ΜΥΤΙΛΗΝΗ
Ένα μοναδικής αξίας έργο τέχνης, η τοιχογραφία του μεγάλου λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου Χατζημιχαήλ διαστάσεων 3,60 επί 3,50 μέτρων, 12,5 σχεδόν τετραγωνικών μέτρων, που παριστάνει σκηνές από την ιστορία του ψωμιού υπό τη σκιά μιας τεράστιας θεάς Δήμητρας και βρίσκεται στο Μεσαγρό της Γέρας Λέσβου, καταστρέφεται ημέρα με την ημέρα. Παραδομένο στην υγρασία και κυρίως στην εγκατάλειψη.
Μεγάλα μέρη της τοιχογραφίας πέφτουν μαζί με τον υποκείμενο σοβά που παρασέρνεται από τις υγρασίες ακόμα και από τα νερά της βροχής, που κατακλύζουν το χώρο από τη σκεπή κι από τα σπασμένα παράθυρα.
Το μοναδικό αυτό έργο τέχνης είναι ιδιοκτησίας του υπουργείου Πολιτισμού.
Αγοράστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 με πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη. Αποτελεί δε μέρος ενός διατηρητέου συνόλου, ενός πέτρινου ισόγειου κτίσματος των αρχών του 20ού αιώνα, του «φούρνου Μαρμαρέλλη - Χατζηκωνσταντή». Ένα μνημείο που παρουσιάζει, εκτός της τοιχογραφίας, και ενδιαφέρον ως προς την αρχιτεκτονική και διαμόρφωση του χώρου (παραδοσιακός τρόπος παρασκευής άρτου) με το χαρακτηριστικό πατάρι - ζυμωτήρι.
Στην εσωτερική πλευρά του βόρειου τοίχου του μνημείου υπάρχει η τοιχογραφία του Θεόφιλου φτιαγμένη στις αρχές της δεκαετίας του 1930 όταν περιόδευε στην ύπαιθρο της Λέσβου, ζωγραφίζοντας ότι έβρισκε για να κερδίζει τα προς το ζην. Και σίγουρα πριν το 1932 όταν τον ανακάλυψε ο μεγάλος τεχνοκριτικός Στρατής Ελευθεριάδης - Teriade βάζοντας τον να ζωγραφίζει σε καμβάδες έως το τέλος της ζωής του.
Ο Θεόφιλος πέθανε, σαν σήμερα πριν 82 χρόνια, στις 24 Μαρτίου 1934.
Για την συντήρηση του μνημείου, και ιδιαίτερα της τοιχογραφίας, κατά καιρούς ξοδεύτηκαν πολλά χρήματα. Οι τελευταίες εργασίες συντήρησης, ακριβοπληρωμένες όπως και όλες οι προηγούμενες, πραγματοποιήθηκαν πριν πέντε - έξι χρόνια. Η σημερινή κατάσταση του μνημείου όμως, δείχνει πως αυτό έχει πλήρως εγκαταλειφθεί.
Σε κατάσταση εγκατάλειψης είναι και όλα τα άλλα μέρη του μοναδικού μνημείου. Παρατημένα, σκονισμένα και σκουριασμένα τα εργαλεία του φούρνου, σκόνη και εγκατάλειψη παντού.
Στην Μυτιλήνη εδρεύει η αρμόδια για αυτό το μνημείο υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Βορείου Αιγαίου.
Κάτοικοι του Μεσαγρού λένε ότι ο φούρνος παραμένει εδώ και πολλούς, πάρα πολλούς μήνες κλειστός και αφρόντιστος.
