Μια συνοικία από πρόσφυγες του Πόντου, στη Λάρισα

Ιστορικές μνήμες για τη συνοικία Αβέρωφ, από τη Λαογραφική - Ιστορική Ενωση «Αλησμόνητες Πατρίδες» Λάρισας

Το πρώτο Δημοτικό Σχολείο της συνοικίας Αβέρωφ

Με αφορμή την επέτειο της Ημέρας Μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων, στις 19η Μαΐου, η Λαογραφική Ιστορική Ένωση «Αλησμόνητες Πατρίδες» Λάρισας, ανατρέχει στο παρελθόν και φέρνει στη μνήμη την εγκατάσταση των κατατρεγμένων Ποντίων στη Λάρισα, των

πρώτων κατοίκων που ίδρυσαν τη συνοικία Αβέρωφ: «Η ίδρυση της συνοικίας «Αβέρωφ» έγινε σε έκταση ιδιοκτησίας «Παράσχου Αβέρωφ», η οποία ανταλλάχθηκε με αντίστοιχη έκταση ιδιοκτησίας του Ελληνικού Δημοσίου.
Οι πρώτοι κάτοικοι της συνοικίας που εγκαταστάθηκαν προέρχονται από τους πρόσφυγες κυρίως του Μικρασιατικού Πόντου και λίγους από την Ανατολική Θράκη, θύματα της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922.
Το θέμα της ανταλλαγής των πληθυσμών μεταξύ των εμπόλεμων χωρών Ελλάδας και Τουρκίας που προέβλεπε η Συνθήκη της Λωζάνης (1923) είχε και τους αντιρρησίες της.
Ήταν δηλαδή εκείνοι που έλεγαν ότι ήταν λάθος η ανταλλαγή αυτή.
Δύο ήταν οι λόγοι που επέβαλαν την ανταλλαγή των πληθυσμών:
Ο πρώτος λόγος ήταν ότι μετά την ήττα του Ελληνικού Στρατού και την επελθούσα Μικρασιατική Καταστροφή, το εθνικιστικό κίνημα του Κεμάλ θα ολοκλήρωνε οπωσδήποτε την εθνοκάθαρση που επεδίωκε. Έτσι, λοιπόν, η φυγή των Ελλήνων από τα εδάφη αυτά ήταν μονόδρομος. Διαφορετικά οι πληθυσμοί αυτοί θα εξοντώνονταν ή θα εκτουρκίζονταν.
Ο δεύτερος λόγος ήταν και ο πλέον σοβαρός. Οι Νέες Χώρες (Ήπειρος, Μακεδονία) τις οποίες απελευθέρωσε ο ελληνικός στρατός με τους δύο Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913), μετά την αναγκαστική αποχώρηση των Τούρκων κατοίκων, είχε ελάχιστο Ελληνικό πληθυσμό. Γι’ αυτό η τότε ελληνική Κυβέρνηση κατηύθυνε τον μεγαλύτερο όγκο των Ελλήνων προσφύγων προς τις περιοχές αυτές, τις οποίες, εποφθαλμιούσαν οι βόρειοι γείτονές μας Σέρβοι και Βούλγαροι, γιατί ήθελαν να έχουν διέξοδο στη Θεσσαλονίκη και Καβάλα αντίστοιχα και συνεπώς στο Αιγαίο Πέλαγος.
Στη Λάρισα εγκαταστάθηκαν ολιγάριθμες οικογένειες προσφύγων, τέλη του 1924 και το 1925. Λόγω έλλειψης καταλυμάτων πραγματοποιήθηκε μια πρώτη πρόχειρη τακτοποίησή τους στο τουρκικό τέμενος (Τζαμί) που βρισκόταν στην αρχή της οδού 31ης Αυγούστου, όπου σήμερα στεγάζεται το Μουσείο της πόλης. Συγχρόνως είχε αρχίσει η κατασκευή παραγκών στα νότια όρια της πόλης, στην αρχή της οδού Φαρσάλων, στον χώρο που παρεμβάλλεται μεταξύ της οδού Ηρώων Πολυτεχνείου και της εξόδου της υπόγειας διάβασης, όπου αργότερα εγκαταστάθηκε το εργοστάσιο μαρμάρων Σκούταρη. Εκτός τούτων ένας μικρός αριθμός προσφύγων εγκαταστάθηκε στη συνοικία Νέα Σμύρνη».