του Σχεδίου Δράσης (μέτρα προστασίας), την επίλυση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας και την άμεση κινητοποίηση του Υπουργείου και τοπικών φορέων πρότεινε στην πρόσφατη ημερίδα που διοργάνωσαν γεωτεχνικοί στη Λάρισα για την ερημοποίηση και την ξηρασία, ο καθηγητής Γεωργίας και Οικολογίας Φυτών, δ/ντής Εργαστηρίου Γεωργίας και Εφαρμοσμένης Φυσιολογίας Φυτών στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Νίκος Δαναλάτος.
Ανησυχητικά τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την εισήγηση του γνωστού καθηγητή, καθώς η κλιματική κρίση και κυρίως η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας - αέρα κατά 1-1,2 βαθμούς Κελσίου την τελευταία 40ετία, έχει οδηγήσει σε συρρίκνωση το δυναμικό παραγωγής των εαρινών καλλιεργειών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εθνική οικονομία. Μπορεί η κλιματική αλλαγή, κατά την προηγούμενη 30ετία να μην επηρέασε τόσο πολύ την αγροτική παραγωγή, αλλά σίγουρα θα υπάρξει σαφής αρνητική επίδραση, όταν τα επόμενα χρόνια αναμένεται περαιτέρω αύξηση θερμοκρασίας έως 2-3 βαθμούς Κελσίου, καθώς θα υπάρξει υψηλό κόστος σε αρδευτικό νερό και ενέργεια.
Σύμφωνα με όσα έκανε γνωστά ο κ. Δαναλάτος, «η επιταχυνόμενη διάβρωση εδαφών και η συνεχιζόμενη υποβάθμιση λόγω εδαφικής αναπνοής και μείωσης της διαθεσιμότητας νερού, έχουν αρχίσει να κάνουν εμφανή την καταστροφική τους επίδραση που υποβοηθείται από τη συνεχιζόμενη ξηρασία και αύξηση της θερμοκρασίας. Το πρόβλημα χρειάζεται άμεσες επεμβάσεις που αφορούν τόσο στην εξεύρεση αρδευτικού νερού, αλλά και συγκεκριμένων καλλιεργητικών πρακτικών».
Σημείωσε πως «η Θεσσαλία διαθέτει 14 εκατομμύρια στρέμματα, από τα οποία η γεωργική γη είναι 3,8 εκατομμύρια, εκ των οποίων οι πεδινές εκτάσεις ανέρχονται σε 2,5 εκατ. στρ., οι λοφώδεις ορεινές εκτάσεις σε 1,3 εκατ. στρ. Οι λοφώδεις περιοχές στον άξονα Λάρισας-Τρικάλων είναι 500.000 στρέμματα, εκεί όπου καλλιεργούνται κυρίως χειμερινά σιτηρά. Δυστυχώς η Θεσσαλία ακολουθεί το ευρύτερο ελληνικό μοντέλο της ξηροθερμικής ζώνης, εγκαταλείπεται δηλαδή η γεωργική γη λόγω υποβάθμισης και ερημοποίησης, με αποτέλεσμα να μειώνεται με ρυθμό 2 εκατομμύρια στρέμματα ανά δεκαετία. Από το 2000 ως το 2018 εγκαταλείφθηκαν 1,2 εκατομμύρια στρέμματα ετήσιων καλλιεργειών, λόγω της συνεχιζόμενης υποβάθμισης των εδαφών και μείωσης των αποδόσεων κάτω του ορίου οικονομικής ωφελιμότητας. Αντίθετα παρουσίασαν μία μικρή αύξηση οι πολυετείς καλλιέργειες (δέντρα, ελιές, αμπέλια) κατά 55.000 στρέμματα. Από τις πεδινές εκτάσεις, λόγω της ερημοποίησης, τα στρέμματα βαμβακιού μειώθηκαν σε 540.000 στρέμματα, εκ των οποίων οι 100.000 αντικαταστάθηκαν από μηδική, 175.000 από όσπρια και τα υπόλοιπα με χειμερινά σιτηρά. Η εδαφική αναπνοή συνεχίζεται σε υψηλούς ρυθμούς και δεν αντικαθίσταται, γιατί εμείς κλέβουμε όλη τη βιομάζα. Πρόσθεσε ακόμη ότι η επίδραση της γεωργίας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου συνεισφέρει περί το 15% από εδαφική αναπνοή, ενώ η προσθήκη λιπασμάτων ευθύνεται μόνο για το 0,8% του φαινομένου. Η γεωργική χρήση εξαντλεί τις θρεπτικές ουσίες στο ποσοστό που ο φυσικός ρυθμός παραγωγής δεν συμπληρώνεται ως προς τη χρήση. Έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, διότι οι λιπάνσεις δεν ικανοποιούν τον νόμο της αναπλήρωσης, ενώ η οργανική ουσία του εδάφους, είναι ζωτικής σημασίας. Διευκρίνισε ότι η εντατική καλλιέργεια κυρίως με ετήσιες καλλιέργειες σε κεκλιμένα εδάφη προκαλούν μεγάλη υποβάθμιση της γονιμότητας και του ιδίου του εδάφους.
Οι προτάσεις που κατέθεσε για να σωθούν 1,3 εκατ. στρ. είναι: Σύγχρονες πρακτικές χαμηλών εισροών που θα αποτρέψουν περαιτέρω ερημοποίηση και επιστροφή εγκαταλελειμμένων εκτάσεων σε χρήση. Το τρίπτυχο των προτεινόμενων πρακτικών είναι χλωρή λίπανση με ψυχανθή, αμειψισπορά με ψυχανθή, εισαγωγή πολυετών καλλιεργειών (ΑΦΦ, ΕΦ), χλωρή λίπανση με καλλιέργεια ψυχανθούς (μπιζέλι, βίκος, κ.λπ.). Έτσι θα βελτιωθεί ταχύτατα το έδαφος, θα αυξηθεί δραστικά η οργανική ουσία του εδάφους, θα βελτιωθούν οι φυσικο-χημικές ιδιότητες του εδάφους και ο ρυθμός ορυκτοποίησης του Νorg (εγγενής γονιμότητα), το ποσοστό επιστροφής λιπάνσεως, ενώ θα μειωθούν δραστικά οι λιπάνσεις και η νιτρορύπανση. Επιπροσθέτως η καλλιέργεια πολυετών ΕΦ και Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών θα βελτιώσει και θα επαναφέρει σημαντικό μέρος των υπό ερημοποίηση γαιών, με μηδενισμό της διάβρωσης, εξοικονόμηση νερού, μείωση της νιτρορύπανσης, μηδενισμό των αγροχημικών, αύξηση εδαφικής γονιμότητας.
Γ. Ρούστας
