Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει: 100 ημέρες έχουν μείνει μέχρι να ανοίξουν τα πρώτα εκλογικά τμήματα για τις Ευρωπαϊκές εκλογές του 2014. Στην δεύτερη πιο μαζική δημοκρατική εκλογική διαδικασία στον κόσμο, 400 εκατομμύρια άνθρωποι μπορούν να ψηφίσουν για ένα νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι 751 Ευρωβουλευτές που θα αναλάβουν καθήκοντα τον Ιούλιο, όχι μόνο θα καθορίσουν την πορεία των Ευρωπαϊκών πολιτικών για τα επόμενα πέντε χρόνια, αλλά θα εκλέξουν επίσης τον επικεφαλής του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ, τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Δέκα εκατομμύρια Έλληνες καλούνται να ψηφίσουν στις Ευρωπαϊκές Εκλογές στις 25 Μαΐου για να εκλέξουν 21 αντιπροσώπους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την περίοδο 2014-2019.
Γιατί αυτές οι εκλογές είναι διαφορετικές
Η αύξηση των εξουσιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το 2009 έχει αρχίσει να γίνεται αισθητή καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση, και οι Ευρωβουλευτές νομοθετούν, μεταξύ άλλων, για την αποτελεσματική δημοσιονομική πειθαρχία, την εκκαθάριση προβληματικών τραπεζών και τη θέσπιση ανώτατων ορίων στα μπόνους των τραπεζιτών. Οι Ευρωπαϊκές εκλογές του Μαΐου επομένως θα επιτρέψουν στους ψηφοφόρους να συμβάλουν στην ενδυνάμωση ή στην αλλαγή της πορείας της Ευρώπης για την αντιμετώπιση της κρίσης και σε πολλά άλλα θέματα που επηρεάζουν καθημερινά τη ζωή των ανθρώπων.
Για πρώτη φορά, η σύνθεση του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα καθορίσει ποιός θα ηγηθεί της επόμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του εκτελεστικού σώματος της ΕΕ, το οποίο προτείνει την νομοθεσία και εποπτεύει την εφαρμογή της. Με τους νέους κανόνες, η πρόταση των αρχηγών των κυβερνήσεων της ΕΕ για τη θέση του μέλλοντος προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα πρέπει να λάβει υπόψη τα αποτελέσματα των Ευρωπαϊκών Εκλογών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα εκλέξει νέο Πρόεδρο της Επιτροπής με πλειοψηφία των μελών που το απαρτίζουν, δηλαδή τουλάχιστον 376, το 50% συν 1 από τους 751 Ευρωβουλευτές που θα εκλεγούν. Τα Ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα, επομένως, θα προτείνουν ή έχουν ήδη προτείνει τους υποψηφίους τους για την ηγετική αυτή θέση στην ΕΕ πριν τις Ευρωπαϊκές εκλογές, επιτρέποντας έτσι στους πολίτες να έχουν λόγο στην εκλογή του επόμενου Προέδρου της Επιτροπής.
Οι νέοι πολιτικοί συσχετισμοί που θα προκύψουν από τις Ευρωπαϊκές Εκλογές, θα διαμορφώσουν επίσης μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, σε τομείς που αφορούν από την ενιαία αγορά μέχρι τις ελευθερίες των πολιτών. Το Κοινοβούλιο, ως το μόνο άμεσα εκλεγμένο όργανο της ΕΕ, είναι τώρα κεντρικός άξονας του Ευρωπαϊκού συστήματος λήψης αποφάσεων και έχει ισότιμο λόγο με τις εθνικές κυβερνήσεις στο σύνολο σχεδόν των νόμων της ΕΕ. Οι ψηφοφόροι έχουν περισσότερη επιρροή από ποτέ.
Πολιτικές ομάδες
Το Κοινοβούλιο αυτή τη στιγμή έχει επτά πολιτικές ομάδες, οι οποίες εκπροσωπούν περισσότερα από 160 εθνικά κόμματα από 28 χώρες-μέλη της ΕΕ.
Σύμφωνα με τον Κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τα μέλη μιας ομάδας πρέπει να συμμερίζονται κοινές "πολιτικές πεποιθήσεις" και να περιλαμβάνουν 25 μέλη κατ' ελάχιστο όριο από τουλάχιστον το ένα τέταρτο των Κρατών Μελών (δηλαδή επτά). Τα μέλη που δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να ενταχθούν σε μια πολιτική ομάδα, ονομάζονται "μη εγγεγραμμένοι".
Εκλογικός νόμος
Υπάρχουν κοινοί κανόνες της ΕΕ για τις εκλογές, αλλά σε μεγάλο βαθμό οργανώνονται με βάση τις εθνικές παραδόσεις και νόμους. Για παράδειγμα, εναπόκειται σε κάθε Κράτος Μέλος να αποφασίσει αν θα χρησιμοποιήσει ανοικτό ή κλειστό σύστημα λίστας, ή συγκεκριμένο κατώτατο όριο, αρκεί αυτό να μην ξεπερνά το 5%. Υπάρχουν κάποιες κοινές διαφοροποιήσεις, αλλά η κάθε χώρα μπορεί να εφαρμόσει τους δικούς της κανόνες. Το ελάχιστο όριο ηλικίας ψήφου είναι τα 18 σε όλες τις χώρες εκτός από την Αυστρία, όπου είναι 16. Το ελάχιστο όριο ηλικίας για τους υποψηφίους ποικίλει από χώρα σε χώρα, αν και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι επίσης 18.
Η ψήφος είναι υποχρεωτική στο Βέλγιο, την Κύπρο, την Ελλάδα και το Λουξεμβούργο.
Εργασίες του ΕΚ σε εξέλιξη
Ενώ όμως η προσοχή είναι συγκεντρωμένη στις επερχόμενες εκλογές, οι εργασίες του παρόντος Κοινοβουλίου δεν έχουν τελειώσει και οι επόμενοι μήνες θα είναι γεμάτοι από πολιτικές και νομοθετικές αποφάσεις. Η νομοθετική ατζέντα του Κοινοβουλίου περιλαμβάνει κανόνες για: τον ενιαίο μηχανισμό εξυγίανσης για τις προβληματικές τράπεζες, την τραπεζική ένωση, τις εγγυήσεις καταθέσεων, τη δέσμη προτάσεων για τις τηλεπικοινωνίες, τις επιθεωρήσεις για την υγεία τροφίμων και ζώων, τις εργασιακές σχέσεις, την προστασία δεδομένων, τις λιμενικές υπηρεσίες, τη δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους και τον "ενιαίο ευρωπαϊκό ουρανό". Το Κοινοβούλιο πρέπει ακόμα μεταξύ άλλων να ψηφίσει τα τελικά κείμενα για τις ποινικές κυρώσεις για χειραγώγηση της αγοράς, τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα των οχημάτων, την οδηγία για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων, και την Οδηγία για τα προϊόντα καπνού. Στην ατζέντα βρίσκονται επίσης οι συζητήσεις για τον ρόλο της Τρόικα -Ευρωπαϊκής Επιτροπής/Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας/ΔΝΤ- και για τις παρακολουθήσεις της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας των ΗΠΑ.
Το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
- Ημερομηνίες εκλογών: 22-25 Μαΐου 2014
- Ιούνιος: σχηματισμός πολιτικών ομάδων, επαλήθευση διαπιστευτηρίων
- 1-3 Ιουλίου: Σύνοδος για συγκρότηση σε Σώμα του νέου ΕΚ: Ανάληψη καθηκόντων από τους Ευρωβουλευτές. Εκλογή Προέδρου ΕΚ, Αντιπροέδρων και Κοσμητόρων
- 7-10 Ιουλίου: επίσημες συνεδριάσεις πολιτικών ομάδων
- 14-17 Ιουλίου: Σύνοδος Ολομέλειας Κοινοβουλίου - εκλογή Προέδρου Ευρωπαϊκής Επιτροπής
- Ακροάσεις υποψηφίων Επιτρόπων (Σεπτέμβριος)
- Ψηφοφορία για το σύνολο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Οκτώβριος - προς επιβεβαίωση)
Τι συμβαίνει μετά τις εκλογές;
Αφού καταγραφούν όλα τα επίσημα αποτελέσματα, οι αρμόδιες εθνικές αρχές κοινοποιούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τα ονόματα των εκλεγμένων Μελών. Μετά τον έλεγχο της εντολής τους από τις διοικητικές υπηρεσίες του Κοινοβουλίου, οι 751 νεοεκλεγέντες Ευρωβουλευτές μπορούν να καταλάβουν τις έδρες τους κατά την έναρξη της πρώτης Συνόδου Ολομέλειας του Σώματος, την 1η Ιουλίου 2014.
Πριν τη Σύνοδο Ολομέλειας τον Ιούλιο για τη συγκρότηση σε Σώμα του νέου Κοινοβουλίου, οι νεοεκλεγέντες Ευρωβουλευτές θα συνεδριάσουν σύμφωνα με τους πολιτικούς τους δεσμούς. Οι επίσημες πολιτικές ομάδες που θα συγκροτήσουν το Κοινοβούλιο θα πρέπει να έχουν συσταθεί μέχρι τα τέλη Ιουλίου.
1. Συναντήσεις στις πολιτικές ομάδες - Ιούνιος
Τον Ιούνιο, Ευρωβουλευτές από διάφορες χώρες-μέλη της ΕΕ θα σχηματίσουν πολιτικές ομάδες με βάση τις πολιτικές τους συγγένειες. Για να λάβει επίσημο χρίσμα μια πολιτική ομάδα, πρέπει να αποτελείται από τουλάχιστον 25 Ευρωβουλευτές, εκλεγμένους στο ένα τέταρτο των Κρατών-Μελών (δηλ. τουλάχιστον 7)
2. Η σύνοδος για την συγκρότηση σε Σώμα 1-3 Ιουλίου 2014 , Στρασβούργο
Η πρώτη Σύνοδος Ολομέλειας του νέου Κοινοβουλίου θα είναι αφιερωμένη στην επίσημη συγκρότηση του Κοινοβουλίου σε Σώμα, όταν οι νέοι Ευρωβουλευτές θα εκλέξουν τον Πρόεδρό τους, 14 Αντιπροέδρους και έξι κοσμήτορες. Ο απερχόμενος Πρόεδρος θα προεδρεύσει της Συνόδου, εφόσον έχει επανεκλεγεί. Σε άλλη περίπτωση το καθήκον αυτό θα φέρει εις πέρας ένας εκ των απερχόμενων Αντιπροέδρων κατά σειρά προτεραιότητας ή, εάν απουσιάζουν όλοι, το Μέλος που έχει διατελέσει Ευρωβουλευτής για το μεγαλύτερο διάστημα (Άρθρο 12 του Εσωτερικού Κανονισμού του ΕΚ)
Εκλογή του Προέδρου του ΕΚ
Υποψήφιοι για την Προεδρία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μπορούν να προταθούν είτε από μια πολιτική ομάδα είτε από τουλάχιστον 40 Ευρωβουλευτές (Άρθρο 13). Η εκλογή πραγματοποιείται κατά την πρώτη μέρα της Συνόδου με μυστική ψηφοφορία με κάλπη. Για να εκλεγεί, ένας υποψήφιος θα πρέπει να λάβει την απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων, δηλ. 50% συν μία. (Άρθρο 14) Εάν μετά από τρεις γύρους κανένας υποψήφιος δεν έχει συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία, τότε μόνο τα 2 επικρατέστερα μέλη μπορούν να συμμετάσχουν στην τέταρτη ψηφοφορία.
Ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος θα καταλάβει την έδρα του και θα απευθύνει εισαγωγική ομιλία (αν και μπορεί επίσης να επιλέξει να εκφέρει μόνο λίγα σύντομα σχόλια, επιφυλασσόμενος για έναν πιο επίσημο λόγο σε κατοπινή ημερομηνία), πριν προεδρεύσει της εκλογής Αντιπροέδρων και Κοσμητόρων.
Εκλογή Αντιπροέδρων και Κοσμητόρων
Τα υποψήφια Μέλη για τις έδρες των Αντιπροέδρων και Κοσμητόρων θα πρέπει επίσης να προταθούν είτε από μια πολιτική ομάδα ή από τουλάχιστον 40 Μέλη. Η εκλογή Αντιπροέδρων λαμβάνει χώρα τη δεύτερη μέρα της Συνόδου και πραγματοποιείται επίσης με μυστική ψηφοφορία με κάλπη.
Ο Ρόλος των Αντιπροέδρων και των Κοσμητόρων
Ο ρόλος των Αντιπροέδρων είναι να αντικαθιστούν τον Πρόεδρο στην εκτέλεση των καθηκόντων του όταν αυτό είναι απαραίτητο, συμπεριλαμβανομένων αυτών σε Συνόδους Ολομέλειας. (Άρθρο 21) Είναι επίσης μέλη του Προεδρείου του ΕΚ, του θεσμικού οργάνου που είναι υπεύθυνο για όλα τα διοικητικά, εργασιακά και οργανωτικά ζητήματα του Κοινοβουλίου. Οι πέντε Κοσμήτορες ασχολούνται με διοικητικά θέματα που αφορούν άμεσα τα Μέλη (Άρθρο 26).
3. Σύσταση των Επιτροπών 7- 10 Ιουλίου (Βρυξέλλες)
Την επόμενη εβδομάδα της Συνόδου για τη συγκρότηση σε σώμα του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι μόνιμες επιτροπές θα εκλέξουν τους Προέδρους και τους Αντιπροέδρους τους. Το ίδιο θα πράξουν και οι διακοινοβουλευτικές αντιπροσωπείες του Κοινοβουλίου.
Κάθε μόνιμη επιτροπή εκλέγει το Προεδρείο της, το οποίο αποτελείται από έναν Πρόεδρο και Αντιπροέδρους. Ο αριθμός των Αντιπροέδρων καθορίζεται από το σύνολο του Κοινοβουλίου κατόπιν πρότασης της Διάσκεψης των Προέδρων των πολιτικών ομάδων.
Περισσότερες λεπτομέρειες είναι διαθέσιμες διαδικτυακά στις Συχνές Ερωτήσεις: http://www.europarl.europa.eu/news/en/news-room/FAQ
4. Σύνοδος Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, 14-17 Ιουλίου, Στρασβούργο
Εκλογή του νέου Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, το Κοινοβούλιο εκλέγει τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αποτελούμενο από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ, πρέπει να λάβει υπόψη τα αποτελέσματα των εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όταν καταθέτει την πρότασή του για την Προεδρία της Επιτροπής. Αυτό θα καταστεί ευκολότερο για τις κυβερνήσεις, αφού η κατανομή των νέων πολιτικών ομάδων θα πρέπει να είναι γνωστή περί τα μέσα Ιουνίου.
Εφόσον το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει καταθέσει την πρότασή του για την Προεδρία της Επιτροπής, μπορεί να μεσολαβήσει μια περίοδος διαπραγματεύσεων με το Κοινοβούλιο επί των πολιτικών προτεραιοτήτων και του προγράμματος του/της υποψηφίου.
Η δεύτερη Σύνοδος Ολομέλειας του Ιουλίου (14-17 Ιουλίου) θα παράσχει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την πρώτη ευκαιρία να ψηφίσει. Ο επιτυχών υποψήφιος θα χρειαστεί τη στήριξη της απόλυτης πλειοψηφίας των μελών, δηλ. τουλάχιστον 376 από τους 751 Ευρωβουλευτές που θα εκλεγούν.
Η ψηφοφορία είναι μυστική. Σε περίπτωση απόρριψης του υποψηφίου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ενεργώντας με ειδική πλειοψηφία, έχει ένα μήνα για να προτείνει μια νέα υποψηφιότητα.
(Συνθήκη Λισαβόνας, Άρθρο 17, 7, Εσωτερικός Κανονισμός Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Άρθρο 105).
Όταν εκλεγεί ο Πρόεδρος της Επιτροπής, το Συμβούλιο, σε συμφωνία με τον εκλεγέντα Πρόεδρο της Επιτροπής, υιοθετεί τον κατάλογο των προτεινόμενων Επιτρόπων.
5. Σεπτέμβριος/Οκτώβριος 2014 (προς επιβεβαίωση) - Βρυξέλλες/Στρασβούργο
Ακροάσεις των προτεινόμενων Επιτρόπων και ψηφοφορία
Οι προτεινόμενοι Επίτροποι καλούνται να παρουσιαστούν ενώπιον της ή των αρμόδιων κοινοβουλευτικών επιτροπών σχετικών με τους ανάλογους τομείς αρμοδιότητάς τους. Οι ακροαματικές διαδικασίες είναι δημόσιες. Κατόπιν, κάθε επιτροπή συνέρχεται για να αξιολογήσει επί την πραγματογνωμοσύνη και την επίδοση του υποψηφίου. Τα βιντεοσκοπημένα πρακτικά των ακροάσεων αυτών αποστέλλονται στον Πρόεδρο του Κοινοβουλίου. Στο παρελθόν, αυτές οι ακροάσεις έχουν οδηγήσει στην απόσυρση ή την αλλαγή του χαρτοφυλακίου των υποψήφιων επιτρόπων.
Μετά την εξονυχιστική αυτή εξέταση, ο Πρόεδρος της Επιτροπής παρουσιάζει το πλήρες Σώμα των Επιτρόπων και το πρόγραμμά του κατά τη διάρκεια κοινοβουλευτικής Συνόδου Ολομέλειας. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής, ο Ύπατος Εκπρόσωπος για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας και άλλα μέλη της Επιτροπής πρέπει να λάβουν ψήφο εμπιστοσύνης από το Κοινοβούλιο. Εάν το Κοινοβούλιο εγκρίνει τον Πρόεδρο και τους Επιτρόπους, αυτοί τότε διορίζονται από το Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία. Σε περίπτωση ουσιώδους μεταβολής των χαρτοφυλακίων της Επιτροπής ή εάν προκύψουν κενές θέσεις, οι εν λόγω Επίτροποι ή οι υποψήφιοι πρέπει να εμφανιστούν εκ νέου για ακρόαση ενώπιον των αρμόδιων επιτροπών.
