ένας 68χρονος κτηνοτρόφος και ένας 56χρονος πρώην συμβασιούχος εργάτης στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων, οι οποίοι κρίθηκαν ένοχοι για παράνομη χρήση ανιχνευτών και για παράβαση υποχρέωσης δήλωσης μνημείων.
Οι δύο καταδικασθέντες είχαν παραπεμφθεί, μαζί με τον 35χρονο γιο του κτηνοτρόφου και μια 57χρονη επίσης πρώην συμβασιούχο στην Εφορεία Αρχαιοτήτων για βαρύτατες κατηγορίες όπως η παράνομη ανασκαφή και η υπεξαίρεση μνημείων (σ.σ. για τις οποίες αθωώθηκαν και οι τέσσερις) με αφορμή τη σύληση τάφου που ανακαλύφθηκε στον αρχαιολογικό χώρο του Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου στην Ασπροκκλησιά Καλαμπάκας που αποτελεί βυζαντινό μνημείο του 11ου αιώνα.
Τον Ιούνιο του 2015, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων, πραγματοποιούσε ανασκαφή στον αρχαιολογικό χώρο του ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Ασπροκκλησιά, ανασκαφή όπου – σύμφωνα με το κατηγορητήριο - εργαζόταν ως συμβασιούχος ο 56χρονος πρώην εργάτης, και στη διάρκεια της οποίας αποκαλύφθηκε επιμήκης κιβωτιόσχημος τάφος.
Οι εργάτες σχολώντας το μεσημέρι σκέπασαν τον αποκαλυφθέντα τάφο «με νάιλον, πέτρες και χώμα ώστε να μην είναι ορατό το εύρημα από την παρακείμενη αγροτική οδό», αλλά την επόμενη το πρωί ανακάλυψαν τη λαθρανασκαφή με τους αρχαιοκάπηλους να προκαλούν «την ολοκληρωτική καταστροφή του εσωτερικού του τάφου η οποία χρονολογείτο από την Ύστερη Αρχαιότητα μέχρι τη Μεσοβυζαντινή περίοδο», όπως σημειώνεται στο κατηγορητήριο. «Στα Τρίκαλα “όλοι” ψάχνουν τον θησαυρό του Αλή Πασά» τόνισε στην αγόρευσή του ο εισαγγελέας της έδρας για να καταδείξει την έκταση του προβλήματος των λαθρανασκαφών και την παράνομη δράση των αρχαιοκάπηλων, με αφορμή και το πλήθος των δικογραφιών.
ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΙ ΑΡΧΑΙΟΚΑΠΗΛΟΙ
Στον Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου στην Ασπροκκλησιά και στον λόφο δε «Ογλάς» που χωροθετείται, έχει διαπιστωθεί έντονη παρουσία αρχαιολογικών ευρημάτων και αρχιτεκτονικών λειψάνων με αποτέλεσμα η περιοχής να προστατεύεται από τον Ν. 3028/02. Στο πλαίσιο λοιπόν ανασκαφής, που διενήργησε τον Ιούνιο του 2015 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων, στον αρχαιολογικό χώρο του ναού αποκαλύφθηκαν, «στο δυτικό τομέα της εκκλησίας, αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και αρχαιολογικά ευρήματα, που σχετίζονταν με τη χρήση του χώρου». Συγκεκριμένα στη δυτική είσοδο «αποκαλύφθηκε επιμήκης κιβωτιόσχημος τάφος, διαστάσεων 2 μ. χ 0,60 μ. Τα πλάγια τοιχώματα ήταν κατασκευασμένα από λίθινες πλάκες και σώζονταν μόνο στο ανατολικό μισό τμήμα.
Επιπλέον, ο τάφος σφραγιζόταν με καλυπτήριες πλάκες, που εφάρμοζαν στο εσωτερικό περίγραμμα του τάφου και σώζονταν επίσης μόνο στο ανατολικό τμήμα. Οι ανασκαφικές εργασίες της 2-7-2015 αποκάλυψαν μεταγενέστερη χρήση στο δυτικό τμήμα, καθώς αφαιρέθηκαν τα πλάγια λίθινα τοιχώματα και οι καλυπτήριες πλάκες του κιβωτιόσχημου τάφου, με σκοπό την εναπόθεση νεότερης ταφής που καλύφθηκε με λιθοσωρό. Από την υποκείμενη του λιθοσωρού επίχωση περισυλλέχθηκαν έντονα διαβρωμένα οστά, η ακριβής χρονολόγηση των οποίων δεν κατέστη δυνατόν να προσδιορισθεί».
«Οι ανασκαφικές αυτές εργασίες» όπως σημειώνεται στο κατηγορητήριο «είχαν ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση της προγραμματισμένης, για την 2-7-2015, ανασκαφής του κιβωτιόσχημου τάφου. Οι εργασίες της ημέρας εκείνης τελείωσαν ώρα 14.30 οπότε οι υπάλληλοι της Εφορείας έλαβαν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία του ευρήματος, καλύπτοντας την επιφάνεια του τάφου με νάιλον, πέτρες και χώμα ώστε να μην είναι ορατό το εύρημα από την παρακείμενη αγροτική οδό. Την επόμενη όμως ημέρα, 3-7-2015, διαπιστώθηκε ότι άγνωστοι δράστες είχαν εν τω μεταξύ πραγματοποιήσει λαθρανασκαφή στον αποκαλυφθέντα τάφο.
Συγκεκριμένα, έσπασαν με αιχμηρό χειροκίνητο εργαλείο (κασμά) και απομάκρυναν από τις θέσεις τους τις καλυπτήριες πλάκες, αφαίρεσαν την επίχωση του κιβωτιόσχημου τάφου, κατέστρεψαν τμήμα των πλάγιων τοιχωμάτων και τον σκελετό από το εσωτερικό του, εναποθέτοντας καλυπτήριες πλάκες, επίχωση και σκελετό στο εξωτερικό μέρος του τάφου, ενώ τα πλάγια τοιχώματα κατέπεσαν στο εσωτερικό του!
Το βάθος δε της λαθρανασκαφής κυμαινόταν από 0,40 μ. στο ανατολικό τμήμα έως 0,75 μ. προς το δυτικό τμήμα. Η λαθρανασκαφή είχε σαν αποτέλεσμα την ολοκληρωτική καταστροφή του εσωτερικού του τάφου η οποία χρονολογείτο από την Ύστερη Αρχαιότητα μέχρι τη Μεσοβυζαντινή περίοδο (1ος αι. μ.Χ - 11ος αι. μ.Χ.). Στο εσωτερικό δε του τάφου και περιμετρικά παρατηρήθηκαν διαφορετικά αποτυπώματα υποδημάτων, που παρέπεμπαν σε τουλάχιστον 2 ατόμων».
ΑΘΩΩΘΗΚΑΝ
Οι τέσσερις κατηγορούμενοι, μετά και την έρευνα της τοπικής ΕΛ.ΑΣ. παραπέμφθηκαν κατηγορούμενοι ότι έδρασαν στα Τρίκαλα «από τον Μάιο του 2015 έως την 21-12-2015» αλλά «και στην Ασπροκκλησιά Καλαμπάκας, κατά το χρονικό διάστημα από 14:30’ ώρα της 2/7/2015 μέχρι 7:30’ ώρα της 3/7/2015» το διάστημα δηλαδή της λαθρανασκαφής. Κατηγορίες για τις οποίες αθωώθηκαν ωστόσο και οι τέσσερις, ενώ ο κτηνοτρόφος και ο πρώην συμβασιούχος κρίθηκαν ένοχοι για άλλες κατηγορίες, με αφορμή τους ανιχνευτές μετάλλων αλλά και τα αρχαία που βρέθηκαν στην κατοχή τους και δεν είχαν δηλωθεί.
Οι κατηγορούμενοι αρνήθηκαν την κατηγορία της ανασκαφής, με την υπεράσπισή τους να σημειώνει μεταξύ άλλων πως, «υπερέβαλλε η δίωξη» και πως οι 4 κατηγορούμενοι δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους, πως «επί 20 ημέρες τους παρακολουθούσε η αστυνομία» και πως «δεν υπάρχει κανένα στοιχείο» που να τους συνδέει με παράνομη ανασκαφή μνημείου στην Ασπροκκλησιά.
Σημειώνεται ότι από την έρευνα της τοπικής ΕΛ.ΑΣ., στην κατοχή του κτηνοτρόφου και του πρώην εργάτη μεταξύ άλλων βρέθηκαν και κατασχέθηκαν ανιχνευτές μετάλλων. Το Δικαστήριο, μετά και την εισαγγελική πρόταση τους έκρινε ενόχους για την παράνομη χρήση ανιχνευτών κατ’ επάγγελμα και για παράβαση υποχρέωσης δήλωσης μνημείων, με αφορμή ευρήματα που έπρεπε να είχαν δηλωθεί επιβάλλοντας συνολική ποινή φυλάκισης 26 μηνών στον καθένα, απαλλάσσοντας παράλληλα των κατηγοριών, τον γιο του κτηνοτρόφου και την πρώην συμβασιούχο. Β. ΚΑΚΑΡΑΣ
