ΚΑΡΔΙΤΣΑ
Με μεγάλη επιτυχία και με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου αναβίωσε το έθιμο της Γουρνοχαράς η Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων Νομού Καρδίτσας στο αίθριο της Δημοτικής Αγοράς, στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων του Δήμου Καρδίτσας. Τα καζάνια, αλλά και οι ψησταριές «πήραν φωτιά» από νωρίς το πρωί ώστε να ετοιμαστούν οι παραδοσιακές τσιγαρίδες και όλα τα υπόλοιπα εκλεκτά εδέσματα και το κέφι δεν άργησε να «ανάψει».
Σε αυτό συνέβαλε και η ζωντανή μουσική, με παραδοσιακά τραγούδια και χορούς, όπως ακριβώς προστάζουν οι γιορτινές αυτές ημέρες. Μέχρι και αργά το μεσημέρι, που διήρκησε η εκδήλωση, η Δημοτική Αγορά είχε μετατραπεί σε έναν χώρο γλεντιού και χαράς, με τη συμμετοχή όχι μόνο των ντόπιων, αλλά και πολλών επισκεπτών που επέλεξαν την Καρδίτσα για να περάσουν τα Χριστούγεννα.
Άπαντες έμειναν εντυπωσιασμένοι και από τα τοπικά μας προϊόντα τα οποία είχαν τη δυνατότητα να τα γνωρίσουν μέσα από το Δίκτυο Τροφίμων και Ποτών Καρδίτσας που επίσης συμμετείχε στην εκδήλωση.
Τους παρευρισκόμενους καλωσόρισαν ο Δήμαρχος Καρδίτσας κ. Φώτης Αλεξάκος, δίνοντας τις ευχές του, καθώς και ο Πρόεδρος της Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων Ν. Καρδίτσας κ. Μανώλης Στεργιόπουλος ο οποίος αναφέρθηκε στο έθιμο της Γουρνοχαράς και το συμβολισμό του.
Το Δ.Σ. της Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων με ανακοίνωσή του ευχαριστεί θερμά τόσο τις οικογένειες Ζαφείρη, Ψαρρή και Διδάγγελου που προσέφεραν τα κρέατα για τις ανάγκες της Γουρνοχαράς, όσο και τους Συλλόγους Γραμματικού, Ανάβρας και Γεωργικού, αλλά και τους εθελοντές που βοήθησαν στη διαδικασία του ψησίματος.
«ΓΟΥΡΝΟΧΑΡΑ» (ΣΤΑ ΜΕΡΗ ΜΑΣ)
Αναλύοντας το έθιμο της Γουρνοχαράς, το μέλος της Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων κ. Κατερίνα Σταθοπούλου αναφέρει τα εξής :
«Κάθε οικογένεια στην περιοχή μας είχε το δικό της γουρούνι. Αποτελούσε περιουσιακό στοιχείο, αφού η σφαγή του και η αξιοποίηση των προϊόντων που παράγονται απ ΄ αυτό εξασφάλιζε τη διαβίωση του νοικοκυριού για αρκετό καιρό (κρέας, λουκάνικα, τσιγαρίδες, παστό, αλλά και λίπα). Ιδίως η λίπα αντικαθιστούσε για τις φτωχές οικογένειες το λάδι όλης της χρονιάς.
Η απώλεια του γουρουνιού ήταν οικονομική απώλεια για την οικογένεια. Γι ΄ αυτό και το αστείο για μας «Ψόφ ΄ σε το γρουνι», ήταν τραγικό για τους παλαιότερους !
Συνήθως η γουρνοχαρά πραγματοποιούνταν από τις 26 Δεκεμβρίου ως τις 5 Ιανουαρίου, ενώ συνηθισμένη μέρα ήταν αυτή του Αγίου Στεφάνου στις 27 Δεκεμβρίου, ο «Γουρνοστέφανος», όπως έλεγαν
Τα σόγια μαζεύονταν και κανόνιζαν τη σειρά : «Σήμερα στον τάδε, αύριο στον άλλο, την άλλη στον παρ ΄ άλλο».
Η νοικοκυρά έβαζε καρβουνάκια και λίγη στάχτη σ ΄ ένα θυμιατό και θυμιάτιζε τη στιγμή της σφαγής, ενώ κάποιο απ ΄ τα παιδιά της οικογένειας έλεγε το «Πάτερ ημών». Στη συνέχεια κάποιος από τους άντρες που βοηθούσαν στη σφαγή έπαιρνε λίγο απ ΄ το αίμα του ζώου και ακουμπούσε με τα δάχτυλά του το πρόσωπο των παιδιών για να γίνουν γερά και δυνατά.
Μετά τον τεμαχισμό του ζώου, άρχιζε η παρασκευή των τσιγαρίδων, το ζύμωμα και η προετοιμασία για τα λουκάνικα, η μοιρασιά του κρέατος, η φύλαξη ενός κομματιού για το παστό, η αποθήκευση της λίπας. Τίποτε δεν πήγαινε χαμένο. Η φούσκα του γουρουνιού ήταν περιζήτητη μπάλα ποδοσφαίρου και το δέρμα του, το υλικό για τα γουρνοτσάρουχα. Ένα έθιμο του Δωδεκαημέρου στο οποίο συνυπάρχουν τα χριστιανικά και τα παγανιστικά στοιχεία, το στοιχείο της εξασφάλισης του κρέατος της χρονιάς, άρα και της οικονομίας του σπιτιού, μαζί με αυτό του γλεντιού, της χαράς και της διασκέδασης για όλη τη φαμίλια.
Μέχρι τη δεκαετία του ΄ 40 αποτελούσε βασικό στοιχείο των ημερών για όλα τα επαρχιακά νοικοκυριά. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η αστικοποίηση της Ελληνικής κοινωνίας που τον ακολούθησε ανέκοψαν το έθιμο το οποίο διατηρήθηκε σποραδικά μόνο και συνήθως παραλλαγμένο.
