Στο περιθώριο της πρόσφατης επίσκεψής της στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, προκειμένου να μιλήσει σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές και φοιτήτριες του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων, η κα Χαραλαμπογιάννη, εκ των στενότερων συνεργατών του υπουργού Εσωτερικών, Μάκη Βορίδη, δίνει το στίγμα της νέας μεταρρύθμισης του δημόσιου τομέα, με στόχο να καταστεί αποδοτικότερος και πιο φιλικός στον πολίτη, αναδεικνύοντας ως κομβικό σημείο για τους δημοσίους υπαλλήλους τη διά βίου εκπαίδευση και κατ’ επέκταση την ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους.
Η γενική γραμματέας αναφέρεται στη νέα νομοθετική πρωτοβουλία της Κυβέρνησης για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και αναλύει το νέο μοντέλο της αξιολόγησης, απορρίπτοντας ως κακή πρακτική την αξιολόγηση της ποσοστιαίας βαθμολόγησης των υπαλλήλων.
Παράλληλα, εξηγεί για ποιους λόγους η παρούσα Κυβέρνηση προχώρησε σε νέα νομοθετική μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία για τη δημόσια διοίκηση, δηλώνοντας χαρακτηριστικά πως: «Γίνεται τόση πολλή δουλειά τα τελευταία τρεισήμισι χρόνια από την Κυβέρνηση, που νομίζω ότι αποτυπώνεται και στα ετήσια σχέδια δράσης των Υπουργείων όσο και στο ενοποιημένο σχέδιο δράσης της Κυβέρνησης. Όλα αυτά, λοιπόν, αποτελούν το σχέδιο του δημοσίου και των παροχών προς τον πολίτη...».
Συνέντευξη στον Δημ. Κατσανάκη
* Kυρία Χαραλαμπογιάννη, η παρουσία σας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών για τις ευέλικτες μορφές διοίκησης συμβολίζει και τη σημασία που δίνετε στον τομέα της διά βίου εκπαίδευσης για τη βελτίωση της δημόσιας διοίκησης;
- Η διά βίου εκπαίδευση, ιδίως για το Δημόσιο, πια είναι υπεραπαραίτητη. Δηλαδή για εμάς είναι ο στόχος μέσω του ΕΚΔΑ, που είναι ο εκτελεστικός επί της ουσίας βραχίονας του Υπουργείου, κάνουμε συνεχώς προγράμματα για να ενισχύσουμε τις δεξιότητες και όχι μόνο το γνωστικό πεδίο των υπαλλήλων. Όλος πλέον ο μετασχηματισμός σχετίζεται και συνδέεται με τις δεξιότητες. Για μας αυτό είναι πλέον το κομβικό σημείο για τους δημοσίους υπαλλήλους. Προσφάτως θεσμοθετήσαμε το νέο πλαίσιο δεξιοτήτων που δεν υπήρχε στο Δημόσιο. Δηλαδή δεν είχαμε στο Δημόσιο καταγεγραμμένο τι χρειάζεται το Δημόσιο να έχει σε επίπεδο δεξιοτήτων για τους υπαλλήλους του. Άρα, καθορίσαμε ότι είναι 9, περιγράψαμε ποιες είναι αυτές στον νόμο, τι εννοούμε με την καθεμία από αυτές. Ας πούμε ότι μία από αυτές είναι η ομαδικότητα. Την ομαδικότητα μπορεί ο καθένας στο μυαλό μου να την έχει διαφορετικά. Εμείς είπαμε μέσα στον νόμο τι χρειαζόμαστε για το Δημόσιο. Άρα, πάνω εκεί χτίζουμε τόσο το κομμάτι του υπηρεσιακού βίου μέσα στη διάρκεια των χρόνων. Θα αξιολογείται ο υπάλληλος γι’ αυτές τις δεξιότητες, όπως και ο προϊστάμενος. Και, επίσης, οι δεξιότητες θα είναι κομμάτι του τεστ που θα δώσουν τώρα οι υποψήφιοι για τον πανελλήνιο γραπτό διαγωνισμό.
Μας ενδιαφέρει για όλο το χρονικό διάστημα που κάποιος μπαίνει στο Δημόσιο έως την ώρα που συνταξιοδοτείται να εξελίσσει συνεχώς και τις γνώσεις του και τις δεξιότητές του. Οι ανάγκες αλλάζουν συνεχώς, οι προκλήσεις είναι διαφορετικές και εμείς θέλουμε να έχουμε αυτά τα αντανακλαστικά, που χρειαζόμαστε για να λειτουργήσει το δημόσιο.
* Για να λειτουργήσει, όμως, και να είναι αποδοτικό χρειάζεται να συνδεθεί με την αξιολόγηση, ένα θέμα στο οποίο επικεντρώνονται οι προβληματισμοί, οι επιφυλάξεις, αλλά και οι αντιδράσεις των φορέων των δημοσίων υπαλλήλων. Εξετάζετε το ενδεχόμενο αξιολόγησης υπηρεσιών και υπαλλήλων του δημόσιου τομέα από ανεξάρτητο φορέα αξιολόγησης;
- Εμείς αυτήν τη στιγμή αλλάξαμε το νομοθέτημα που ίσχυε ως θα ισχύσει έως και το ‘22 και θεσμοθετήσαμε τη νέα αξιολόγηση, που φεύγουμε επί της ουσίας από την αξιολόγηση της επίδοσης με τη βαθμολογία στη συνεχή βελτίωση της απόδοσης. Ο υπάλληλος, πλέον, θα αξιολογείται για αυτές τις 9 δεξιότητες που σας είπα και μόλις τελειώνει το έτος, ο υπάλληλος θα παίρνει ένα ετήσιο πλάνο ανάπτυξης, το οποίο θα είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει, προκειμένου να αυξήσει την παραγωγικότητά του και να βελτιώσει τις δεξιότητές του.
Αυτό θα γίνεται μέσω του ΕΚΔΑ, που είναι ένας δημόσιος φορέας. Ταυτόχρονα οι προϊστάμενοι θα αξιολογούνται από τον προϊστάμενό τους και για αντικειμενικούς κατά 40% και για τους στόχους της οργανικής μονάδας που θα έχει τεθεί από την αρχή του χρόνου ότι έχει αυτές τις υποχρεώσεις να φέρει σε πέρας, που είναι κατά 50% και κατά 10% από τους υφιστάμενους για το πώς ένιωσαν στην ομάδα του προϊσταμένου που αξιολογείται. Αυτό, λοιπόν, είναι το καινούργιο σχήμα της αξιολόγησης, για το οποίο ομολογουμένως δεν είχαμε ιδιαίτερες αντιδράσεις από κανένα συνδικάτο. Μάλιστα, εξ όσων γνωρίζω, οι προτάσεις της ΑΔΕΔΥ τα παρελθόντα έτη ήταν προς την κατεύθυνση των δεξιοτήτων. Άρα, δεν είχαμε κάποια συγκλονιστική αντίδραση. Μένει να εφαρμοστεί το σύστημα.
Όσον αφορά τους εξωτερικούς αξιολογητές, δεν ξέρω αν θα είχαν κάποια προστιθέμενη αξία στην παρούσα φάση για τον εξής λόγο: το Δημόσιο έχει ιδιαιτερότητες, τις οποίες ο ιδιωτικός τομέας δεν είναι απαραίτητο ότι τις αντιλαμβάνεται. Ο ανεξάρτητος αξιολογητής που λέτε υποκαθίσταται στον νόμο από την ειδική επιτροπή αξιολόγησης που έχουμε φτιάξει και συμμετέχουν ανεξάρτητες αρχές μέλη, άρα υπάρχει ένα αντικειμενικό κριτήριο του συστήματος. Έχουμε έναν «εξωτερικό» ανεξάρτητο αξιολογητή για το πώς τρέχει η διαδικασία, αλλά δεν είναι ιδιωτικός. Είναι μέσα στο Δημόσιο, γιατί γνωρίζει και τα ζητήματα του Δημοσίου καλύτερα από τον καθένα, αλλά και μπορεί να δει την απόδοση της αξιολόγησης.
* Ο ισχύων νόμος 4369/2016 αφορά στο σύστημα στοχοθεσίας, αξιολόγησης και ανταμοιβής για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης, είχε ως σκοπό τη βελτίωση της λειτουργίας των υπηρεσιών και φορέων του δημόσιου τομέα μέσω μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για την ανάπτυξη και ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού και την εισαγωγή της έννοιας της αυτοαξιολόγησης. Ποιος είναι ο απολογισμός για τον ισχύοντα νόμο, τι απέδωσε πριν προχωρήσετε στη νέα νομοθετική παρέμβαση;
- Αυτός είναι ο νόμος ακριβώς που αλλάξαμε με τον Ν. 4940 και τον αλλάξαμε για πληθώρα λόγων. Να σας πω δυο-τρεις βασικούς. Πρώτον, εμείς ως Υπουργείο Εσωτερικών με τον Ν. 4940 καταργήσαμε τον Ν. 4369 και φέραμε το σχήμα που σας είπα νωρίτερα. Για ποιον λόγο κινήσαμε αυτήν τη διαδικασία; Το Υπουργείο ως ο σχεδιαστής των μεταρρυθμίσεων έκρινε ότι ο νόμος που καταργεί (Ν. 4369) δεν είχε καμία προστιθέμενη αξία και ουσιαστική παρέμβαση στο κομμάτι της αξιολόγησης. Επί της ουσίας, το Υπουργείο ανοιγόκλεινε την πλατφόρμα, δεν έκανε ουσιαστική υποστήριξη ή κατεύθυνση στα ζητήματα της αξιολόγησης, το οποίο είναι αρκετά σημαντικό.
Το δεύτερο είναι το εξής: Το καλό είναι ότι ο Ν. 4369 εφαρμόστηκε μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Άρα, εμείς μέσω της απογραφής είχαμε τη δυνατότητα από το 2017 και μετά να βλέπουμε στατιστικά στοιχεία σε ό,τι αφορά το πώς τρέχει η διαδικασία στα επίπεδα των χρονοδιαγραμμάτων. Αλλά κυρίως στο θέμα των βαθμολογιών: Εκεί, λοιπόν, ήταν αποκαλυπτικό το γεγονός ότι από 85% και πάνω που είναι πολύ καλή επίδοση έως και άριστη είχε πάνω από το 95% των βαθμολογιών. Αυτό, όπως καταλαβαίνετε, είναι από μόνο του αντιφατικό, αν σκεφτούμε ότι όλοι λέμε ότι το Δημόσιο δεν είναι αποτελεσματικό. Δηλαδή δεν γίνεται να λέμε ότι δεν είναι αποτελεσματικό το Δημόσιο και παραλλήλως το 95% των υπαλλήλων να είναι άριστοι. Άρα, εδώ αυτό κάτι σημαίνει, αυτό κρύβει από πίσω ότι η βαθμολογία δεν είχε τον «τιμωρητικό» χαρακτήρα που θα είχε, γιατί υπάρχουν οι διαπροσωπικές σχέσεις, μέσα στην υπηρεσία αναπτύσσονται προσωπικές επαφές.
Και θέλω να πω ότι πρόκειται για ένα γραφειοκρατικό σύστημα. Όποιος θέλει να βάλει πάνω από 90, έκανε επί της ουσίας -για να είμαστε ειλικρινείς- αντιγραφή ενός βερμπαλιστικού κειμένου, γιατί αυτό έπρεπε να πάει σε μία επιτροπή για να επικυρώσει αν όντως είναι επαρκώς τεκμηριωμένη η άριστη βαθμολογία. Οφείλω να σας ομολογήσω ότι όλοι οι προϊστάμενοι που μιλάμε και έχουμε επαφή παραδέχονται ότι έχουν υποχρεωθεί να γράψουν κείμενα βερμπαλιστικά, που να λένε πόσο καλός είναι ο υπάλληλος, ενώ δεν υπάρχει ανάγκη για τέτοιου είδους τεκμηρίωση, εφόσον είναι προαποφασισμένο ότι σε όλους θα βάλουν άριστα.
* Από την άλλη πλευρά, δεν είναι δίκαιη και η ποσοστιαία αξιολόγηση με αντίστοιχες βαθμολογίες ανά κατηγορία - άριστα, πολύ καλά, καλά κ.λπ....
- Την απάντηση τη δίνει η ίδια η ζωή και η εμπειρία. Εμείς για να καταλήξουμε στον Ν. 4940, στο νομοθέτημα δηλαδή που ψηφίστηκε πρόσφατα, λάβαμε υπόψη όλες τις διεθνείς πρακτικές και του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Γιατί λάβαμε υπόψη και του ιδιωτικού τομέα και αυτό το σύστημα που περιγράφετε των συγκεκριμένων ποσοστών. Το σύστημα αυτό έχει εγκαταλειφθεί από όλες τις χώρες, νομίζω και από την τελευταία που εφαρμόστηκε καταργήθηκε πρόσφατα. Επομένως, από τη ζωή προκύπτει ότι δεν λειτουργεί σωστά, δεν είναι μία καλή πρακτική και γι’ αυτόν τον λόγο υιοθετήθηκε το σύστημα του 4940, δηλαδή αυτό που περιγράψαμε προηγουμένως. Σε μία επόμενη ίσως μετεξέλιξη του συστήματος, αφού τα πράγματα βελτιωθούν, θα επανεξετάσουμε κάποια θέματα μετά από δύο-τρία χρόνια.
* Μπορεί η κακή ή οι διαδοχικές κακές αξιολογήσεις να οδηγήσουν και στην έξοδο του υπαλλήλου από το Δημόσιο, όπως συμβαίνει με μια απόλυση στον ιδιωτικό τομέα;
- Το 4940 προβλέπει ότι αν κάποιος προϊστάμενος έχει πραγματικά περιστατικά που τεκμηριώνουν ότι ένας υπάλληλος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη βελτίωση των δεξιοτήτων -το σύστημα λέει ότι ο προϊστάμενος για τον υπάλληλο καθορίζει ποιες είναι από μία έως τρεις ανεπτυγμένες δεξιότητες, δηλαδή πού είναι καλός ο υπάλληλος, και τρεις προς ανάπτυξη δεξιότητες, για τις οποίες και το πλάνο ανάπτυξης και τα λοιπά για να βελτιωθούν οι συγκεκριμένες δεξιότητες.
Υπάρχει στον νόμο η πιθανότητα να υπάρχει ένας υπάλληλος που να μην έχει περιθώριο βελτίωσης. Σε αυτούς υπάρχει συγκεκριμένη πρόβλεψη για ειδική αρνητική αξιολόγηση, η οποία περιγράφεται μέσα στον νόμο.
Η αξιολόγηση δεν οδηγεί σε έξοδο από το Δημόσιο, η οποία είναι συγκεκριμένη. Πρέπει να τεκμηριώνεται στην αξιολόγηση αν κάποιος έχει κάνει ένα σοβαρότατο πειθαρχικό παράπτωμα, για το οποίο έχει ξεκινήσει πειθαρχική διαδικασία, της οποίας η κατάληξη θα μπορούσε να είναι η απόλυση ως πειθαρχική ποινή, θα περιγραφεί μέσα στην αξιολόγηση. Και αυτό θα είναι κομμάτι της.
* Ο μετασχηματισμός του δημοσίου τομέα για να καταστεί αποτελεσματικός και φιλικός στον πολίτη αποτελεί «στοίχημα» για κάθε Κυβέρνηση. Παρά τις συνεχείς προσπάθειες, ο δημόσιος τομέας συνεχίζει να μας απασχολεί με εξαίρεση την ψηφιακή διακυβέρνηση, όπου έγιναν τεράστια βήματα προόδου. Εκπονήθηκε ποτέ ένα ειδικό σχέδιο που να καταδεικνύει τι είδους δημόσιο τομέα θέλουμε και ποιες υπηρεσίες θέλουμε να παρέχει για να αποφασίσουμε με ποια εργαλεία θα το υποστηρίξουμε;
- Γίνεται τόση πολλή δουλειά τα τελευταία τρεισήμισι χρόνια από την Κυβέρνηση που νομίζω ότι αποτυπώνεται και στα ετήσια σχέδια δράσης των Υπουργείων όσο και στο ενοποιημένο σχέδιο δράσης της Κυβέρνησης. Αυτό είναι, όμως, γνωρίζετε ετήσιας βάσεως, δηλαδή θέλω να πω ότι ο πολίτης μπορεί να δει μέσα στον χρόνο τα Υπουργεία τι εκπονούν. Τα ετήσια σχέδια δράσης θα αποτελούν κομμάτι της στοχοθεσίας του νόμου που σας περιέγραψα νωρίτερα, όπως επίσης θα αποτελούν το αντικείμενο του μπόνους των δημοσίων υπαλλήλων, εφόσον επιτυγχάνονται οι στόχοι της οργανικής μονάδας που είναι κομμάτι των ετήσιων σχεδίων δράσης.
Το Υπουργείο Εσωτερικών έχει το δικό μου το κομμάτι, της γενικής γραμματέως Ανθρώπινου Δυναμικού, μας ανήκει η οργάνωση των δομών του δημοσίου, όπως και το ανθρώπινο δυναμικό. Η διαδικασία με τον πολίτη είναι κομμάτι του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Εγώ νομίζω ότι όλα αυτά τα οποία γίνονται όλη αυτήν την περίοδο, είτε αφορούν ευθέως στον πολίτη που είναι η παροχή υπηρεσίας και που είναι αντικείμενο του Υπουργείου Ψηφιακής είτε η εσωτερική οργάνωση που είναι αντικείμενο δικό μας, δηλαδή τώρα, όπως γνωρίζετε, θεσμοθετούμε το έχουμε βάλει σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, το οποίο είναι αρκετά νεωτερικό σε επίπεδο μεθοδολογίας και ουσιαστικής τακτοποίησης της διαδικασίας, που μία αρμοδιότητα ασκείται και από ποιον, διότι είναι ένα μόνιμο ερώτημα ποιος κάνει τι. Αυτό, λοιπόν, για εμάς είναι ένα μεγάλο στοίχημα να πετύχει το κομμάτι της πολυεπίπεδης, το κομμάτι της τηλεργασίας, το κομμάτι των δεξιοτήτων, ο μεγάλος πανελλήνιος διαγωνισμός του ΑΣΕΠ. Όλα αυτά, λοιπόν, αποτελούν το σχέδιο του Δημοσίου και των παροχών προς τον πολίτη και θεωρούμε ότι έχουν γίνει πάρα πολλά πράγματα.
