Του Γιώργου Μακρή
Με την επίσκεψη δύο εκ των υποψήφιων προέδρων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των κ. Μάρτιν Σουλτς των Σοσιαλιστών και Γκυ Φερχόφστατ των Φιλελευθέρων την περασμένη εβδομάδα στην Αθήνα άρχισε και στην Ελλάδα η αντίστροφη μέτρηση για τις ευρωεκλογές της 25ης Μαΐου 2014 (ως γνωστόν υποψήφιος πρόεδρος της Ευρ. Επιτροπής είναι και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ κ. Αλέξης Τσίπρας με το κόμμα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς).
Οι επικείμενες ευρωεκλογές θεωρούνται οι πλέον κρίσιμες στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς:
-αφ’ ενός το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που θα προκύψει (θα) έχει εξαιρετικά αναβαθμισμένες αρμοδιότητες όπως προβλέπει η Συμφωνία της Λισαβόνας και θα κληθεί να διαχειρισθεί νευραλγικής σημασίας θέματα όπως η πορεία της ευρωζώνης και οι εμπορικές συμφωνίες της Ε.Ε. με τις ΗΠΑ και τις αναδυόμενες οικονομίες (όπως Κίνα, Ινδία, Βραζιλία),
-αφ’ ετέρου είναι η πρώτη φορά που οι πολίτες των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αποφασίσουν για το νέο πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
«Το 2010 μόλις 488 ευρωβουλευτές ψήφισαν για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον πρόεδρό της. Το 2014 θέλω να αποφασίσουν 390 εκατομμύρια πολίτες» δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Μ. Σουλτς, ο οποίος θεωρείται από τους επικρατέστερους για την προεδρία της ΕΕ.
Το αξιοσημείωτο είναι ότι ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ισχυροποιείται, τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα κερδίζουν συνεχώς έδαφος στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, όπως δείχνουν οι τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις στα κράτη – μέλη. Σύμφωνα μάλιστα με εκτιμήσεις που μετέδωσε η Deutsche Welle, τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα μπορεί ακόμη και να διπλασιάσουν το ποσοστό τους στις εκλογές του ερχόμενου Μαΐου (στο νυν Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στους ευρωσκεπτικιστές κατατάσσονται οι 60 από τους συνολικά 765 ευρωβουλευτές).
«Θα πρέπει να αγωνιστούμε γιατί σε διαφορετική περίπτωση θα έχουμε μετά τις εκλογές του 2014 το πιο αντιευρωπαϊκό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που είχαμε ποτέ», δήλωσε χαρακτηριστικά στους New York Times ο Ιταλός πρωθυπουργός κ. Ενρίκο Λέτα. «Η άνοδος του λαϊκισμού αποτελεί σήμερα την πιο απειλητική κοινωνική και πολιτική εμφάνιση στην Ευρώπη», σημείωσε.
ΦΟΒΟΙ ΓΙΑ «ΜΠΛΟΚΟ» Α ΛΑ ΗΠΑ
Αν οι εκτιμήσεις επαληθευτούν, τότε στο νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα έχει εκλεγεί μια συμπαγής ομάδα που θα αγωνίζεται κατά του ίδιου του Κοινοβουλίου αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αναλυτές μάλιστα στις Βρυξέλλες δεν κρύβουν τον προβληματισμό τους μήπως ζήσει και η Ευρωπαϊκή Ένωση καταστάσεις ανάλογες μ’ αυτές που έζησαν πριν λίγο καιρό οι ΗΠΑ οι οποίες λίγο έλειψαν να οδηγηθούν στη χρεοκοπία λόγω της κόντρας μεταξύ Δημοκρατικών – Ρεπουμπλικάνων με πρωταγωνιστή το υπερσυντηρητικό κίνημα «Tea Party» (κόμμα του τσαγιού).
Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών που κατέγραψε η Deutsche Welle οι ευρωσκεπτικιστές δεν θα είναι σε θέση να παραλύσουν όντως την ΕΕ, εντούτοις είναι πιθανό ένα «shutdown light», μιας πολιτικής δηλαδή άρνησης και καθυστερήσεων όσον αφορά στη λήψη αποφάσεων και γενικότερα την απρόσκοπτη λειτουργία του Ευρωκοινοβουλίου. Για παράδειγμα, θα μπορούν να μπλοκάρουν πρωτοβουλίες για νέες οδηγίες.
Την είσοδο των ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων θα μπορούσε να ευνοήσει ενδεχόμενη χαμηλή συμμετοχή των πολιτών στην εκλογική διαδικασία (στις ευρωεκλογές του 2009 ανήλθε μόλις στο 43%). Η εκτίμηση που υπάρχει στις Βρυξέλλες είναι ότι όσο μεγαλύτερες αποδειχθούν η αδιαφορία των πολιτών και η συμμετοχή τους στις ευρωεκλογές, τόσο πιο εύκολο θα είναι για τις ακραίες δυνάμεις να αποσπάσουν πλειοψηφίες.
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ:
Έχει πλέον τη μεγαλύτερη δύναμη που είχε ποτέ
Η Συνθήκη της Λισαβόνας καθιστά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ισότιμο όργανο με το Συμβούλιο των Υπουργών όσον αφορά στη λήψη αποφάσεων για τα περισσότερα θέματα με τα οποία ασχολείται η κοινοτική νομοθεσία.
Η Συνθήκη της Λισαβόνας ισχυροποιεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως νομοθετικό όργανο, καθώς σύμφωνα με αυτή πάνω από 40 νέοι τομείς εμπίπτουν πλέον στο πεδίο της διαδικασίας της «συναπόφασης», σύμφωνα με την οποία το Κοινοβούλιο έχει τα ίδια δικαιώματα με το Συμβούλιο. Στους τομείς αυτούς συγκαταλέγονται η γεωργία, η ενεργειακή ασφάλεια, η μετανάστευση, η δικαιοσύνη και οι εσωτερικές υποθέσεις, η υγεία και τα διαρθρωτικά ταμεία.
Το Κοινοβούλιο αποκτά επίσης σημαντικότερο ρόλο σε θέματα που άπτονται του κοινοτικού προϋπολογισμού, καθώς καταργείται η παλιά διάκριση μεταξύ «υποχρεωτικών» και «μη υποχρεωτικών» δαπανών. Το Κοινοβούλιο αποφασίζει έτσι για το σύνολο του προϋπολογισμού της ΕΕ από κοινού με το Συμβούλιο.
Οι ευρωβουλευτές πρέπει επίσης να δίνουν τη συγκατάθεσή τους για ένα μεγάλο φάσμα διεθνών συμφωνιών που διαπραγματεύεται η Ένωση, σε τομείς όπως το διεθνές εμπόριο.
Η αύξηση των εξουσιών του Κοινοβουλίου συνεπάγεται περισσότερες ευθύνες. Οι αποφάσεις του Κοινοβουλίου επηρεάζουν πλέον άμεσα και περισσότερο από ποτέ την καθημερινή ζωή των Ευρωπαίων πολιτών. Το Κοινοβούλιο είναι έτσι σε θέση να διασφαλίζει τον πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων που περιλαμβάνει η Συνθήκη της Λισαβόνας.
Τέλος, η Συνθήκη της Λισαβόνας δίνει στο Κοινοβούλιο ένα νέο δικαίωμα να προτείνει τροποποιήσεις της συνθήκης.
Τι προβλέπει η Συνθήκη της Λισαβόνας
για την εκλογή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Λαμβάνοντας υπόψη τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και αφού προβεί στις κατάλληλες διαβουλεύσεις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αποφασίζοντας με ειδική πλειοψηφία, προτείνει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έναν υποψήφιο για το αξίωμα του προέδρου της Επιτροπής. Ο υποψήφιος αυτός εκλέγεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με την πλειοψηφία των μελών που το απαρτίζουν. Εάν ο υποψήφιος δεν συγκεντρώσει την πλειοψηφία, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αποφασίζοντας με ειδική πλειοψηφία, προτείνει εντός μηνός νέο υποψήφιο, ο οποίος εκλέγεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με την ίδια διαδικασία.
Το Συμβούλιο, σε κοινή συμφωνία με τον εκλεγέντα πρόεδρο, καταρτίζει τον κατάλογο των άλλων προσώπων που προτείνει να διορισθούν μέλη της Επιτροπής. Τα πρόσωπα αυτά επιλέγονται βάσει των προτάσεων των κρατών μελών.
Ο πρόεδρος, ο ύπατος εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας και τα άλλα μέλη της Επιτροπής υπόκεινται, ως σώμα, σε ψήφο έγκρισης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Βάσει της έγκρισης αυτής, η Επιτροπή διορίζεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο αποφασίζει με ειδική πλειοψηφία.
