Στον δρόμο συναντούν μια κοπέλα, η οποία το έχει σκάσει από το σπίτι της προκειμένου να μην παντρευτεί τον άντρα που θέλει να της επιβάλει ο πατέρας της. Δεν θέλουν όμως να την παραδώσουν στην αστυνομία και ψάχνουν να βρουν μαζί της τον αγαπημένο της. Τελικά βοηθούν στο ξανασμίξιμο με τον πατέρα της και παίρνουν το ποσό που είχε τάξει εκείνος σε όποιον την έβρισκε.
Όλα τα παραπάνω συνέβαιναν το 1955 καθώς σήμερα, εν έτει 2018 ο Θοδωρής με την κυρά του κάνουν τη βόλτα στην οδό Παπαναστασίου της Λάρισας. Δεν ψάχνουν πανηγύρι αλλά προσπαθούν να αποφύγουν τα αυτοκίνητα που κινούνται λίγα εκατοστά δίπλα τους. Δεν έχουν την ελπίδα να βρουν κάποια κοπέλα σαν της ταινίας αλλά έστω να βρουν έναν παχύ ίσκιο σε κάποια πλατεία με «περατζάδα» για να αρχίσουν να περιστρέφουν τον κύλινδρο με τα καρφιά, για να βγει η μουσική.
Κάθε καρφί και μια νότα. Κάθε νότα και καημός. Τόσα χρόνια γύρισμα. Χιλιάδες τα καρφιά, λίγα τα τραγούδια, ακόμα λιγότερα τα ψιλά που ρίχνουν οι περαστικοί «Κάποτε ήταν καλά με τη λατέρνα. Υπήρχε μεροκάματο» λέει με παράπονο. Η πιάτσα του είναι στην οδό Ερμού στην Αθήνα όμως έρχεται και στην πατρίδα του, τη Λάρισα. «Έτσι κι έτσι» πάει η δουλειά στην πρωτεύουσα, «ακόμα χειρότερα» στην επαρχία προσθέτει, μα δε χάνει το κουράγιο του.
Δείχνει ευδιάθετος και πιάνει ένα ευχάριστο τραγούδι. «Έχω τέσσερα παιδιά και δεν το βάζω κάτω» και ανοίγει το κουτί με τις αναμνήσεις του. Με τον κόσμο που άκουγε μουσική στα χωριά, με τα χαμόγελα των παιδιών της παλιάς εποχής, με τους μερακλήδες και τα κεράσματα. «Γράψε καλά λόγια» φωνάζει η κυρά δίπλα του καθώς βαστάει το καλαθάκι για τα χρήματα.
Καθώς δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για τη λατέρνα, πέρα από την ταινία διαβάζουμε το πώς το 1855 στην Κωνσταντινούπολη οι Τουρκόνι, Καρμέλλο και Αρμάο, ξεκίνησαν να οργανώνουν την παραγωγή της λατέρνας και να συνθέτουν και να γράφουν τη μουσική της. Οι πρώτες λατέρνες που κυκλοφόρησαν ήταν από 33 έως 42 "πλήκτρα". Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν δύο ομάδες οι “Οργανοποιοί” που κατασκεύαζαν το όργανο και οι “Σταμπαδόροι” που έκαναν τα τραγούδια.
Γνωστά ονόματα που ασχολήθηκαν με τη λατέρνα στο σύνολό της, ήταν και οι Γεωργίου, Μπρίντιζι, Τριπολιτσιώτης, Πολύκαρπος, Παπανδρέου, Ντικράν, Αλή Μπέη, Ευθυμίου και Φωτίου.
Τώρα όλα πέρασαν στην ιστορία. Χάνονται καθώς στριφογυρίζουν μοιραία στη δίνη της εξέλιξης. «Χάνεται» και ο λατερνατζής στα στενά της πόλης με την κυρά του. Περνάει ανάμεσα από παιδιά που χαζεύουν τα κινητά τους. Κοιτάζουν για ένα δευτερόλεπτο τον περίεργο θόρυβο και ξαναγυρίζουν στις οθόνες τους. Πφφφ...
Η λατέρνα χάνεται. Η φτώχεια μένει σαν το 1955. Και το φιλότιμο; Ας ελπίσουμε πως ζει κι αυτό... Για να ζήσει και ο λατερνατζής, και η κυρά και τα παιδιά του.
Του Κώστα Γκιάστα
