Επέστρεψε στο Αρχαιολογικό Μουσείο ο Ερμής

ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ 28 ΕΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟ ΤΟΥ ΣΕ ΟΙΚΟ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΩΝ

Αθήνα Είκοσι οκτώ χρόνια διήρκεσε η οδύσσεια του Ερμή Προπυλαίου πριν καταφέρει να επιστρέψει στην πατρίδα. Η μαρμάρινη κεφαλή, που εξήχθη παράνομα από τη χώρα περί το 1987, στέκεται από χθες δίπλα στην Άρτεμη, στην «αίθουσα του βωμού» του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Το μαρμάρινο γλυπτό, ύψους 25 εκατοστών, το οποίο διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση, χρονολογείται στα ρωμαϊκά χρόνια (1ος – 2ος αι. μ.Χ), απεικονίζει τον θεό ως οδηγό των ανθρώπων και είναι αντίγραφο του έργου του Αλκαμένη, του 5ου αιώνα π.Χ.,που βρισκόταν στα Προπύλαια της Ακρόπολης. Η κεφαλή εντοπίστηκε στον κατάλογο δημοπρασίας του οίκου Bonhams στις 10 Σεπτεμβρίου 2014. Η δημοπρασία ήταν προγραμματισμένη για τις 2 Οκτωβρίου του ίδιου έτους. Άμεσα σήμανε συναγερμός στις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού που κατάφεραν να συγκεντρώσουν αδιάσειστα στοιχεία για την προέλευση του έργου και να μπλοκάρουν τη δημοπράτησή του. Φωτογραφίες της κεφαλής υπήρχαν στο κατασχεθέν αρχειακό υλικό που ανήκε στον έμπορο τέχνης Τζιανφράνκο Μπεκίνα, ο οποίος έχει καταδικαστεί στην Ιταλία για εμπλοκή σε μεγάλο κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας. Επίσης, στο κατασχεθέν αρχείο υπήρχε φωτογραφία επιστολής προς τον Μπεκίνα, που είχε σταλεί από την Ελλάδα και αποδείκνυε ότι το γλυπτό εξήχθη παράνομα από τη χώρα. Πεπεισμένος ότι το γλυπτό αποτελεί προϊόν παράνομης διακίνησης, ο έως τότε κάτοχος του έργου εξέφρασε την επιθυμία να επιστραφεί στη χώρα μας. Η κεφαλή μεταφέρθηκε στα γραφεία της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο και επέστρεψε στην Αθήνα πριν λίγες ημέρες, τα ξημερώματα της 4ης Ιουνίου. Η παρουσίαση έγινε χθες , παρουσία του αναπληρωτή υπουργού Πολιτισμού Νίκου Ξυδάκη, της περιφερειάρχη Αττικής Ρένας Δούρου, καθώς οι διαδικασίες επαναπατρισμού έγιναν με δαπάνες της Περιφέρειας, της γγ του υπουργείου Πολιτισμού Μαρίας Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, της διευθύντριας του ΕΑΜ Μαρίας Λαγογιάννη, της γενικής διευθύντριας Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Ελένης Κόρκα και της προϊσταμένης της Διεύθυνσης Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων, Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, Βασιλικής Παπαγεωργίου. «Είναι μια ξεχωριστή στιγμή για την Αρχαιολογική Υπηρεσία» δήλωσε ο Ν.Ξυδάκης, σημειώνοντας πως το γεγονός ότι η κεφαλή δεν βρισκόταν στα μητρώα της Υπηρεσίας έκανε το έργο του επαναπατρισμό πολύ πιο δύσκολο. Ο κ. Ξυδάκης έκανε λόγο για «επιτυχία» που «πιστώνεται στους αρχαιολόγους και την Αρχαιολογική Υπηρεσία», υπογραμμίζοντας ότι οι οίκοι δημοπρασιών είναι πολύ προσεκτικοί στην περιγραφή των αντικειμένων και πολλές φορές κάνουν δύσκολη τη διαδικασία συζήτησης, διεκδίκησης, διαπραγμάτευσης και επιστροφής. Όπως επισήμανε, πολύ συχνά στις περιγραφές των προς δημοπράτηση έργων η προέλευσή τους τοποθετείται πριν το 1970 –οπότε υπεγράφη η Σύμβασης της Χάγης για την Προστασία Πολιτιστικών και έτσι υπάρχει διεθνής νομολογία για τις παράνομες διακινήσεις. Ως παράδειγμα ο κ. Ξυδάκης ανέφερε μία πρόσφατη δημοπρασία από τον οίκο Sotheby’s στη Νέα Υόρκη, που περιελάμβανε ορισμένα πήλινα αγαλματίδια. Στην περιγραφή τους αναφερόταν πως τα αγαλματίδια βρέθηκαν σε ιδιωτική συλλογή στο Παρίσι, πριν το 1964. Επίσης, περιγράφονταν ως προερχόμενα από την Αμφίπολη, «ίσως για να τους προσδώσουν μεγαλύτερα αξία». «Η προσπάθεια που καταβάλλει η Ελλάδα για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομίας είναι διαρκής» συνέχισε ο αναπληρωτής υπουργός, υπογραμμίζοντας πως αυτή η προσπάθεια έχει δώσει στη χώρα μεγάλο κύρος και τη δυνατότητα άσκησης σημαντικής επιρροής στους διεθνείς οργανισμούς. Παράλληλα, ο κ. Ξυδάκης σημείωσε ότι η συνεργασία του υπουργείου Πολιτισμού με την Περιφέρεια Αττικής είναι το πρώτο βήμα ενός ευρύτατου δικτύου συνεργασιών και συμπράξεων που σχεδιάζονται και θα παρουσιαστούν τους επόμενους μήνες. «Υπάρχουν κλεμμένα που επιστρέφουν και διεκδικήσεις που είναι επιτυχείς» δήλωσε από την πλευρά της η περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου, τονίζοντας πως «για πρώτη φορά έχουμε απτά αποτελέσματα συνέργειας φορέων του κράτους, που τα προηγούμενα χρόνια έμεναν στα χαρτιά». «Ο πολιτισμός δεν είναι πολυτέλεια ούτε μπορούμε να επιτρέψουμε να είναι παράπλευρη απώλεια της οικονομικής κρίσης. Αντιθέτως, ο πολιτισμός οφείλει να είναι άξονας με τον οποίο η πατρίδα θα ορθοδρομήσει με όρους αξιοπρέπειας» συνέχισε. Αναφερόμενη με τη σειρά της συμβολή της Περιφέρειας στον επαναπατρισμό της κεφαλής, η κ. Δούρου τόνισε πως «εγκαινιάζουμε γέφυρες πολιτισμού μεταξύ των αρμόδιων φορέων και της τοπικής κοινωνίας». Για ένα πολύ σημαντικό έργο γεμάτο συμβολισμούς και νοήματα έκανε λόγο, μεταξύ άλλων, η διευθύντρια του ΕΑΜ Μαρία Λαγογιάννη, σημειώνοντας ότι το καλύτερο πιστό αντίγραφο του έργου του Αλκαμένη είναι αυτό της Περγάμου, που φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.