Της Μαρίνας Αποστολοπούλου
Ζούμε σε μία εποχή που η άσκηση κοινωνικής πολιτικής, παρότι αποτελεί αδήριτη ανάγκη για τη στήριξη πληθώρας κατηγοριών πολιτών που πλήττει αλύπητα η κρίση, θεωρείται «πολυτέλεια». Και η άσκησή της λόγω των περιορισμένων (στην καλύτερη περίπτωση οικονομικών) επαφίεται στην καλή διάθεση, τον εθελοντισμό και την ευρηματικότητα ανθρώπων και υπηρεσιών με ελάχιστους «πραγματικούς» πόρους. Με τους Δήμους της χώρας-που εξ ορισμού καλούνται να είναι πιο «κοντά» στους δημότες- να αντιμετωπίζουν και στο συγκεκριμένο ζήτημα, πιεστικά και οριακά προβλήματα.
Σε αυτή την εποχή λοιπόν και η διέξοδος για άσκηση κοινωνικής πολιτικής λέγεται για μία ακόμη φορά «ΕΣΠΑ». Ή για την ακρίβεια, όσον αφορά στη Θεσσαλία «ΠΕΠ Θεσσαλίας 2014-2020», το οποίο με συνολική δαπάνη 401 εκ. ευρώ, περιλαμβάνει πόρους 71,3 εκ. ευρώ-συγχρηματοδοτούμενους από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο- για κοινωνικές δράσεις.
Και λέμε «για μία ακόμη φορά» γιατί στην Ελλάδα του σήμερα οι χρηματοδοτήσεις μέσω προγραμμάτων του ΕΣΠΑ ή έστω οι «συγχρηματοδοτήσεις», είναι αυτές που σώζουν την κατάσταση σε όλα τα επίπεδα, δράσης, ανάπτυξης κλπ.
Βέβαια η άσκηση κοινωνικής πολιτικής εκ μέρους της Πολιτείας, δεν υπήρξε ποτέ το «δυνατό σημείο» του ελληνικού κράτους, ακόμη και στις εποχές της… πλ-ουτοπίας! Η Ελλάδα υστερούσε πάντα στο ζήτημα αυτό, είτε από πεποίθηση είτε από κακή αντίληψη είτε από έλλειψη πολιτικής βούλησης είτε από αδυναμία κατανόησης του καθοριστικού ρόλου που μπορεί να παίξει για την ανάπτυξη και τη συνοχή μίας κοινωνίας και της χώρας κατ’ επέκταση, η άσκηση οργανωμένης κοινωνικής πολιτικής. Και τότε, την εποχή της επίπλαστης ευμάρειας δεν υπήρχαν δικαιολογίες γι’ αυτό. Τώρα, στους χαλεπούς καιρούς της κρίσης που η κοινωνική πολιτική δεν είναι «πολυτέλεια» αλλά «ανάγκη», απλώς υπάρχει πληθώρα δικαιολογιών για την πλημμελή εφαρμογή της.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον λοιπόν, η Περιφέρεια Θεσσαλίας μέσω του ΠΕΠ προσφέρει χείρα βοηθείας και διέξοδο σε αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν ευπαθείς κοινωνικές ομάδες με πολύτιμους συνεργάτες τους Δήμους.
Όπως ανέφερε στην «Ε» ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός ούτως ή άλλως για την Περιφερειακή Αρχή αποτελεί «αρχή» η άσκηση πολιτικής με επίκεντρο τον άνθρωπο και προς την κατεύθυνση αυτή κατατείνουν όλες οι δράσεις, οι επιλογές και οι προσπάθειες που καταβάλλονται από την Περιφέρεια με στόχο τη διευκόλυνση της καθημερινότητας των πολιτών και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου.
Υπό την έννοια αυτή η χρηματοδότηση μέσω ΠΕΠ κοινωνικών προγραμμάτων αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο, το οποίο βοηθά τα μέγιστα στην υλοποίηση της ανθρωποκεντρικής πολιτικής της Περιφέρειας.
ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
Συγκεκριμένα από το «ΠΕΠ Θεσσαλίας 2014-2020» και τα 71,3 εκ ευρώ για κοινωνικές δράσεις, τα 5,3 εκ. ευρώ εντάσσονται στο στόχο «Προώθηση της βιώσιμης απασχόλησης υψηλής ποιότητας και υποστήριξης της κινητικότητας των εργαζομένων». Αφορούν δηλαδή σε δράσεις στήριξης απασχόλησης. Οι πόροι αυτοί είναι πολύ περιορισμένοι – αντίστοιχα ισχύει σε όλα τα ΠΕΠ - και στοχεύουν σε εξειδικευμένες ανάγκες και όπως θα προκύψουν από Ολοκληρωμένα Προγράμματα που εκπονούνται στην περιφέρεια σύμφωνα με το ΠΕΠ.Θ. Ειδικότερα αφορούν σε δράσεις:
-Προώθηση της αυτοαπασχόλησης, της επιχειρηματικότητας και της δημιουργίας επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων καινοτόμων πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων
-Προσαρμογή των εργαζομένων, των επιχειρήσεων και των επιχειρηματιών στις αλλαγές. Για την ενεργοποίησή τους προηγείται η ολοκλήρωση των ολοκληρωμένων σχεδίων του ΠΕΠ.Θ, και οριστικοποίηση του καθεστώτος διαχείρισής τους καθόσον εμπίπτουν στον τομέα κρατικών ενισχύσεων.
Ο τομέας «απασχόληση», καλύπτεται οριζόντια στη χώρα και με σημαντικούς πόρους, από το Τομεακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ 2014-2020 (ΕΠΑΝΑΔ), που διαχειρίζεται από το αρμόδιο Υπουργείο και Υπηρεσία Διαχείρισης. Παράλληλα κάθε δράση εκπαίδευσης, κατάρτισης ή ανάπτυξης δεξιοτήτων, στον συγκεκριμένο στόχο ή και σε αυτόν που έχει να κάνει με την καταπολέμηση της φτώχειας, πρέπει να συμβαδίζει με τη Μελέτη για τη Διάγνωση των Αναγκών της Αγοράς Εργασίας στην Περιφέρεια Θεσσαλίας.
Καταπολέμηση της φτώχειας
Δεύτερη ομάδα των πόρων του ΕΚΤ στο ΠΕΠ.Θ είναι αυτή που αφορά στο στόχο «Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας και των διακρίσεων» με προϋπολογισμό 65 εκ. ευρώ. Εδώ περιλαμβάνονται δράσεις που αφορούν σε:
-Ενεργό ένταξη με σκοπό, μεταξύ άλλων, την προώθηση της ισότητας των ευκαιριών και της ενεργού συμμετοχής, και της βελτίωσης της απασχολησιμότητας
-Κοινωνικοοικονομική ενσωμάτωση περιθωριοποιημένων κοινοτήτων, όπως οι Ρομ.
-Καταπολέμηση κάθε μορφής διακρίσεων και προώθηση της ισότητας των ευκαιριών
-Βελτίωση της πρόσβασης σε οικονομικά προσιτές, βιώσιμες και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων της υγειονομικής περίθαλψης και των κοινωνικών υπηρεσιών γενικού συμφέροντος
-Προαγωγή κοινωνικής επιχειρηματικότητας και επαγγελματικής ένταξης σε κοινωνικές επιχειρήσεις καθώς και προώθηση κοινωνικής οικονομίας και οικονομίας αλληλεγγύης προκειμένου να προωθηθεί η πρόσβαση στην απασχόληση, και
-Στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων» (CLLDs).
Το σύνολο των δράσεων αυτού του στόχου προβλέπεται και είναι σε εναρμόνιση με την Περιφερειακή Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη και την Καταπολέμηση της Φτώχειας (ΠΕΣΚΕ) που εγκρίθηκε τον Αύγουστο του 2015 από το Περιφερειακό Συμβούλιο Θεσσαλίας. Αντίστοιχος στόχος (και πόροι) δεν υπάρχει στο Τομεακό Πρόγραμμα, ως εκ τούτου το σύνολο των αναγκών που καταγράφονται στον τομέα – και εφόσον πληρούν τους όρους επιλεξιμότητας του ΕΚΤ και ΠΕΠ.Θ - πρέπει να καλυφθούν χρηματοδοτικά από το ΠΕΠ.Θ. Δυστυχώς λοιπόν οι πόροι είναι περιορισμένοι. Για τον λόγο αυτό, απαιτείται να κατευθυνθούν με στόχευση σε ιεραρχημένες ανάγκες, που δίνουν μετρήσιμα αποτελέσματα, εξυπηρετούν τις ανάγκες των ωφελουμένων που είναι οι ευάλωτες κοινωνικά ομάδες και εκτελούνται με το μικρότερο δυνατόν κόστος.
ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ
Μέχρι σήμερα έχουν ενταχθεί τα έργα:
- «Παροχή υπηρεσιών φροντίδας και φιλοξενίας παιδιών (παιδικοί/ βρεφικοί / βρεφονηπιακοί σταθμοί, ΚΔΑΠ, κ.λπ.) για άτομα που έχουν την ευθύνη φροντίδας παιδιών σε νοικοκυριά που απειλούνται από φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό, για το έτος 2015 – 2016, στη Θεσσαλία», ποσού 6,5 εκ. ευρώ. Αφορά στους γονείς με εισόδημα κάτω του ορίου της φτώχειας (οι άνω του ορίου καλύπτονται από αντίστοιχο έργο του Τομεακού Προγράμματος). Για το σύνολο των ετών υπολογίζεται ότι η δράση αυτή θα απορροφήσει περίπου 17 εκ. ευρώ, σύμφωνα με την οριζόντια συμφωνία μεταξύ χώρας και Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
- «Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης για παιδιά και εφήβους με νοητική υστέρηση ή και αναπηρίες – Βρεφονηπιακοί Σταθμοί Ολοκληρωμένης Φροντίδας, για το έτος 2015 – 2016, στη Θεσσαλία», ποσού 366.000 ευρώ. Αντίστοιχα με την προηγούμενη δράση, αφορά σε γονείς με εισόδημα κάτω του ορίου της φτώχειας, και προβλέπεται η ανά έτος συνέχισή της, σύμφωνα με τη συμφωνία χώρας και Ε.Ε.
- «Εξειδικευμένη εκπαιδευτική υποστήριξη για την ένταξη μαθητών με αναπηρία ή και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, σχολικό έτος 2015 – 2016, στη Θεσσαλία» , ποσού 562.000 ευρώ. Η δράση δρα συμπληρωματικά με αντίστοιχη που χρηματοδοτεί το Τομεακό Πρόγραμμα του ΕΚΤ.
- Τέσσερις Δομές Ισότητας, ως συνέχεια των ήδη συγχρηματοδοτουμένων από το ΕΣΠΑ 2007-2013, και για διάρκεια 3 ετών: δύο Κέντρα Συμβουλευτικής κακοποιημένων γυναικών (Δήμος Τρικκαίων και ΚΕΘΙ στη Λάρισα) και δυο Ξενώνες Φιλοξενίας (Δήμος Λαρισαίων και Δήμος Βόλου) με συνολικό ποσό 1.389.570 ευρώ, σύμφωνα με την εξειδίκευση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων και της διαβούλευσης και συμφωνίας με την Ε.Ε. στο πλαίσιο συνέχισης λειτουργίας του «δικτύου» δομών της χώρας.
ΥΠΟ ΕΝΤΑΞΗ
Προχωράνε για έκδοση οι Προσκλήσεις που αφορούν σε:
- ΚΗΦΗ (Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων), ως συνέχιση λειτουργίας των υφισταμένων δομών που συγχρηματοδοτήθηκαν στο ΕΣΠΑ 2007-2013, για διάρκεια 1 έτους και με Π/Υ 945.000 ευρώ, εν αναμονή του νέου εθνικού πλαισίου για τον τομέα.
-«Συνέχιση λειτουργίας Κέντρων Διημέρευσης – Ημερήσιας Φροντίδας Ατόμων με Αναπηρία», κατ’ αναλογία με την προηγούμενη και για 3 έτη διάρκεια έργου, με Π/Υ 945.000 €.
ΚΕΝΤΡΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΡΟΜΑ
Προς τελική εξειδίκευση είναι και οι δράσεις που αφορούν:
- Δομές «Κέντρα Κοινότητας» που θα εξυπηρετούν και θα διασυνδέουν τους πολίτες με όλα τα κοινωνικά προγράμματα και υπηρεσίες που υλοποιούνται στην περιοχή λειτουργίας τους, με παραρτήματα για οικισμούς που διαμένουν Ρομά.
-Δομές παροχής βασικών αγαθών, που αφορούν σε κοινωνικά παντοπωλεία και φαρμακεία βάσει της ΠΕΣΚΕ και της εξειδίκευσης που έγινε, με ποσό 952.000 ευρώ. Γι’ αυτές αναμένονται από το αρμόδια Υπουργεία (Οικονομίας και Εργασίας) οι οδηγοί εφαρμογής και άλλα οριζόντια θέματα για τη διαχείρισή τους, προκειμένου να μπορέσουν οι περιφέρειες να προχωρήσουν. Σημαντική παράλληλα είναι η ετοιμότητα των Δήμων που θα είναι οι βασικοί δικαιούχοι, ώστε να ανταποκριθούν έγκαιρα για υποβολή προτάσεων και έναρξη έργων στις Προσκλήσεις που πρόκειται να εκδοθούν.
Οι δράσεις αυτές, ειδικά στην περιφέρεια Θεσσαλία έχουν σχεδιαστεί με πρόβλεψη να καλύψουν και τους 25 Δήμους και όλους τους οικισμούς Ρομά. Το κόστος 3ετίας για τα 8 παραρτήματα Ρομά (συνέχιση λειτουργίας των υφισταμένων) είναι 1,85 εκ. ευρώ για την τριετία, ενώ για τα Κέντρα Κοινότητας 3,4 εκ. ευρώ.
ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Άλλες δράσεις που επεξεργάζονται για προώθηση είναι δράσεις που αφορούν σε μέτρα ενίσχυσης της διαχειριστικής ικανότητας και της ενθάρρυνσης συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων στο ΠΕΠ.Θ, δράσεις που αφορούν σε συμβουλευτική, κατάρτιση και απόκτηση εργασιακής - επαγγελματικής εμπειρίας και στο πλαίσιο ολοκληρωμένου σχεδιασμού ή και Ο.Χ.Ε., δράσεις προώθησης στην απασχόληση ευπαθών ομάδων που βρίσκονται σε περιθωριοποίηση, λοιπές προνοιακές δομές, δράσεις τομέα υγείας , δράσεις κοινωνικής επιχειρηματικότητας (όπου τελούμε εν αναμονή ολοκλήρωσης του σχετικού νομοθετικού πλαισίου), δράσεις ολοκληρωμένων τοπικών προγραμμάτων κ.ά.
Βασικό σημείο του όλου σχεδιασμού, όπως παρατηρεί ο κ. Αγοραστός, αλλά κυρίως της ενεργοποίησης, σχεδόν για το σύνολο των δράσεων του Τομέα «κοινωνική ένταξη – αντιμετώπιση της φτώχειας» είναι ότι εξαρτώνται άμεσα από την εθνική στρατηγική, αποφάσεις – εξειδικεύσεις – νομοθετικές ρυθμίσεις αρμοδιότητας κεντρικών υπηρεσιών και υπουργείων.
Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνει ο περιφερειάρχης, δεν είναι δυνατόν να προχωρήσουν δράσεις χωρίς να έχουν «κλείσει» κεντρικά ζητήματα, και για τον λόγο αυτό η Περιφέρεια Θεσσαλίας συνεργάζεται συνεχώς με κάθε αρμόδιο φορέα. Ωστόσο σημειώνονται σημαντικές καθυστερήσεις, που πλέον πρέπει να ανατραπούν, προκειμένου το συντομότερο δυνατόν να «βγουν» πραγματικά οι δράσεις στους φορείς τους και κυρίως στον πληθυσμό – ευάλωτο – που αφορούν.
