(ένα για κάθε χώρα της ΕΕ και δύο για το Βέλγιο) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σηματοδοτείται η έναρξη της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) 2023-2027, η οποία έχει προγραμματιστεί για την 1η Ιανουαρίου 2023.
Χρηματοδότηση ύψους 264 δισ. ευρώ από την ΕΕ θα στηρίξει τους Ευρωπαίους αγρότες κατά τη μετάβαση προς έναν βιώσιμο και ανθεκτικό αγροτικό τομέα και θα συμβάλει στη διατήρηση της ζωτικότητας και της ποικιλομορφίας των αγροτικών περιοχών. Η συγχρηματοδότηση και η συμπληρωματική εθνική χρηματοδότηση θα ανεβάσουν τον συνολικό δημόσιο προϋπολογισμό, που προορίζεται για τους αγρότες και τις αγροτικές κοινότητες σε 307 δισ. ευρώ για την περίοδο 2023-2027.
Άλλα προγράμματα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της ΚΑΠ εκτός των στρατηγικών σχεδίων, όπως το πρόγραμμα POSEI για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, το πρόγραμμα της ΕΕ για τα σχολεία και τα προγράμματα προώθησης, θα επωφεληθούν από πρόσθετη χρηματοδότηση της ΕΕ ύψους 6 δισ. ευρώ.
Οι ενισχύσεις
Όλα τα στρατηγικά σχέδια στηρίζουν το βιώσιμο γεωργικό εισόδημα και την ανθεκτικότητα του γεωργικού τομέα ως βασικό στόχο.
Ακολουθούν μερικά παραδείγματα της παρεχόμενης στήριξης:
Οι άμεσες ενισχύσεις της ΚΑΠ εξακολουθούν να αποτελούν δίχτυ ασφαλείας για τους γεωργούς. Περίπου 20 δισ. ευρώ βασικής εισοδηματικής στήριξης θα διανέμονται ετησίως στους επιλέξιμους γεωργούς. Ωστόσο, η στήριξη αυτή εξαρτάται από την εφαρμογή ενισχυμένων βασικών προτύπων καλής γεωργικής και περιβαλλοντικής κατάστασης (ΚΑΠΚ) από τους γεωργούς. Τα πρότυπα ΚΑΠΚ αναμένεται να καλύψουν σχεδόν το 90 % των γεωργικών εκτάσεων της ΕΕ.
Η νέα ΚΑΠ θα κατευθύνει υψηλότερο επίπεδο δημόσιας στήριξης σε όσους τη χρειάζονται περισσότερο. Οι μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις σε 25 χώρες της ΕΕ θα λάβουν υψηλότερη εισοδηματική στήριξη χάρη σε αναδιανεμητική ενίσχυση ύψους 10,6 % του συνόλου των άμεσων ενισχύσεων. Το ποσό αυτό θα ανέρχεται σε 4 δισ. ευρώ ετησίως. Αυτό είναι 2,5 φορές μεγαλύτερο από τις αναδιανεμητικές ενισχύσεις στο πλαίσιο της τρέχουσας ΚΑΠ (2014-20), τις οποίες εφαρμόζουν μόνο δέκα κράτη - μέλη.
Για να βοηθηθούν οι γεωργοί να αντιμετωπίζουν κρίσεις, το 15% των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της ΕΕ θα λάβουν στήριξη για να συνάψουν συμβάσεις ασφάλισης, να συμμετάσχουν σε ταμεία αλληλοβοήθειας ή σε άλλα εργαλεία διαχείρισης κινδύνων.
Το επίπεδο στήριξης για τις πρωτεϊνούχες καλλιέργειες/ψυχανθή μέσω της συνδεδεμένης εισοδηματικής στήριξης θα αυξηθεί κατά 25% σε σύγκριση με το 2022. Αυτό θα συμβάλει στο να μειωθεί η εξάρτηση των γεωργών της ΕΕ από τις εισαγωγές και τη χρήση ορισμένων λιπασμάτων. Δεκαεπτά άλλοι τομείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες θα λάβουν επίσης συνδεδεμένη στήριξη, φθάνοντας στο 21% των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της ΕΕ.
Πιο ...πράσινη ΚΑΠ
Τρεις από τους δέκα ειδικούς στόχους της ΚΑΠ αφορούν άμεσα το περιβάλλον και το κλίμα. Χάρη στη ρήτρα «μη οπισθοδρόμησης», τα κράτη - μέλη καλούνται να επιδείξουν υψηλότερες φιλοδοξίες στα σχέδιά τους για την ΚΑΠ σε σύγκριση με την τρέχουσα κατάσταση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την πλέον φιλόδοξη ΚΑΠ που εγκρίθηκε ποτέ από περιβαλλοντική και κλιματική σκοπιά.
Στα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ, περίπου 98 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 32% της συνολικής χρηματοδότησης της ΚΑΠ (ΕΕ και συγχρηματοδότηση), θα διατεθούν για την επίτευξη οφελών για το κλίμα, τα ύδατα, το έδαφος, τον αέρα, τη βιοποικιλότητα και την καλή διαβίωση των ζώων, καθώς και για την ενθάρρυνση πρακτικών πέραν του υποχρεωτικού πλαισίου προϋποθέσεων. Εάν εξετάσουμε την κατανομή αυτού του ποσού μεταξύ μέσων και ταμείων, το 24% των άμεσων ενισχύσεων προορίζεται για οικολογικά προγράμματα και το 48% των δαπανών αγροτικής ανάπτυξης από όλα τα σχέδια θα στηρίξει πλήρως τους περιβαλλοντικούς και κλιματικούς στόχους.
Τα σχέδια θα παράσχουν κίνητρα στους διαχειριστές γης για αποθήκευση άνθρακα στο έδαφος και στη βιομάζα, θα μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και θα συμβάλουν στην προσαρμογή στο 35% των γεωργικών εκτάσεων της ΕΕ μέσω κατάλληλων πρακτικών διαχείρισης, όπως η εκτατική διαχείριση λειμώνων, η καλλιέργεια ψυχανθών και η ενδιάμεση καλλιέργεια, η χρήση οργανικών λιπασμάτων ή η γεωργοδασοκομία.
ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ
Με βάση τις νέες υποχρεώσεις για τους γεωργούς, η εναλλαγή καλλιεργειών αναμένεται να καλύψει περίπου το 85% της αρόσιμης γης που υποστηρίζεται από την ΚΑΠ. Αυτό θα συμβάλει στο να ανακοπεί ο κύκλος των παρασίτων και των ασθενειών και, ως εκ τούτου, στο να μειωθεί η χρήση φυτοφαρμάκων και οι σχετικοί κίνδυνοι. Για να προχωρήσουμε ακόμη περισσότερο, ποσοστό πάνω από το 26 % των γεωργικών εκτάσεων της ΕΕ θα λάβει στήριξη, ώστε να υιοθετήσουν, μεταξύ άλλων, αφενός ολοκληρωμένη φυτοπροστασία και χρήση μη χημικών μεθόδων για τον έλεγχο των επιβλαβών οργανισμών, και αφετέρου γεωργία ακριβείας.
Η στήριξη της ΚΑΠ για τη βιολογική παραγωγή το 2027 θα διπλασιαστεί σχεδόν σε σύγκριση με την έκταση που χρηματοδοτήθηκε το 2018. Αυτό θα συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των εθνικών φιλοδοξιών των κρατών - μελών για αύξηση των βιολογικών εκτάσεων που θα κυμαίνονται από 5 έως 30% το 2030.
Οι προγραμματισμένες επενδύσεις στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα προσθέσουν 1.556 MW στην ικανότητα παραγωγής ενέργειας της ΕΕ.
Νέες προκλήσεις
Οι αγροτικές περιοχές της ΕΕ αντιμετωπίζουν διάφορες προκλήσεις, οι οποίες προσδιορίζονται στο μακρόπνοο όραμα για τις αγροτικές περιοχές της ΕΕ, όπως η μείωση του πληθυσμού, η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες και η βελτίωσή τους, οι ευκαιρίες απασχόλησης και η ανάγκη για καλύτερη συνδεσιμότητα. Η ΚΑΠ θα επενδύσει στον κοινωνικό και οικονομικό ιστό των αγροτικών περιοχών της ΕΕ.
Η ειδική στήριξη προς τους νέους αγρότες κατέχει εξέχουσα θέση σε κάθε εγκεκριμένο σχέδιο και οι χώρες της ΕΕ υπερέβησαν την ελάχιστη απαίτηση διάθεσης του 3% των άμεσων ενισχύσεων τους για την ανανέωση των γενεών. Συνολικά, δημόσιες δαπάνες συνολικού ύψους 8,5 δισ. ευρώ θα βοηθήσουν τους γεωργούς νεαρής ηλικίας να εγκατασταθούν, να επενδύσουν και να διατηρήσουν την επιχείρησή τους κατά τα πρώτα έτη της δραστηριότητάς τους.
Την περίοδο 2023-2027, αναμένεται ότι θα εγκατασταθούν συνολικά 377.000 επιπλέον γεωργοί νεαρής ηλικίας ως γεωργοί πλήρους παραγωγικής ικανότητας.
Ορισμένα κράτη - μέλη σχεδιάζουν να καταβάλουν περαιτέρω προσπάθειες για να ενθαρρύνουν την κληρονομική διαδοχή των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, να ενισχύσουν την ισότητα των φύλων στις αγροτικές περιοχές και να ενισχύσουν τη θέση των γυναικών στη γεωργία.
Η τοπική ανάπτυξη ενισχύεται επίσης από το 7,7% του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) που προορίζεται για στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία των κοινοτήτων (τη λεγόμενη προσέγγιση LEADER). Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε 5 δισ. ευρώ. Μόλις τεθούν σε εφαρμογή, οι εν λόγω στρατηγικές αναμένεται να καλύψουν το 65% του ευρωπαϊκού αγροτικού πληθυσμού.
