Λάρισα, πόλη διαφορετικών πολιτισμών

Εκδήλωση του Δήμου Λαρισαίων για την απελευθέρωση από τον Οθωμανικό ζυγό και την ενσωμάτωση στο ελληνικό κράτος

«Aναφερόμενος κανείς σε μια σημαντική στιγμή της ιστορίας της πόλης δεν πρέπει να ξεχνά τις βασικές αρχές που τη χαρακτήριζαν μέσα στους αιώνες, ότι η Λάρισα υπήρξε πάντα κέντρο εμπορίου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και διέθετε την ικανότητα της ενσωμάτωσης διαφορετικών πληθυσμών.

Αυτά την έκαναν σπουδαία πόλη και αυτό αξίζει ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες, όταν κανείς δεν μπορεί να ζει στην απομόνωση και τον εφησυχασμό» τόνισε η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας κ. Στ. Σδρόλια, ολοκληρώνοντας την ομιλία της στην εκδήλωση του Δήμου Λαρισαίων με αφορμή τη συμπλήρωση 140 ετών από την απελευθέρωση της Λάρισας από τον Οθωμανικό ζυγό και την ενσωμάτωσή της στο Ελληνικό κράτος, στις 31 Αυγούστου 1881.
Η εκδήλωση που έγινε στο Μνημείο της Απελευθέρωσης στην πλατεία του Ιερού Ναού Αναλήψεως του Σωτήρος, στη συνοικία Αβέρωφ, ξεκίνησε με επιμνημόσυνη δέηση που τέλεσε ο Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου, σεβ. Ιερώνυμος.
Τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας, Σταυρούλα Σδρόλια, τονίζοντας πως «η 31 Αυγούστου 1881 είναι μια μέρα που δεν πρέπει να σβήσει από τη συλλογική μνήμη, καθώς υπήρξε ο σημαντικότερος σταθμός της νεότερης ιστορίας μας, η μέρα που η Λάρισα ενώθηκε με το Ελληνικό κράτος. Τότε ο ελληνικός στρατός κατέλαβε την πόλη, με επικεφαλής τον άξιο στρατηγό Σκαρλάτο Σούτσο και τον ήρωα λογαχό Κωνσταντίνο Ισχόμαχο, όπως έγινε διαδοχικά με όλες τις πόλεις της Θεσσαλίας.
Η χαρά των κατοίκων τη μέρα εκείνη ήταν απερίγραπτη, καθώς επετεύχθη ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, η ένωση της Θεσσαλίας με τη μητέρα πατρίδα, κάτι για το οποίο ήλπιζαν γενιές προηγούμενων Ελλήνων και για το οποίο χρειάστηκαν αιματηροί αγώνες, αλλά και εξαντλητικός διπλωματικός μαραθώνιος. Διότι είναι γεγονός ότι τόσο η Επανάσταση του 1878 έπαιξε σπουδαίο ρόλο, όπως και αυτές που προηγήθηκαν, όσο και ότι από την ελληνική κυβέρνηση καταβλήθηκε μεγάλη προσπάθεια για την επίτευξη της ένωσης της Θεσσαλίας μέσα από τις διεθνείς συνθήκες.
Και αξίζει κάθε χρόνο τέτοια μέρα να διαβάζει κανείς τις γλαφυρές περιγραφές που έχουν σωθεί για το πώς η πόλη ολόκληρη βγήκε στους δρόμους για την υποδοχή του ελληνικού στρατού με τη γαλανόλευκη και πώς κατασκεύαζαν όλο το βράδυ τιμητικές αψίδες με κλαδιά και εορταστικά πανό για να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους. Είναι γνωστό ότι η κυριότερη σκηνή υποδοχής διαδραματίστηκε στην πύλη των Φαρσάλων, ενώ την άλλη μέρα έγινε η δέηση στον Άγιο Αχίλλιο.
Αλλά ποιοι ήταν οι Λαρισαίοι που έζησαν την ηρωική εκείνη στιγμή; Δεν ήταν περισσότεροι από 6 - 8.000 χριστιανούς και 2.000 Εβραίους, που συμμετείχαν και αυτοί στην ενθουσιώδη υποδοχή, ενώ η πολυπληθέστερη ομάδα της πόλης ήταν οι Οθωμανοί. Ο χριστιανικός πληθυσμός υπερ-διπλασιάστηκε μέσα στον 19ο αιώνα, αφού στην αρχή του αριθμούσε μόνο 2.500 έως 3.000 στον συνολικό πληθυσμό των 20.000 κατοίκων. Οι άνθρωποι αυτοί, έμποροι και επιχειρηματίες οι περισσότεροι, πέρασαν πολλά μέσα στον 19ο αιώνα.
Έζησαν τις καταστροφές στον απόηχο των Ορλωφικών, το ξανακτίσιμο του ναού του Αγίου Αχιλλίου, αφού είχαν μείνει μια εικοσαετία χωρίς εκκλησία, ασπάστηκαν το κίνημα του Διαφωτισμού και την αγάπη για τη μόρφωση, και παρακολούθησαν με κομμένη την ανάσα την Επανάσταση του ’21, ενώ αρκετοί συμμετείχαν ενεργά στον Αγώνα στη Νότια Ελλάδα. Απογοητεύτηκαν, όπως είναι φυσικό, όταν η Θεσσαλία έμεινε απ’ έξω στο πρώτο Ελληνικό Κράτος, αλλά ξεσηκώθηκαν ξανά το 1854 και σε όλες τις επόμενες εξεγέρσεις, μέχρι να έρθει το ποθούμενο.
Στο μεταξύ, είδαν την πόλη τους να αλλάζει. Μετά τα προνόμια του Τανζιμάτ, παραχωρούνται σταδιακά ορισμένες ελευθερίες στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και οι Λαρισαίοι χτίζουν μεγάλους ναούς, ενώ και οι συναγωγές ανακαινίζονται.
Και τι έκαναν οι άνθρωποι αυτοί την επαύριο της πολυπόθητης ένωσης με την Ελλάδα; Δραστηριοποιήθηκαν με πάθος στην ανασυγκρότηση της πόλης, ώστε να μοιάζει με ένα σύγχρονο κέντρο της Ευρώπης, αφού οι πηγές περιγράφουν με ξεχωριστό τρόπο πόσα πολλά επιτεύχθηκαν μέσα σε λίγα χρόνια. Συγχρόνως απέφυγαν τις βιαιοπραγίες εναντίον των Οθωμανών που έμειναν και οι οποίοι μεταβλήθηκαν μέσα σε σύντομο διάστημα από κυρίαρχοι σε μειονότητα. Η υποδειγματική συμπεριφορά των Ελλήνων που τους προστάτεψαν σχολιάστηκε πρόσφατα από τον Μητροπολίτη μας σε άρθρο του στην Ελευθερία, που θέλησε να περιγράψει ότι είναι μέσα στην παράδοσή μας η συμβίωση με τις διαφορετικές ομάδες.
Και το χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα όλων αυτών είναι το Γενί Τζαμί, που κτίστηκε από τους Έλληνες για τους εναπομείναντες μουσουλμάνους στα τέλη του αιώνα και υψώνεται ακόμη στην πόλη μας, ως σύμβολο φιλίας, αν και λαβωμένο από τον πρόσφατο σεισμό, ενώ σύντομα θα μετατραπεί από τον Δήμο Λαρισαίων σε Κέντρο Πολιτιστικής Διασύνδεσης, σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων.
Για τον οργασμό έργων που ακολούθησε στη Λάρισα μετά την απελευθέρωση του 1881 αναφέρεται πολύ παραστατικά ο Βλάσης Γαβριηλίδης, που την επισκέφτηκε το 1890. «Η Λάρισσα ήνοιξεν, εύρυνε δρόμους εις παρισινά μπουλεβάρ, εκανόνισεν ευθείας, εμόρφωσε πλατείας, έκοψεν, έρραψεν, έκαψεν, εκρήμνισεν, όλα αυτά με έν δάνειον δημοτικόν 500.000 δραχμών, του οποίου 250.000 δεν εδαπανήθησαν, εκ δε των δαπανηθεισών επληρώθησαν αι αποζημιώσεις και εξεφύτρωσαν συνοικίαι ολόκληροι... Ενδιαφέρουσα για την ποικιλίαν των φυλών της, την ζωήν της την πολλήν, το παράδοξον της εικόνας της. Είναι πόλις εν ζυμώσει. Η Λάρισα κτίζεται. Όλα γίνονται τώρα. Σχεδόν και άνθρωποι». Και όλα αυτά σε λιγότερο από 10 χρόνια, καθώς η πόλη είχε γίνει τόπος έλξις πολιτών από διάφορα μέρη και αυτό συνετέλεσε στην εξέλιξή της.
Τέλος, αναφερόμενος κανείς σε μια σημαντική στιγμή της ιστορία της πόλης δεν πρέπει να ξεχνά τις βασικές αρχές που τη χαρακτήριζαν μέσα στους αιώνες, ότι η Λάρισα υπήρξε πάντα κέντρο εμπορίου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και διέθετε την ικανότητα της ενσωμάτωσης διαφορετικών πληθυσμών. Αυτά την έκαναν σπουδαία πόλη και αυτό αξίζει ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες, όταν κανείς δεν μπορεί να ζει στην απομόνωση και τον εφησυχασμό».
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με κατάθεση στεφάνων από, τον δήμαρχο Λαρισαίων Απ. Καλογιάννη, τον αντιπεριφερειάρχη Νίκ. Λιούπα, τον συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κων. Παππά, τον υποδιοικητή 1ης Στρατιάς Ιωάνν. Βασιλάκη, τον αστυνομικό διευθυντή Λάρισας Χρ. Σιμούλη, τον διοικητή της Π.Υ. Λάρισας Σάβ. Τσολάκη, τον εκπρόσωπο της «Λαρισαίων Κοινόν» Αλέξ. Νάρη, τον πρόεδρο του Συλλόγου Κυπρίων Λάρισας Ντ. Αυγουστή, τον αντιπρόεδρο της Ισραηλητικής Κοινότητας Μ. Μανουάχ και τους εκπροσώπους των ΑΧΕΠΑ, Π. Μπόλτις και Χρ. Τέλιο.
Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν επίσης οι βουλευτές της ΝΔ Μάξ. Χαρακόπουλος και Στέλλα Μπίζιου, του ΚΙΝΑΛ Ευαγγελία Λιακούλη, ο υπαρχηγός ΑΤΑ Δημ. Γρηγορηριάδης, ο διοικητής της 110 Π.Μ. Αργ. Μουστρούφης, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Δημ. Δεληγιάννης, οι αντιδήμαρχοι Ρίτα Απρίλη και Γιάνν. Αλεξούλης, η επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στον Δήμο Λαρισαίων Ρένα Καραλαριώτου, ο επικεφαλής παράταξης Νίκ. Γαμβρούλας, οι δημοτικοί σύμβουλοι Αθ. Μαμάκος και Φ. Τζατζάκης, καθώς και πολίτες.