Στον υγρό τάφο ενός βομβαρδιστικού αεροσκάφους του Β’ Παγκοσμίου

«ΑΝΑΠΑΥΕΤΑΙ» ΣΕ ΒΑΘΟΣ 18 μ. ΣΤΗΝ ΙΚΑΡΙΑ

ΑΘΗΝΑ
Στα καταγάλανα νερά του Μαγγανίτη της Ικαρίας βρίσκεται το σημείο όπου «αναπαύεται» ένα Martin Baltimore της πρώην Βασιλικής Ελληνικής Αεροπορίας. Σε βάθος 18 μέτρων, το ελαφρύ επιθετικό βομβαρδιστικό FW401 κείτεται εκεί τα τελευταία 72 χρόνια. Πρόσφατα Σαμιώτες το εντόπισαν και καταδύθηκαν στα μυστικά του, το φωτογράφισαν και το βιντεοσκόπησαν.
Ήταν 20 Απριλίου 1945 όταν το αεροσκάφος της 13ης Μοίρας Ελαφρού Βομβαρδισμού (13 ΜΕΒ), με τετραμελές πλήρωμα τους Σμηνία Δημόπουλο Α.-χειριστή, Επισμηνία Βάθη Σωτήριο-ασυρματιστή, Έφεδρο Σμηνία Δεμερτζή Βασίλειο-αεροναυτίλο και Υποσμηνία Ζαχαρόπουλο Ιωάννη-επιβάτη, κατέπεσε στη θάλασσα.
Σύμφωνα με τα αρχεία του Μουσείου Ιστορίας της Πολεμικής Αεροπορίας, της Διεύθυνσης Καταγραφής και Τεκμηρίωσης Ιστορίας, καθώς και του τμήματος Ιστορικού Αρχείου και Συγγραφών, το αεροσκάφος εκτελούσε αεροναυτιλιακή εκπαιδευτική άσκηση. Όταν συνάντησε κακοκαιρία, αποφασίστηκε από τον χειριστή να συνεχίσει την άσκηση σε άλλη περιοχή νοτιότερα, όπου ο καιρός ήταν καλός.
Ωστόσο, περίπου μία ώρα μετά την απογείωση, σταμάτησε ο δεξιός κινητήρας κι ο χειριστής αδυνατούσε να κρατήσει το αεροσκάφος στον αέρα μόνο με τον αριστερό. Προσπάθησε να φτάσει στην Ικαρία και να βρει κατάλληλο χώρο για προσγείωση. Φτάνοντας, όμως, στην ακτή της Ικαρίας και μη βρίσκοντας τέτοιον χώρο, επιχείρησε αναγκαστική προσθαλάσσωση κοντά στο χωριό Μαγγανίτης.
Ο καιρός ήταν καλός, αλλά η σύγκρουση με το νερό ήταν σφοδρή. Οι Δεμερτζής και Δημόπουλος κολύμπησαν και τελικά διασώθηκαν από παρακείμενη λέμβο, ενώ δεν τα κατάφεραν οι Βάθης και Ζαχαρόπουλος, οι οποίοι πνίγηκαν. Η αιτία της βλάβης του κινητήρα δεν εξακριβώθηκε.
Το Martin Baltimore ήταν ένα ελαφρύ δικινητήριο επιθετικό βομβαρδιστικό αεροσκάφος, κατασκευασμένο από την Glenn L. Martin Company στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Είχε υπηρεσία με τις πολεμικές αεροπορίες της Βρετανίας, του Καναδά, της Αυστραλίας, της Νοτίου Αφρικής, της Ελλάδας και της Ιταλίας.
Ο ρόλος του ήταν αυτός του ελαφρού βομβαρδιστικού/αναγνωριστικού. Είχε μήκος 14,8μ, εκπέτασμα 18,7 μ, ύψος 4,32μ , επιφάνεια πτέρυγας 50μ² και μέγιστο βάρος απογείωσης τα 10.900 κιλά. Έφερε δύο κινητήρες Wright GR-2600-A5B των 1.700 ίππων, που του επέτρεπαν μια μέγιστη ταχύτητα 488 χλμ/ώρα. Ο οπλισμός του αποτελούνταν από 4 πυροβόλα των 7,7 mm στις πτέρυγες, 2 ή 4 πολυβόλα των 7,7 mm στον ραχιαίο πυργίσκο και 2 πολυβόλα των 7,7 mm σε κάθετες θέσεις. Είχε πρόβλεψη για μέχρι 4 σταθερά οπίσθια πολυβόλα 7,7 mm και μπορούσε να μεταφέρει μέχρι 910 κιλά βομβών.
Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία άρχισε να παραλαμβάνει τα πρώτα Baltimore από τη Βρετανική Royal Air Force στις 13 Σεπτεμβρίου του 1943 και εντάχθηκαν στην 13η Μοίρα Ελαφρού Βομβαρδισμού. Αρχικά τα Baltimore της 13 ΜΕΒ έδρευαν σε βάσεις της Βόρειας Αφρικής και εκτελούσαν αποστολές συνοδείας νηοπομπών, ανθυποβρυχιακών περιπολιών και αναγνώρισης. Έφερε τετραμελές πλήρωμα και συνήθως το τέταρτο μέλος ήταν Βρετανός, σε ρόλο ασυρματιστή-πολυβολητή. Τον Μάιο του 1944 η Μοίρα μεταφέρθηκε στην Ιταλία και εντάχθηκε στην Balkan Air Force, αναλαμβάνοντας αποστολές βομβαρδισμού στόχων τακτικής και στρατηγικής σημασίας στην πρώην Γιουγκοσλαβία και τη βόρεια Ιταλία. Το φθινόπωρο του 1944 η 13 ΜΕΒ, εξοπλισμένη με 16 Baltimore Mk V, επιστρέφει στην Ελλάδα και αναλαμβάνει αποστολές κατά γερμανικών στόχων στα νησιά του Αιγαίου. Συνολικά στην Ελληνική Αεροπορία υπηρέτησαν 79 αεροσκάφη. Παρά το γεγονός πως παράχθηκαν 1.575 Martin Baltimore, κανένα δεν έχει διασωθεί ανέπαφο.
ΚΑΤΑΔΥΣΗ
Στις 11 Ιουλίου 2017 καταδυτική ομάδα αποτελούμενη από τους Δημήτρη Λεσσέ-οδηγό, Στέλιο Δεμερτζή-φωτογράφο και Αλέξανδρο Μαλαγάρη-συντονιστή κατάδυσης/βιντεογράφο, επισκέφθηκε το σημείο όπου βρίσκεται το βυθισμένο Martin Baltimore.
Αξιοποιώντας τα στοιχεία της Πολεμικής Αεροπορίας, τις προφορικές μαρτυρίες κατοίκων που συνέλεξε ο Δ. Λεσσές και υποβρύχιες φωτογραφίες από παλαιότερη κατάδυση των Νίκου Τσαρνά, Δημήτρη Λεσσέ και Γιώργου Φράγκου, οι δύτες εντόπισαν σύντομα το αεροσκάφος. Σκοπός των δυτών ήταν η φωτογράφιση και βιντεογράφιση του Martin Baltimore. Να φέρουν στην επιφάνεια την ιστορία του και να αποτίσουν φόρο τιμής στο πλήρωμα. Τον δύτη Στέλιο Δεμερτζή έχει βαφτίσει ο θείος του Βασίλης Δεμερτζής, ο ένας εκ των δύο διασωθέντων της αναγκαστικής προσθαλάσσωσης.
Η κατάδυση έλαβε χώρα υπό ιδανικές καιρικές συνθήκες, με μέγιστο βάθος τα 18 μέτρα και η διάρκειά της ήταν 45 λεπτά. Οι δύτες είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν το μοναδικό θέαμα του αεροσκάφους στον βυθό και πώς αυτό πλέον έχει γίνει κομμάτι του. Συνέλεξαν πλούσιο φωτογραφικό υλικό και βίντεο και άφησαν στον βυθό ένα δάφνινο στεφάνι.
Ο βυθός προστάτεψε το Martin Baltimore για 72 ολόκληρα χρόνια! Ευχή των δυτών είναι η καλύτερη προστασία του αεροσκάφους από τους κατοίκους και επισκέπτες της Ικαρίας, του νησιού του Ίκαρου...
Πηγή: my-samos.blogspot.gr
Φωτογραφίες: Στέλιος Δεμερτζής