Κάποια από τα κενά της ελληνικής ιστοριογραφίας εστιάζοντας στην περιοχή της Θεσσαλίας επιχείρησε να καλύψει η ημερίδα «Η Θεσσαλία τη δεκαετία του 1940: Ιστοριογραφικές Προσεγγίσεις» που πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα.
Όπως επισημαίνουν οι διοργανωτές της ημερίδας μέχρι τη δεκαετία του 1980, ο ιστορικός που θα ήθελε να ασχοληθεί µε την Κατοχή και τον Εµφύλιο, θα ερχόταν αντιμέτωπος µε µια σειρά από δυσκολίες. Θα έπρεπε να βασίσει την έρευνά του σε ξένα, κατά κύριο λόγο αρχεία, διότι τα ελληνικά είτε ήταν ακόµα απροσπέλαστα, είτε δεν είχαν προχωρήσει σε ταξινόμηση του υλικού τους. Ενώ τα τελευταία χρόνια η εικόνα έχει αλλάξει άρδην αναφορικά με την προσβασιμότητα των αρχείων, τα κενά για την ταραχώδη περίοδο εξακολουθούν να παραμένουν μεγάλα, ιδίως όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με την περιοχής της Θεσσαλίας.
Στην εκδήλωση συμμετείχαν νέοι ιστορικοί και ερευνητές που έχουν ασχοληθεί με την περίοδο αλλά και με την περιοχή και έχουν φέρει στην επιφάνεια και χρησιμοποιήσει μεγάλο και αχρησιμοποίητο αρχειακό υλικό. Κατά τη διεξαγωγή του συνεδρίου αναδείχθηκαν οι εικόνες της Θεσσαλίας που δεν έχουν ακόμα ιστορικά καλυφθεί.
Η εκδήλωση χαιρετίστηκε από τον πρόεδρο των Φίλων των ΑΣΚΙ Αλέκο Ζάννα, αν και δεν κατάφερε να παραστεί στην εκδήλωση, εκ μέρους του Δήμου Λαρισαίων, ήταν η αντιπρόεδρος της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας Άννυ Ψάρρα, η πρόεδρος των ΓΑΚ Λάρισας Φανή Καραγιάννη και ο αντιπρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Λάρισας Ηλίας Φιλοσώφ, ο οποίος μετέφερε τις βιωματικές του εμπειρίες. Ανεκτίμητης αξίας ήταν η παρουσίαση της κ. Ηλιάδας Χαλκιά, 93 ετών, η οποία με πλήρη διαύγεια και με λόγο που θα ζήλευε ο οποιοσδήποτε μετέφερε το αντιστασιακό κλίμα της εποχής, παρουσιάζοντας το έργο της Αντίστασης, όντας και η ίδια αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης στην περιοχή της Καλαμπάκας.
Όλοι οι ομιλητές, κλήθηκαν να συνδυάσουν διάφορες πτυχές της Θεσσαλικής ιστορίας με τις πιο πρόσφατες ιστοριογραφικές εξελίξεις, τόσο στην Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό, και να αναδείξουν διάφορες ιστοριογραφικές προσεγγίσεις επικεντρώνοντας στην περιοχή της Θεσσαλίας τη δεκαετία του 1940.
Η πρώτη συνεδρία αποτελούνταν από τρεις ομιλήτριες, οι οποίες επικεντρώθηκαν στην προφορική ιστορία, δίνοντας βάρος στην ανασυγκρότηση της μνήμης, δημόσιας και προσωπικής. Οι ομιλήτριες μίλησαν για το πώς βίωσαν την κρίσιμη περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης τα παιδιά και οι έφηβοι, και με ποιους τρόπους κατάφεραν να αντεπεξέλθουν τη δύσκολη καθημερινότητες τους (Βασιλική Λάζου), τους λόγους για τους οποίους, σε αντίθεση με άλλες περιοχές της Ελλάδας, οι θεσσαλικές εβραϊκές κοινότητες βγήκαν από το Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο με σχετικά χαμηλές απώλειες, όπως επίσης, ανέδειξαν το παραμελημένο ζήτημα, πώς βίωσαν αυτές τις εμπειρίες οι Εβραίοι κρυμμένοι και/ή ενταγμένοι στην Αντίσταση και το πώς διαφοροποιούνται και νοηματοδοτούνται αυτές, ανάλογα με τους τόπους όπου βρέθηκαν να κρύβονται, αλλά και με βάση τα εκάστοτε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ταυτότητάς τους έκανε λόγο η Έρση Μαλαγιώργη.
Τέλος, αναδείχθηκε το αρχειακό υλικό των ΓΑΚ Μαγνησίας και η σημασία αυτού του υλικού για τη δεκαετία του 1940, όπως επίσης το νέο Αρχείο Οπτικοακουστικών Μαρτυριών της Ομάδας Προφορικής Ιστορίας Βόλου (ΟΠΙΒΟ), μέσα από την παρουσίαση μιας καινοτόμου πρότασης για τη διδασκαλία της τοπικής ιστορίας, συνδυαζόμενες με τεχνικές του εκπαιδευτικού δράματος από την αρχειονόµο ΓΑΚ Μαγνησίας, υπ. διδάκτορα Νεότερης Ιστορίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Αγγελική Νικολάου.
Τη δεύτερη συνεδρία απασχόλησε το θέμα εκτίμησης της εκλογικής επιρροής του ΕΑΜ στην περιοχή της Θεσσαλίας και ο υπολογισμός της «πολιτικής αποχής» και η γεωγραφική κατανομή της στις βουλευτικές εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946. Την παρουσίασαν η υπ. διδάκτορας, Τµήµα Πολιτικής Επιστήµης, ΕΚΠΑ και Παναγιώτης Κουστένης, διδάκτορας Πανεπιστημίου Αθηνών Ελισάβετ Τσιδεμιάδου και Παναγιώτης Κουστένης.
Οι διάφορες πτυχές της καθημερινότητας των πολιτών της πόλης του Βόλου κατά τη διάρκεια της γερμανοϊταλικής Κατοχής (από το 1941) μέχρι και την πρώτη μεταπελευθερωτική περίοδο, δηλαδή μέχρι τις αρχές του 1946 αναπτύχθηκαν από τον Νίκο Τσικρίκη, υπ. διδάκτορα, ΙΑΚΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και τέλος, η Λαϊκή Αυτοδιοίκηση στην περίπτωση της Αγιάς και του Μεταξοχωρίου, επικεντρώνοντας στη μικροϊστορία, δηλαδή στην έμφαση της κοινωνικής ιστορίας «από τα κάτω» και με έμφαση στον άνθρωπο ως ξεχωριστή οντότητα και δρώντα ενός κοινωνικού και οικονομικού συνόλου.
Η τελευταία συνεδρία της ημερίδας αναφέρθηκε στον Καπετάν Κόζιακα, ή κατά κόσμο, Θωμά Πάλλα, μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία και πρωτεργάτη της Εθνικής Αντίστασης, στην απόπειρα παρουσίασης του έργου του και των πράξεών του, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα και την τραγικότητα του Καπετάνιου του ΕΛΑΣ, καθώς ήταν από τα πρώτα θύματα της κατάστασης που δημιουργήθηκε μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, την παρουσίασε ο φιλόλογος Κώστας Μιχαλάκης.
Τέλος, παρουσιάστηκε η ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα σχολική εργασία της Γ’ τάξης Γυμνασίου Πλατυκάμπου η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του πιλοτικού μαθήματος «Τοπική Ιστορία», με στόχο την καταγραφή από αυτόπτες μάρτυρες που βρίσκονται ακόμα στη ζωή, και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς το 1943 σε χωριά του Δήμου Κιλελέρ (Πλατύκαμπος, Ελευθέριο). Η εργασία παρουσιάστηκε από τον φιλόλογο καθηγητή Θεόδωρο Νταφούλη.
Όπως υποστηρίζει ο διοργανωτής της ημερίδας, ιστορικός Νίκος Χριστοφής, «συμπερασματικά, να πω μόνο πως, μετά από την παρουσίαση τόσης συσσωρευμένης γνώσης, έγινε εμφανής η ανάγκη συστηματοποίησης της έρευνας στην περιοχή μας και ελπίζω και με πρωτοβουλίες προερχόμενες και από την περιοχή μας».
