολα θα αποφεύγονταν οι πλημμύρες». Ο Περιφερειάρχης αναφέρθηκε στο πρόβλημα που εντοπίζεται στον Πηνειό, στο ύψος της Μάνδρας και στα Τέμπη (φαράγγι Βερνέζη), όπου ο ποταμός στενεύει και δημιουργεί δύο λίμνες, τα νερά των οποίων λόγω υψομέτρου πλημμυρίζουν γειτονικούς οικισμούς.
Ο Λ. ΑΥΓΕΝΑΚΗΣ
Τη συζήτηση συντόνιζε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Λευτέρης Αυγενάκης, έχοντας στο πλευρό του τον υφυπουργό Κλιματικής Αλλαγής και Πολιτικής Προστασίας, Χρ. Τριαντόπουλο, τον υφυπουργό Υποδομών, Νίκο Ταχιάο, και τους δύο γενικούς γραμματείς του ΥΠΑΑΤ, κ. Παπαγιαννίδη και Στρατάκο.
Ο ΥΠΑΑΤ τόνισε την ανάγκη θωράκισης του πρωτογενούς τομέα απέναντι στην κλιματική κρίση, της οποίας την ένταση και τη διάρκεια κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει, σημειώνοντας ότι «το πρόβλημα της Θεσσαλίας δεν είναι μόνο εθνικό, αλλά ευρωπαϊκό». Για τον λόγο αυτόν έχει ζητήσει από την Ε.Ε. «να αναπροσαρμόσουμε τις πολιτικές μας και να λάβουμε σειρά μέτρων που θα λειτουργήσουν υποστηρικτικά προς τις χώρες που υφίστανται τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης».
Συγκεκριμένα, όπως ανέφερε, ως χώρα, έχουμε ζητήσει: Να υπάρξει απλοποίηση των διαδικασιών, προκειμένου με διαφανείς και γρήγορες διαδικασίες να μπορούν τα κράτη-μέλη να αξιοποιήσουν τα χρηματοδοτικά εργαλεία της Ένωσης. Να υπάρξει αύξηση του Γεωργικού Αποθεματικού, το οποίο σήμερα ανέρχεται σε 450 εκατ. ευρώ. Είναι σαφές ότι με τα νέα δεδομένα της κρίσης, το συγκεκριμένο ποσό δεν επαρκεί και για να καλύψει τις ανάγκες των κρατών. Στηρίζουμε την πρόταση για δέσμευση ενός ποσού, επί παραδείγματι το 2%,από την ΚΑΠ που δικαιούται κάθε χώρα, για την αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων, όπως πλημμύρες, πυρκαγιές και ξηρασία. Ενεργοποιούμε την EUMED-9, δηλαδή την ομάδα των εννέα Μεσογειακών χωρών που αντιμετωπίζουμε ανάλογα προβλήματα (Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Μάλτα, Κροατία, Σλοβενία, Κύπρο και φυσικά Ελλάδα). Όπως τόνισε ο Υπουργός, η καταστροφή στη Θεσσαλία έχει αφυπνίσει την Ε.Ε. και ανέφερε χαρακτηριστικά τη στάση του αρμόδιου επιτρόπου Γεωργίας, Γιάννους Βόιτσεσχόφσκι, αλλά και ομολόγων του. Αποτέλεσμα αυτής της αφύπνισης είναι και η σημερινή απόφαση για σχεδόν τριπλασιασμό του Γεωργικού Αποθεματικού για το 2024, στα 43,1 εκατ. ευρώ.
Επίσης, όπως ανακοίνωσε, αμέσως προσεχές διάστημα (ήδη οι καταστάσεις βρίσκονται στην ΑΑΔΕ για πληρωμή) θα πληρωθούν 76 εκατ. σε 297.428 δικαιούχους, ως επιστροφή Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης για το πετρέλαιο στους επαγγελματίες αγρότες. Για τη στήριξη των αγροτών στις παρακάρλιες περιοχές (πλημμυρισμένα 180.000 στρέμματα) θα υπάρξει ειδικό πρόγραμμα που θα προβλέπει την κάλυψη της απώλειας εισοδήματος για όσο χρονικό διάστημα δεν θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα χωράφια τους. Ανάλογο πρόγραμμα θα υπάρξει και για όσους γεωργούς δεν έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τη γη τους όχι γιατί είναι πλημμυρισμένη, αλλά γιατί είναι καλυμμένη από ιλύ (λάσπη) και άλλα φερτά υλικά. Και για τα δύο προγράμματα αναμένουμε έγκριση από την Ε.Ε.» σημείωσε χαρακτηριστικά.
ΜΕ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΥΣ-ΟΕΒ
Στη συνέχεια, ο κ. Αυγενάκης συναντήθηκε με εκπροσώπους των Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων, με τους οποίους συζήτησε ζητήματα αποκατάστασης των κατεστραμμένων αρδευτικών υποδομών, αλλά και με κτηνοτρόφους, στους οποίους υπενθύμισε τις κυβερνητικές δράσεις για τη στήριξή τους. Μέσω του Μέτρου 5.2 διατίθενται 45 εκατ. ευρώ. Οι κτηνοτρόφοι μπορούν να υποβάλουν αίτηση για αντικατάσταση ζωικού κεφαλαίου και για ΔΩΡΕΑΝ ανακατασκευή ή κατασκευή σταβλικών εγκαταστάσεων. Η επιχορήγηση καλύπτει το 100% της νέας επένδυσης. Οι τεχνικοί σύμβουλοι, μέλη του ΓΕΩΤΕΕ Παράρτημα Κεντρικής Ελλάδας, θα αναλάβουν όλο το κόστος σύνταξης και υποβολής των μελετών ένταξης στο Μέτρο 5.2. Ακόμη, προβλέπεται 2ετής απαλλαγή από το τέλος εισφοράς για γάλα-κρέας για κτηνοτρόφους των πληγεισών περιοχών στον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ.
Ο Λευτέρης Αυγενάκης εξέφρασε την ικανοποίησή του για το επίπεδο και το περιεχόμενο της πολύωρης συζήτησης, είπε ότι ακούστηκαν χρήσιμες προτάσεις και οι προβληματισμοί που διατυπώθηκαν θα ληφθούν υπ’ όψιν στις επόμενες φάσεις της διαβούλευσης. Σημείωσε δε, ότι αυτή «η δοκιμασία πρέπει να μας βγάλει δυνατότερους και σοφότερους για να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης -αν χρειαστεί- και σε άλλες περιοχές της χώρας μας».
