Το Γριζάνο Τρικάλων, με μια ισχυρή παροικία κατοίκων του στη Λάρισα και μ΄έναν δραστήριο Σύλλογο, μπορεί να περηφανεύεται ότι από την αρχαιότητα ακόμη, όχι μόνο είχε λύσει το υδρευτικό πρόβλημα του χωριού, άλλα δίδαξε και ως προς την αρχιτεκτονική διακόσμηση των πηγών και ως προς τη χρηστή διαχείριση του νερού.
Όπως διηγείται στην «Ε» ο 90χρόνος Αναστάσιος Μητάκος «η ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή του Γριζάνου ήταν πάντοτε έντονη, επειδή υπήρχαν πολλές πηγές με άφθονο νερό, το κλίμα ήταν κατάλληλο για χειμαδιό τον χειμώνα, ενώ λόγω του άφθονου νερού η βλάστηση το καλοκαίρι ήταν πλούσια. Από την αρχαιότητα, ακόμα, οι κάτοικοι αντιλήφθηκαν την αξία και τη χρησιμότητα του νερού και για την καλύτερη εκμετάλλευσή του, από νωρίς κατασκεύασαν δεξαμενές στις οποίες συγκέντρωναν το νερό τον χειμώνα όταν ήταν άφθονο και το χρησιμοποιούσαν για την άρδευση της περιοχής το καλοκαίρι που ήταν ελάχιστο. Τέτοιες δεξαμενές ήταν μία στον χώρο όπου η πηγή της Κόρης, η οποία σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αρχαιολόγων υπήρχε και στην αρχαία εποχή και τη χρησιμοποιούσαν για υδροδότηση, όταν το Κάστρο αποκλειόταν από τον εχθρό. Μία άλλη δεξαμενή κατασκευάσθηκε, τη βυζαντινή περίοδο, στην αυλή του Αγίου Δημητρίου και άρδευε τα περιβόλια του μοναστηριού. Αργότερα, για το επιπλέον νερό, είχαν κατασκευάσει υδατοδεξαμενή, στον χώρο του σχολικού κήπου για να αρδεύονται με το νερό που περίσσευε τα περιβόλια των κατοίκων. Οι κάτοικοι του Γριζάνου, επειδή οι πηγές ήταν στην πλαγιά του κάστρου, σε μεγάλο ύψος, εκμεταλλευόμενοι το επικλινές έδαφος για τη διευκόλυνση των κατοίκων κατασκεύασαν ένα υδραγωγείο, το οποίο καταμαρτυρούν στις αναμνήσεις τους, οι γέροντες ως Αντιβρύση, και από το υδραγωγείο με κεραμικούς σωλήνες, τους οποίους κατασκεύαζαν στα κεραμοποιεία της Ράχης Βαρικού, μετέφεραν το νερό στις βρύσες που έχτισαν σε όλες τις γειτονιές. Τέτοιες βρύσες ήταν του Παπά στην Πλατεία, του Χασάν Αγά, του Μοιριώρη, του Πάσχου, του Αγίου Γεωργίου και δίπλα η βρύση στο Λούκι. Όλες αυτές τις βρύσες τις κατασκεύασαν οι Γριαζανίτες για να έχουν το νερό κοντά στην κατοικία τους. Κάθε γειτονία είχε τη δική της βρύση».
Συμπληρώνοντας τον μπάρμπα Τάσο, ο πρόεδρος του Συλλόγου Γριζανιτών Λάρισας Δημήτρης Αντωνίου αναφέρει στην «ΕτΔ» ότι «για την καλύτερη διανομή του νερού και για να μην υπάρχουν αδικίες στην κατανομή του νερού, ορίζονταν από τους κατοίκους οι νεροφύλακες για να κατανέμουν δίκαια σε όλους, την ίδια ποσότητα νερού. Μερικοί κάτοικοι, για να μην κουβαλάνε νερό από τις κοινοτικές βρύσες που ήταν έξω από την κατοικία, έσκαβαν πηγάδια και τα καλίγωναν για να είναι ασφαλή και να έχουν καθαρό νερό. Όλες αυτές οι ενέργειες δείχνουν τη συστηματική εκμετάλλευση του νερού από πολύ νωρίς. Ακόμα από την αρχαία εποχή παρατηρείται ότι οι κάτοικοι στις πηγές έκαναν λειτουργικές και εντυπωσιακές κατασκευές. Αυτό φαίνεται στα ερείπια της πηγής της Κόρης, όπου, πάνω από την πηγή, υπάρχει μία πέτρινη αψίδα κτισμένη με επιμέλεια, όπως στις κατασκευές των πηγών του Αγίου Δημητρίου και Αγίου Γεωργίου, οι οποίες ήταν περίτεχνες κατασκευές με πελεκητές πέτρες.
Όλες αυτές οι διαχρονικές κατασκευές δείχνουν καλή οργάνωση, εργατικότητα των κατοίκων και συλλογική διαχρονική πρόοδο. Το σύστημα ύδρευσης και άρδευσης του Γριζάνου είναι το μοναδικό σε όλη την περιοχή της Φαρκαδόνας, στο οποίο παρατηρείται μια πρωτότυπη ευρεσιτεχνία στην κατασκευή του. Οι πηγές της Μονής του Αγίου Δημητρίου και του Ναού του Αγίου Γεωργίου παρουσιάζουν μια πρωτότυπη ευρεσιτεχνία ως προς τη σύλληψη της ιδέας και την κατασκευή. Το σύστημα ύδρευσης του Γριζάνου λειτούργησε από την Αρχαιότητα μέχρι το 1970 που έγινε το κοινοτικό δίκτυο, με το οποίο το νερό μπήκε πλέον μέσα στην κατοικία».
Το υδρευτικό δίκτυο θα είναι ένα από τα θέματα που θα απασχολήσουν την ημερίδα που διοργανώνει ο Σύλλογος Γριζανιτών Λάρισας την Τετάρτη 1η Νοεμβρίου στο «Χατζηγιάννειο» της Λάρισας, με θέμα τα ιστορικά επιτεύγματα του Γριζάνου.
Γ. Ρούστας
