«Η πορεία της ΕΠΟΝ είναι άρρηκτα δεμένη με τον αγώνα του λαού και της νεολαίας μας προς την απελευθέρωση…», υπογραμμίστηκε σήμερα στην εκδήλωση για την ίδρυση της ΕΠΟΝ, που οργάνωσε στο ΕΚΛ η ΠΕΑΕΑ- ΔΣΕ ν. Λάρισας. Κεντρικός ομιλητής ήταν ο πρόεδρος της ΠΕΑΕΑ κ. Τηλέμαχος Καλόγηρος, ο οποίος σημείωσε τα εξής:
Αγαπητοί συναγωνιστές και σύντροφοι, φίλες και φίλοι
Στις 23 Φλεβάρη του 1943 σ:ους Αμπελόκηπους, στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3, ιδρύεται η θρυλική ΕΠΟΝ. Μήτρα της αποτέλεσε η Οργάνωση Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας. Τη "μαγιά" Χης ΕΠΟΝ θα τη βρούμε στα ξερονήσια, στις φυλακές, στις εξορίες, όπου ήταν κλεισμένα μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ. Στις γραμμές της συγκέντρωσε τη συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής νεολαίας, διαπαιδαγώγησε με τις αξίες του αγώνα, της αυτοθυσίας και της αυταπάρνησης χιλιάδες νέους και νέες. Η δράση της ΕΠΟΝ ξεδιπλώθηκε σε όλα τα μέτωπα. Η εκπολιτιστική της δραστηριότητα ήταν τεράστια. Σχολεία και σχολές, θέατρο και διασκέδαση, διάδοση του αθλητισμού σε συνδυασμό με τη μάχη κατά των ναρκωτικών, πρωτοφανής εκδοτική δραστηριότητα. Όλα αυτά αποτελούν σημαντικές δραστηριότητες της ΕΠΟΝ στην ηρωική της πορεία.
Από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής της η ΕΠΟΝ πήρε ενεργό μέρος στον ένοπλο εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Μέχρι τον Οκτώβρη του '44 πάνω από 35.000 μέλη και στελέχη της έγιναν αντάρτες του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ). Δεκάδες χιλιάδες κατατάχτηκαν στον εφεδρικό ΕΛΑΣ και στις βοηθητικές υπηρεσίες.
Δείγμα του ηρωισμού και της αυτοθυσίας των ΕΠΟΝιτών ήταν ο αγώνας των τριών νεαρών στον Υμηττού στις 28 Απρίλη του '44, που έπεσαν ηρωικά φρουρώντας τον οπλισμό της διμοιρίας τους. Όχι τυχαία, ο λαός μας ονόμασε το σπιτάκι «Κάστρο».
Το Μάρτη του '43, η εργατική νεολαία, με μπροστάρη την ΕΠΟΝ, έδωσε σκληρή μάχη απέναντι στην πολιτική επιστράτευση που διοργάνωσε ο γερμανός κατακτητής και με μαζικές απεργίες και μαχητικές διαδηλώσεις κατάφερε τελικά να τη ματαιώσει. Το καλοκαίρι του '44 οι Επονίτες, έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στην οριστική εγκατάλειψη των πολεμικών εργοστασίων από τους εργάτες και εκμηδένισαν τη γερμανική παραγωγή.
Η ΕΠΟΝ πέτυχε να βγάλει και τη νέα κοπέλα από το σπίτι της. Οι ανάγκες του αγώνα άλλωστε καθιστούσαν τη συμμετοχή της απαραίτητη. Στις πόλεις και στα βουνά οι νέες γυναίκες αγωνίστηκαν και έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε όλα χα μέτωπα. Σαν καπετάνισσες, αξιωματικίνες, νοσοκόμες, σύνδεσμοι, αλλά και σαν δασκάλες, στις πολιτιστικές εκδηλώσεις, παντού. Το σύνθημα «Πολεμάμε και τραγουδάμε» χαρακτήριζε εξάλλου όλη την επονίτικη δουλειά. Έτσι η ΕΓΊΟΝ έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στη μαθητική και φοιτητική νεολαία, που έγραφαν τις δικές τους σελίδες ηρωικών αγώνων μέσα από τις γραμμές της. Εδώ πρέπει να αναφερθούμε σε έναν πολύ σημαντικό τομέα της δράσης της: στην έκδοση του περιοδικού «Νέα Γενιά». Το περιοδικό εκδόθηκε κατά τα έτη 1943- 1947 και κατέγραψε τα χρόνια αυτά την ελληνική ζωή και τον αντιφασιστικό αγώνα με αμεσότητα Η «Νέα Γενιά» είχε την τύχη να ξεκινήσει με την εμπνευσμένη προσφορά της ηρωίδας Ηλέκτρας Αποστόλου, η οποία ένα χρόνο αργότερα μαρτύρησε στο άντρο της Γενικής Ασφάλειας. Στη συντακτική επιτροπή συμμετείχαν προσωπικότητες σαν την μεγάλη παιδαγωγό Ρόζα Ιμβριώτη, το Σταύρο Ζορμπαλά, τη λογοτέχνιδα Σοφία Μαυροειδή- Παπαδάκη αλλά και τον τότε Επονίτη, μετέπειτα Πρόεδρο των Αντιστασιακών Δημοσιογράφων, Νίκο Καραντινό, που διετέλεσε και αρχισυντάκτης του περιοδικού.
Στις λογοτεχνικές σελίδες του περιοδικού συνεργάστηκαν όλα τα μεγάλα ονόματα της προοδευτικής διανόησης εκείνων των χρόνων.
Η ΕΠΟΝ, από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής της, έδειξε στοργή και φροντίδα για το παιδί, φρόντισε να ανοίξει τα σχολεία, δημιούργησε παιδικά συσσίτια, ίδρυσε παιδικά θέατρα και χορωδίες, παιδικές κατασκηνώσεις.
Τα αετόπουλα της επαρχίας και των πόλεων, παιδιά ηλικίας, 8-15 χρόνων, πάλεφαν στο πλάι της ΕΠΟΝ και του ΕΛΑΣ. Τα αετόπουλα κατέβαιναν σε διαδηλώσεις, γίνονταν σύνδεσμοι, πηγαινοέρχονταν με σημειώματα, συνόδευαν αγωνιστές, έπαιρναν μέρος σε σαμποτάζ, μετέφεραν τρόφιμα και πυρομαχικά για τους αντάρτες, κράτησαν τουφέκι στη μάχη. Ακόμα και στις φυλακές και τις εξορίες δεν λύγισαν.
Η πορεία της ΕΠΟΝ είναι άρρηκτα δεμένη με τον αγώνα του λαού και της νεολαίας μας προς την απελευθέρωση. Έτσι, όταν μετά από τέσσερα χρόνια ηρωικού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά πήρε ξανά τα όπλα, πολεμώντας αυτή τη φορά ενάντια στους Άγγλους ιμπεριαλιστές και στην ντόπια αστική τάξη, η ΕΠΟΝ βρέθηκε για ακόμα μια φορά στην πρώτη γραμμή της μάχης..
Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, οι διώξεις, οι βασανισμοί και οι εκτελέσεις των κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης πήραν μια άνευ προηγουμένου διάσταση. Το 1946, πάνω από 1.500 Επονίτες δολοφονούνται ενώ χιλιάδες στέλνονται στα στρατοδικεία, στις εξορίες και στις φυλακές. Στις 28 Φλεβάρη του 1947, με εντολή της κυβέρνησης και με απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών, αποφασίζεται η διάλυση της ΕΠΟΝ. Ανάμεσα στις στημένες κατηγορίες αναφερόταν και ότι οι Επονίτες προσπαθούσαν να κλέφουν... τα μυστικά της ατομικής βόμβας και να τα στείλουν στους Σοβιετικούς! Οι ΕΠΟΝίτες, ισάξια με τους παλιούς αγωνιστές εξακολούθησαν τον αγώνα τους και ως ενήλικες αντιμετωπίζουν την «ανταμοιβή» από το ελεύθερου κράτος για την ηρωική τους επιλογή να πολεμήσουν για την ελευθερία της πατρίδας.
Συναγωνιστές, συναγωνίστριες, συντρόφισσες και σύντροφοι,
Δεν υπήρξε τομέας δραστηριότητας που η θρυλική ΕΠΟΝ να μην πήρε μέρος στα ηρωικά χρόνια. Η αγωνιστική της δράση μάς οδηγεί στους δύσκολους αγώνες των ημερών μας. Τραγική ειρωνεία, η δράση αυτής της οργάνωσης που τόσο δούλεψε για την εκπαίδευση των παιδιών του λαού μας, δεν μνημονεύεται ούτε καν στα σχολικά βιβλία. Πόσο συνεπής είναι η αστική εξουσία στο μίσος της απέναντι σε κάθε λαογέννητο θεσμό! Τολμούν σήμερα κάποιοι να συγκρίνουν και να παραλληλίζουν τις «διαπραγματεύσεις» των κυβερνήσεων μέσα στο πλαίσιο της καπιταλιστικής Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα μεγαλειώδη επιτεύγματα της Εθνικής Αντίστασης, του ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ. Τολμούν να μιλούν για ανάκτηση της αξιοπρέπειας του λαού μας μόνο επειδή στα λόγια, ανέξοδα, παζαρεύουν το πόσο θα χάσουν οι εργαζόμενοι και πόσα θα κερδίσουν οι μεγάλες επιχειρήσεις. Αξιοπρέπεια σήμαίνει συνειδητή ανάληψη των ευθυνών, της διοργάνωσης του αγώνα ενάντια σε όλες τις λυκοσυμμαχίες που είναι εγκλωβισμένος ο λαός μας χωρίς να ερωτηθεί ποτέ. Αλλά αυτές δεν αμφισβητήθηκαν ούτε μια στιγμή, ούτε από τις προηγούμενες ούτε από τη σημερινή κυβέρνηση. Αξιοπρέπεια σημαίνει διεκδίκηση δουλειάς σε αξιοπρεπείς συνθήκες με επαρκείς αμοιβές, η ανάκτηση των δικαιωμάτων που συνεχώς μας αφαιρούνται και η διεύρυνσή τους.
Αξιοπρέπεια σημαίνει διεκδίκηση δωρεάν σύγχρονης Υγείας, Πρόνοιας, Παιδείας, Πολιτισμού, και όχι χειροκρότημα σε όσα συμβαίνουν «για εμάς, χωρίς εμάς», στα διεθνή σαλόνια ίου μεγάλου κεφαλαίου. Αυτά αποτελούν συνέχεια εκείνων των αγώνων, για τα καθημερινά και τα αυτονόητα, για την ανακούφιση της ζωής και όχι ο συμβιβασμός με το μικρότερο κακό, με τις ελάχιστες απαιτήσεις. Πέρα όμως από αυτά, ο μεγάλος αγώνας για την ουσιαστική αλλαγή, τη λαϊκή εξουσία, την κατάκτηση όλου του πλούτου από το λαό μας, είναι κι αυτός συνέχεια των αγώνων εκείνων των νέων που τραγουδούσαν για Λαοκρατία, Λαϊκή Κυριαρχία. Αν ελπίζουμε όχι μόνο σε ριζική βελτίωση της ζωής της, δικής μας και των επερχόμενων γενεών, αλλά σε ολόπλευρη δικαίωση της ανθρώπινης ύπαρξής μας, μόνο αυτός ο στόχος αποτελεί το ρεαλιστικό και πραγματοποιήσιμο όραμα όλων όσοι θέλουν να λέγονται συνεχιστές των προγραμματικών διακηρύξεων της ΕΠΟΝ. Η αποδέσμευση από τις λυκοσυμμαχίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, η κοινωνικοποίηση ίου πλούτου της χώρας και των μέσων παραγωγής, η ανάληψη της τύχης του λαού από τον ίδιο, θα δώσει ριζική λύση στα βάσανα της εργατιάς και θα αποτελέσει δικαίωση των υπεράνθρωπων θυσιών εκείνης της ηρωικής γενιάς.»
Στην εκδήλως χορωδία τραγούδησε αντάρτικα τραγούδια και κόπηκε και η πίτα της ΠΕΑΕΑ- ΔΣΕ.
