Θερινή ώρα... για τελευταία φορά;

ΑΛΛΑΖΕΙ ΑΥΡΙΟ ΤΑ ΞΗΜΕΡΩΜΑΤΑ ΑΛΛΑ…

•Το Ευρωκοινοβούλιο κλίνει στην κατάργησή της με το επιχείρημα ότι βλάπτει την υγεία των πολιτών •Κ. Γουργουλιάνης: «Η αλλαγή της ώρας «τρελαίνει» το βιολογικό μας ρολόι

Παρουσίαση: Νατάσα Πολυγένη

Ξημερώματα Κυριακής αλλάζει η ώρα. Αύριο λοιπόν στις 3 το πρωί, θα πρέπει να γυρίσουμε το ρολόι μία ώρα μπροστά, δηλαδή η ώρα θα δείχνει 4, ώστε να μπούμε στη θερινή ζώνη ώρας.

Η θερινή ώρα τίθεται σε ισχύ, οπότε θα απολαμβάνουμε το φως της ημέρας περισσότερο, έστω με μια ώρα λιγότερη ύπνο. Ίσως όμως να είναι και η τελευταία φορά που γυρίζουμε τους δείκτες των ρολογιών μας μια ώρα μπροστά, καθώς μετά το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπέρ της κατάργησής της, με βασικό επιχείρημα ότι πλήττει την υγεία των πολιτών τα δεδομένα φαίνεται να αλλάζουν.
Πολλοί επιστήμονες φαίνεται να συμφωνούν με αυτή την άποψη.
Ο καθηγητής Πνευμονολογίας και υπεύθυνος του Εργαστηρίου Διαταραχών του Ύπνου του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης, παραδέχεται ότι η αλλαγή της ώρας προκαλεί διαταραχές στον ύπνο, καθώς «τρελαίνεται» το βιολογικό ρολόι. Είναι παραβίαση της φύσης και σίγουρα επηρεάζει. «Ο ύπνος με τις βιολογικές παραμέτρους του (π.χ. αυξομείωση της κορτιζόλης, μελατονίνης κ.α. ενδογενών ουσιών), οι λεγόμενοι Κιρκάδιοι ρυθμοί, έχουν χρονική κατανομή. Οπότε η εναλλαγή αυτή του φωτός με το σκοτάδι και η ηλιοφάνεια, σίγουρα επηρεάζει την υγεία» σημειώνει.
Η ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΩΡΑ
Πολλοί ίσως αναρωτιούνται ποια είναι τελικά η «κανονική» ώρα, η θερινή ή η χειμερινή.
Η «σωστή», ή καλύτερα η ηλιακή ώρα είναι η χειμερινή. Η θερινή ώρα δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ένας έξυπνος τρόπος που σκέφτηκε ο άνθρωπος για να εξοικονομεί ενέργεια. Στην Ελλάδα, όπως και στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το μέτρο αλλαγής της ώρας εφαρμόζεται ανελλιπώς από το 1975, καθώς κάποιες προσπάθειες που είχαν γίνει νωρίτερα δεν είχαν μόνιμο αποτέλεσμα. Πώς όμως ξεκίνησαν όλα αυτά και πώς επιτυγχάνεται η εξοικονόμηση ενέργειας;
Η «ιδέα» αυτή ξεκινά πολλά χρόνια πίσω. Πρώτος ο Βενιαμίν Φραγκλίνος το 1784 αν και δεν μίλησε για αλλαγή ώρας, πρότεινε, με ανώνυμη επιστολή του σε εφημερίδα του Παρισιού, να ξυπνούν όλοι μια ώρα νωρίτερα τους θερινούς μήνες. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν ενέργεια (και συνεπώς να κάνουν οικονομία) καθώς θα έκαιγαν λιγότερα κεριά εκμεταλλευόμενοι το φυσικό φως. Μάλιστα υπολόγισε και το οικονομικό όφελος που θα προέκυπτε από μια τέτοια κίνηση! Το μέτρο της θερινής ώρας, όμως, με τη μορφή που εφαρμόζεται σήμερα οφείλεται στον Νεοζηλανδό εντομολόγο και αστρονόμο Τζορτζ Χάντσον, ο οποίος πρότεινε με άρθρο του το 1895 να αλλάζουμε τα ρολόγια μας το καλοκαίρι κατά 2 ώρες!
Ωστόσο, πολλές φορές η πρωτιά αποδίδεται λανθασμένα στον Βρετανό ερευνητή Γουίλιαμ Γουίλετ, ο οποίος πρότεινε με άρθρο του που δημοσιεύτηκε το 1907, να αλλάζουμε τα ρολόγια μας κατά 80 λεπτά της ώρας.
ΤΙ ΚΕΡΔΙΖΟΥΜΕ ΑΛΛΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΩΡΑ;
Η ιδέα πίσω από το μέτρο της θερινής ώρας είναι ότι γυρίζοντας τα ρολόγια μας μια ώρα μπροστά τους καλοκαιρινούς μήνες κερδίζουμε μια ώρα παραπάνω ηλιακό φως κάθε μέρα και συνεπώς εξοικονομούμε μεγάλα ποσά ενέργειας. Βέβαια το μέτρο αυτό δεν έχει μεγάλη χρησιμότητα σε κάποιες περιοχές, όπως για παράδειγμα γύρω από τους πόλους ή κοντά στον Ισημερινό. Συγκεκριμένα, στις περιοχές κοντά στον Βόρειο και τον Νότιο Πόλο όπου λόγω του γεωγραφικού πλάτους των περιοχών αυτών η ανατολή και η δύση του ήλιου διαφοροποιούνται σημαντικά στη διάρκεια του έτους, η αλλαγή κατά μία ώρα θα είχε ελάχιστη επίδραση.
Αντίστοιχα, σε περιοχές γύρω από τον Ισημερινό η διαφοροποίηση του ηλιακού φωτός μέσα στο έτος είναι μικρή, με αποτέλεσμα και πάλι η αλλαγή ώρας να μην έχει νόημα.
Στην Ελλάδα η θερινή ώρα εφαρμόστηκε για πρώτη φορά, δοκιμαστικά, το 1932 και συγκεκριμένα από τις 6 Ιουλίου μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου όπου τα ρολόγια είχαν τεθεί μία ώρα μπροστά.
Στη συνέχεια όμως εγκαταλείφθηκε αυτό επειδή από τις 15 Ιουλίου (π.ημερ.)/28 Ιουλίου (ν.ημερ.) στις 04:00 ώρα, του 1916, τα ρολόγια στην Ελλάδα είχαν τεθεί 25 λεπτά μπροστά στην εισδοχή της ώρας ζώνης.
Έτσι η διαφορά σε σχέση με το φως του ήλιου που καθορίζει και τον πραγματικό χρόνο γινόταν πολύ μεγάλη κυρίως στα δυτικά τμήματα της χώρας και περισσότερο στην Κέρκυρα. Τούτο είχε ως συνέπεια να εγκαταλειφθεί.
Στα επόμενα χρόνια είχε υιοθετηθεί η μετατόπιση της ώρας έναρξης λειτουργίας πολλών δημόσιων υπηρεσιών και καταστημάτων κατά μισή ώρα, στη χειμερινή περίοδο. Στη δεκαετία όμως του 1970, μόλις δύο χρόνια μετά την ενεργειακή κρίση που ξέσπασε στην Ευρώπη το 1973 αποφασίστηκε η υιοθέτηση του μέτρου της θερινής ώρας από μεγάλο μέρος των κρατών της Ευρώπης συμπεριλαμβανομένης τότε και της Ελλάδας με έναρξη το 1975.
Η αλλαγή της ώρας, σύμφωνα με την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που υποχρεώνει όλα τα κράτη μέλη να τηρήσουν με νόμο, γίνεται, πλέον, την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου στη 1 π.μ. ώρα Γκρίνουιτς (GMT) και τελειώνει την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου του ίδιου έτους πάλι στη 1 π.μ. ώρα Γκρίνουιτς. Επομένως η αλλαγή είναι ταυτόχρονη για όλα τα κράτη μέλη τα οποία έχουν υιοθετήσει το μέτρο.
Η Ισλανδία δεν έχει υιοθετήσει το μέτρο. Λόγω του υψηλού γεωγραφικού πλάτους η ανατολή και η δύση του ήλιου αλλάζουν κατά πολλές ώρες στη διάρκεια του έτους και η επίδραση της αλλαγής του ρολογιού κατά μία ώρα θα ήταν, σε σύγκριση, μικρή.
Η Ρωσία, όπως όλα τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη ακολουθούσε τις ίδιες ημερομηνίες αλλαγής με αυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλαζε στις 2 π.μ. ώρα Μόσχας (3 π.μ. θερινή ώρα τον Οκτώβρη). Από τις 27 Απριλίου 2011 και με διάταγμα του Ρώσου προέδρου Ντμίτρι Μεντβέντεφ καθιερώθηκε η θερινή Ώρα Μόσχας (+4 UTC) καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Στην Τουρκία τον Σεπτέμβριο 2016 ο Ερντογάν αποφάσισε τη μόνιμη χρήση της θερινής ώρας όλο τον χρόνο.
ΣΤΟΝ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΚΟΣΜΟ
Γενικά η θερινή ώρα δεν χρησιμοποιείται σε χώρες κοντά στον Ισημερινό αφού ανατολή και η δύση του ήλιου δεν έχουν μεγάλη διαφορά στο διάστημα του χρόνου. Στη Βραζιλία η θερινή ώρα χρησιμοποιείται μόνο στο Νότιο τμήμα της.
Στο Ισραήλ, μέχρι το 2005, το Υπουργείο Εσωτερικών αποφάσιζε κάθε χρόνο για τις ημερομηνίες αλλαγής. Δεν υπήρχε απόλυτος κανόνας για την αλλαγή της ώρας και υπήρξε μακροχρόνια διαμάχη μεταξύ της πλειοψηφίας των κοσμικών που ήθελαν να επεκταθεί η θερινή ώρα όσο το δυνατόν περισσότερο και της θρησκευτικής κοινότητας που ήθελε να τελειώνει πριν από το Γιομ Κιπούρ.
Αυτό είχε οδηγήσει την εταιρεία Microsoft στο να μην υποστηρίζει την αυτόματη αλλαγή ώρας για το Ισραήλ στα Windows 98. Το Ανεξάρτητο Κράτος των Σαμόα επρόκειτο να ξεκινήσει τη χρήση της θερινής ώρας τον Οκτώβριο του 2009 αλλά τελικά αναβλήθηκε λόγω του σεισμού και του τσουνάμι που ακολούθησε. Η θερινή ώρα ξεκίνησε στις 26 Σεπτεμβρίου του 2010.