Η Ειδική Επιτροπή με μια απόφαση «ράπισμα» κατά του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης που ενέκρινε την εισήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης ακυρώνοντας την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου έρχεται να ξεκαθαρίσει το τοπίο αφού βεβαίως χάθηκαν 6 μήνες από τον σχεδιασμό έργων του Δήμου Λάρισας που εξυπηρετούσε η σύμβαση με την Α.Ε. στοχεύοντας στη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών.
Η απόφαση για την προγραμματική ελήφθη κατά πλειοψηφία στο Δημοτικό Συμβούλιο Λάρισας εν μέσω αντιπαραθέσεων με την αντιπολίτευση αλλά και με τις ενστάσεις του προέδρου του τοπικού ΤΕΕ που είχε παραστεί στη συνεδρίαση ενώ είχε δημοσιοποιήσει την ακυρωτική απόφαση της Αποκεντρωμένης.
ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Στις 22 Μαρτίου το Δημοτικό Συμβούλιο Λάρισας, κατά πλειοψηφία, αποφασίζει την υπογραφή προγραμματικής σύμβασης με την εταιρεία «Εγνατία Οδός Α.Ε.». Η απόφαση του Δήμου Λαρισαίων να συνεργαστεί με την «Εγνατία», προέκυψε, όπως είχε επισημανθεί από τον Δήμο «από την ανάγκη υλοποίησης ενός μεγάλου και φιλόδοξου τεχνικού προγράμματος, που έχει εκπονήσει η δημοτική αρχή και που τον πρώτο λόγο στην υλοποίησή του έχει η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου».
Απόφαση που προκάλεσε αντιδράσεις της αντιπολίτευσης όπως και του ΤΕΕ Κεντροδυτικής Θεσσαλίας, που έκαναν λόγο για «λευκή επιταγή σε μια εταιρεία», για «αποδυνάμωση της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου», σημειώνοντας επίσης την ανάγκη «ενίσχυσης των Λαρισαίων ελεύθερων επαγγελματιών μηχανικών», με τον Δήμο να διευκρινίζει ότι η «Εγνατία» θα δημοπρατούσε τις μελέτες και τα έργα.
Στις 22 Μαΐου, η Γενική Διεύθυνση Εσωτερικής Λειτουργίας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας ακυρώνει την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Λάρισας ως μη νόμιμη. Σημειώνοντας ότι η σύναψη της προγραμματικής «είναι μη νόμιμη διότι αποτελεί κατ' ορθό νομικό χαρακτηρισμό εξ επαχθούς αιτίας σύμβαση παροχής υπηρεσιών και απευθείας ανάθεση υπηρεσιών, καθότι οι συμβαλλόμενοι δεν συμπράττουν ισόρροπα για την υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου, αλλά ο Δήμος Λαρισαίων απλώς αναθέτει στην ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟ ΑΕ την εκτέλεση του συμβατικού αντικειμένου έναντι αμοιβής».
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 152
Η Ειδική Επιτροπή του Άρθρου 152 (απόφαση 28/2018) δέχεται ομόφωνα την προσφυγή του Δήμου κατά της ακυρωτικής απόφασης του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
Παρατηρώντας μεταξύ άλλων ότι «ο Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας με την προσβαλλομένη απόφαση αγνόησε τις διατάξεις του άρθρου 138 παρ. 4 Ν. 4070/2012, οι οποίες είναι εφαρμοστέες στην προκειμένη περίπτωση».
Ειδικότερα, «η εταιρεία με την επωνυμία «ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ ΑΕ» μπορεί να συμβάλλεται με νομικά πρόσωπα τα οποία αναφέρονται στις διατάξεις των άρθρων 225 παρ. 1 του Ν. 3463/2006 (Α΄114) και 100 παρ. 1 του Ν. 3852/2010 (Α΄87) στο πλαίσιο των προγραμματικών συμβάσεων για τη μελέτη και εκτέλεση έργων και προγραμμάτων μιας περιοχής καθώς και για την παροχή συναφών υπηρεσιών. Άλλωστε η ως άνω ρητή και ειδική νομοθετική πρόβλεψη υπερισχύει κάθε αντίθετης νομοθετικής διάταξης και ερμηνείας και για τον λόγο αυτό είναι εφαρμοστέα».
ΑΛΛΟΙ ΔΗΜΟΙ
Προς επίρρωση μάλιστα των προαναφερομένων η Επιτροπή παραπέμπει σε πανομοιότυπες συμβάσεις μεταξύ της «Εγνατίας Οδού» και άλλων Δήμων και Περιφερειών της χώρας, όπου αναφέρεται επίσης ότι οι συμβάσεις εκείνες υπογράφηκαν με έγκρισή τους από τους Συντονιστές Αποκεντρωμένων Διοικήσεων.
Όπως για παράδειγμα η σύμβαση στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (για την υλοποίηση του έργου «Μελέτη επισκευής δομική ενίσχυση και διαπλάτυνση της Γέφυρας Κρεμαστής»), στον Δήμο Θεσσαλονίκης (Μελέτες για τη νέα κατασκευή της Πλατείας Διοικητηρίου), στους Δήμους Θεσσαλονίκης, Καλαμαριάς και Θερμαϊκού (Θαλάσσια Συγκοινωνία Θεσσαλονίκης), στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (οδική ασφάλεια, διαχείριση περιβαλλοντικών έργων, έργα σε σχολικά κτίρια) και του Δήμου Πέλλας για την ωρίμανση - προώθηση και υλοποίηση διαφόρων έργων (διαμόρφωσης ανατολικής εισόδου Γιαννιτσών, δημιουργία ιστορικής διαδρομής, ανάδειξη μνημείων και ανάπλαση της ευρύτερης περιοχής των Γιαννιτσών).
ΦΠΑ
«Επειδή πέραν των ανωτέρω» διευκρινίζει η Ειδική Επιτροπή, «η προσβαλλομένη απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας αναφέρει μεταξύ άλλων ότι η πρόβλεψη ΦΠΑ στη συγκεκριμένη προγραμματική σύμβαση καθιστά αυτή άκυρη, καθώς ο ΦΠΑ προβλέπεται μόνο στις εξ επαχθούς αιτίας συμβάσεις παροχής υπηρεσιών. Ωστόσο, αφού υφίσταται η ως άνω νομοθετική πρόβλεψη, η μη πρόβλεψη ΦΠΑ στη σύμβαση θα αποτελούσε παράβαση της φορολογικής νομοθεσίας».
Για να υπογραμμίσει ότι «στην προκειμένη περίπτωση, πέραν του ότι η πρόβλεψη ΦΠΑ είναι απολύτως νόμιμη, μπορεί μεν ο Γενικός Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας, να μην εξέδωσε συγκεκριμένη οδηγία για τη διοικητική δράση του εποπτεύοντος οργάνου (Δήμου Λαρισαίων), ενέκρινε με έγγραφες πράξεις του όμως σωρεία αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Λαρισαίων που αφορούσαν έγκριση σύναψης προγραμματικών συμβάσεων με πρόβλεψη ΦΠΑ» απαριθμώντας 10 τουλάχιστον εγκριτικές αποφάσεις του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης.
Προσθέτοντας επίσης ότι «οι εγκρίσεις αυτές, αποτέλεσαν μια συμπεριφορά του Κράτους η οποία αποτέλεσε για το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Λαρισαίων βάση εμπιστοσύνης στη νομιμότητα και έρεισμα ασφάλειας δικαίου, εμπιστοσύνη που είναι σίγουρα άξια εμπιστοσύνης, είτε θεωρούνται εν τοις πράγμασι, οδηγίες - κατευθύνσεις για τον τρόπο άσκησης της διοικητικής δράσης του, είτε διαβεβαιώσεις της διοίκησης είτε πάγια πρακτική.
Η μεταβολή του τρόπου εφαρμογής της συγκεκριμένης πρακτικής από τον Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της ασφάλειας δικαίου και είναι σε κάθε περίπτωση καταχρηστική καθώς η εκ των υστέρων αμφισβήτηση της νομιμότητας της πράξης του νομικού προσώπου (ΟΤΑ) που εκδόθηκε, σύμφωνα με την οδηγία του εποπτεύοντος οργάνου, ανέτρεψε την εμπιστοσύνη του Δημοτικού Συμβουλίου ότι πράττει νόμιμα. Τούτο δε σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο έλεγχος νομιμότητας της πράξεως έχει ιδιαίτερη σημασία για μια από τις μεγαλύτερες συμβάσεις του Δήμου Λαρισαίων».
«ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ»
Η Ειδική Επιτροπή σημειώνει τέλος ότι «δεν πρέπει να παραληφθεί η διάταξη του άρθρου 179 που αφορά στις προγραμματικές συμβάσεις και την τροποποίηση του άρθρου 100 του Ν. 3852/2010 το οποίο αποτυπώνεται στην αιτιολογική έκθεση που αφορά τη μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Εμβάθυνση της Δημοκρατίας Ενίσχυση της Συμμετοχής –Βελτίωση της οικονομικής και αναπτυξιακής λειτουργίας των ΟΤΑ (Πρόγραμμα ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ), το οποίο αναφέρει συγκεκριμένα:
«Με την παρ. 1 τροποποιείται το άρθρο 100 του Ν. 3852/2010 και διευκολύνονται σημαντικά οι μικροί και μεσαίοι Δήμοι να αξιοποιήσουν συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα και να υλοποιούν σημαντικά έργα υποδομών. Με την επαναδιατύπωση της παραγράφου 1α μπορούν πλέον οι ΟΤΑ και οι επιχειρήσεις τους να συμβάλλονται με φορείς όπως η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ ΑΕ και η ΜΟΔ ΑΕ, οι οποίοι διαθέτουν τη σχετική διαχειριστική επάρκεια και είναι σε θέση να αναλαμβάνουν την ωρίμανση μελετών αλλά και διενέργεια διαγωνισμών. Με τον τρόπο αυτό διευρύνονται τα αναπτυξιακά εργαλεία τα οποία έχουν στη διάθεσή τους οι αυτοδιοικητικοί οργανισμοί και παρέχονται νέες θεσμικές δυνατότητες συμπράξεων προκειμένου να ανταποκριθούν σε βασικές τους ανάγκες».
Β. ΚΑΚΑΡΑΣ
