Η πρόοδος των ενεργειών για τον σχεδιασμό προγράμματος 2014-2020 και η στρατηγική καινοτομίας και έξυπνης εξειδίκευσης στη Θεσσαλία, αποτέλεσαν το αντικείμενο συνάντησης εργασίας στο πλαίσιο της συνεργασίας της Περιφέρειας με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Όπως ανέφερε ο περιφερειάρχης Κώστας Αγοραστός, που προήδρευσε στη σύσκεψη «η ευρεία διαβούλευση και η συνεργασία με όλους, αποτελούν προϋποθέσεις για τον επιτυχή σχεδιασμό του Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης, του Σ.Ε.Σ. και των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του, ειδικότερα δε των Περιφερειακών. Η Περιφέρεια Θεσσαλίας ξεκίνησε και λειτουργεί με λογική της από κάτω προς τα πάνω προσέγγισης. Εξετάζοντας τα συγκριτικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της Περιφέρειάς μας, στοχεύουμε να επικεντρώσουμε σε επενδύσεις συγκεκριμένων θεματικών προτεραιοτήτων, σε συντονισμό με τις εθνικές στρατηγικές και προγράμματα. Το όραμα που τέθηκε στη Θεσσαλία και που πρέπει να πετύχουμε είναι: «Μια Θεσσαλία ισχυρή και καινοτόμος στην Ευρώπη, με επίκεντρο τον άνθρωπο και το περιβάλλον, θετική δύναμη αλλαγής και δημιουργικής ανατροπής, έξυπνη, βιώσιμη, χωρίς αποκλεισμούς».
Στη συνάντηση, συμμετείχαν από πλευράς Πανεπιστημίου ο πρύτανης Ιωάννης Μεσσήνης καθώς και αναπληρωτές πρυτάνεις ενώ το ΤΕΙ Θεσσαλίας εκπροσωπήθηκε από τον πρόεδρο Παναγιώτη Γούλα, αναπληρωτές προέδρους και διευθυντές Σχολών. Παρόντες ήταν και μέλη της Ομάδας Σχεδιασμού Προγράμματος Περιφέρειας Θεσσαλίας.
Όπως επισημάνθηκε στην εισήγηση της Περιφέρειας, «στη Θεσσαλία δραστηριοποιούνται ερευνητικοί φορείς με αξιόλογο και μετρήσιμο έργο αλλά και δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης, όπως: το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το ΤΕΙ Θεσσαλίας, το Ινστιτούτο Έρευνας Τεχνολογίας Θεσσαλίας (ως μέρος πλέον του ΕΚΕΤΑ Θεσσαλονίκης), το ΕΘΙΑΓΕ ως μέρος του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ , η Ε.Β.Ε.Τ.Α.Μ. Α.Ε. με διευρυμένη πλέον δραστηριότητα με τμήματα του ΕΛΟΤ που ενσωματώθηκαν. Επίσης, το ανθρώπινο δυναμικό του ιδιωτικού αλλά και δημόσιου τομέα στη Θεσσαλία, επιτρέπει να πούμε με βεβαιότητα ότι μπορεί να στηρίξει πλήρως την ανάπτυξή της υπό το πρίσμα των νέων κανονισμών, παρ’ όλες τις δυσμενείς οικονομικές και κατ΄ επέκταση κοινωνικές συνθήκες τρέχουσας περιόδου. Από πλευράς πόρων, η Θεσσαλία διαθέτει πλούτο μερικώς αξιοποιημένο αλλά με δυνατότητες περαιτέρω αξιοποίησης και εξωστρέφειας, κινούμενη κυρίως στους παραδοσιακούς παραγωγικούς τομείς και προϊόντα. Διερευνάται η δυνατότητα και ωφέλεια επέκτασης σε νέες δραστηριότητες προς ωφέλεια της τοπικής οικονομίας. Η Περιφέρεια Θεσσαλίας, είναι μια κεντροβαρής στη χώρα Περιφέρεια και με πύλες εξόδου προς όμορες Περιφέρειες αλλά και άλλες χώρες, χωρίς ιδιαίτερα εσωτερικά εμπόδια μετακίνησης. Στο πλαίσιο αυτό κρίνεται ότι υπάρχει πλεονέκτημα που μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί».
«Στο πλαίσιο αυτό, η συνεργασία της Περιφέρειας και των οργάνων της με τα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Θεσσαλίας, είναι κομβικής σημασίας. Και για το σκοπό αυτό πραγματοποιείται η συνάντησή μας , όπως και κάθε επόμενη συνεργασία που έχει ήδη δρομολογηθεί ή και θα συμφωνηθεί μεταξύ μας» δήλωσε ο περιφερειάρχης.
Προς την κατεύθυνση της διασφάλισης της εταιρικής σχέσης κατά τον σχεδιασμό των πολιτικών και προτεραιοτήτων ανάπτυξης της Θεσσαλίας για την περίοδο 2014-2020, η Περιφέρεια Θεσσαλίας συνεργάστηκε έγκαιρα και ποικιλοτρόπως με όλους τους δημόσιους, αυτοδιοικητικούς και κοινωνικοοικονομικούς φορείς.
Η συνεργασία που συνεχίζεται στενότερα στην τρέχουσα περίοδο, οδήγησε στη σύνταξη και αποστολή στο Υπουργείο Ανάπτυξης μετά από διαβούλευση, του 1ου Κειμένου Προτάσεων για την Αναπτυξιακή Στρατηγική της Περιφέρειας Θεσσαλίας, σύμφωνα με την 1η Εγκύκλιο Σχεδιασμού και Κατάρτισης Αναπτυξιακού Προγραμματισμού περιόδου 2014-2020 , τον Οκτώβριο του 2012, μετά από ενημέρωση του Περιφερειακού Συμβουλίου. Καθώς και στη σύνταξη του Σχεδίου Περιφερειακής Ανάπτυξης Θεσσαλίας για την περίοδο 2014 – 2020 – προτάσεις για το Σ.Ε.Σ., στο πλαίσιο της 2ης Εγκυκλίου, ενημέρωση Περιφερειακού Συμβουλίου και αποστολή στο Υπ. Ανάπτυξης, τον Ιούνιο του 2013.
ΕΞΥΠΝΗ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ
Ως προς τη στρατηγική καινοτομίας και έξυπνης εξειδίκευσης, αναφέρθηκαν: Η έξυπνη εξειδίκευση αποτελεί μια στρατηγική προσέγγιση για την οικονομική ανάπτυξη – επανεκκίνηση της οικονομίας με βιώσιμες βάσεις, μέσω ολοκληρωμένης και bottom up προσέγγισης, ενίσχυση στοχευμένης Έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και Καινοτομίας, ως βάση για τις επενδύσεις των Διαρθρωτικών Ταμείων περιόδου 2014-2020 και ως μέρος της συμβολής της πολιτικής συνοχής για την Ευρώπη 2020.
Αναφέρουμε ότι η «Περιφέρεια», τόσο η αιρετή όσο και με την προηγούμενη διοικητική μορφή της, δεν έχει μέχρι σήμερα θεσμικές αρμοδιότητες στον τομέα της Ε & Κ, με αποτέλεσμα να μην έχει αναπτύξει συστήματα και διαδικασίες υλοποίησης ή/και παρακολούθησης ή/και αξιολόγησης δράσεων του τομέα. Στο πλαίσιο σχεδιασμού και υλοποίησης της Νέας Π.Π., o υπό εξέλιξη σχεδιασμός Περιφερειακής RIS3, κρίνουμε ότι πρέπει να λάβει αντίστοιχη νομοθετική αρμοδιότητα σε εθνικό επίπεδο. Το συσταθέν προσφάτως «Περιφερειακό Συμβούλιο Καινοτομίας» αποτελεί γνωμοδοτικό όργανο της Περιφέρειας και των οργάνων που αποφασίζουν σε περιφερειακό επίπεδο τον σχεδιασμό των προγραμμάτων και δράσεων. Ωστόσο, κρίνουμε ότι απαιτείται και νομοθετικά η σύσταση Οργάνου σε επίπεδο Περιφέρειας με αποφασιστική αρμοδιότητα επί των θεμάτων αυτών.
Τέλος, και σε ό,τι αφορά στα χρηματοδοτικά δεδομένα για τη Νέα Π.Π., αναφέρουμε ότι η Περιφέρεια Θεσσαλίας, με μέσο ποσοστό κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. (έτη 2007, 2008 και 2009) 71%, κατατάσσεται στις «λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες».
Τα έξι βήματα κατάρτισης της περιφερειακής στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης, είναι :
- Ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης στην Περιφέρεια και της δυναμικής της για ανάπτυξη Καινοτομίας
- Δημιουργία ευρέως σχήματος διοίκησης που θα διασφαλίζει τη συμμετοχή και την συνευθύνη
- Δημιουργία Οράματος για το μέλλον της Περιφέρειας
- Επιλογή περιορισμένου αριθμού προτεραιοτήτων για την ανάπτυξη της Περιφέρειας
- Προσδιορισμός του κατάλληλου μείγματος πολιτικών , χάρτη ενεργειών και σχεδίου δράσης
- Ολοκλήρωση των μηχανισμών παρακολούθησης και αξιολόγησης.
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ
Με απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Θεσσαλίας, τον περασμένο Απρίλιο, συστάθηκε Συμβούλιο Καινοτομίας και έγινε ορισμός εκπροσώπων φορέων σε αυτό. Μέλη του Π.Σ.Κ.Θ. είναι εκπρόσωποι φορέων των επιχειρηματιών, των αγροτικών ενώσεων, της επιστήμης και έρευνας, και φορέων σχεδιασμού και υλοποίησης δράσεων που σχετίζονται με την ανάπτυξη της Θεσσαλίας. Ειδικότερα, μέλη του είναι εκπρόσωποι του Περιφερειακού Συμβουλίου Θεσσαλίας, των Επιστημονικών Επιμελητηρίων στη Θεσσαλία (Τ.Ε.Ε., Οικονομικό Επιμελητήριο, ΓΕΩΤΕΕ), Εμποροβιοτεχνικών και Ξενοδοχειακών Επιμελητηρίων, Συνδέσμων Βιομηχανιών, Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και Ερευνητικών Ιδρυμάτων ( Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ΤΕΙ Θεσσαλίας, Ι.Ε.ΤΕ.Θ., ΕΒΕΤΑΜ) , Αγροτικών Συνεταιρισμών και της Ε.ΣΥ.Ν.Ε.
Ορίστηκε ο τρόπος λειτουργίας του Συμβουλίου, σε σχέση με τις Ομάδες του, το Περιφερειακό Συμβούλιο Θεσσαλίας προς το οποίο και γνωμοδοτεί, αλλά και την Ομάδα Σχεδιασμού Προγράμματος για τη Νέα Π.Π. όπως έχει συσταθεί στην Περιφέρεια.
Συγκροτήθηκαν Ομάδες Εργασίας, ειδικότερα για : 1) πρωτογενή τομέα, 2) τρόφιμα και ποτά, 3) ενέργεια και μη μεταλλικά υλικά, 4) υποδομές και υπηρεσίες υγείας, 5) πληροφορική και επικοινωνίες, 6) πολιτισμό, 7) τουρισμό, 8) μέταλλο, 9) Logistics, 10) υποδομές έρευνας και εκπαίδευση. Οι Ομάδες εργάζονται με διεύρυνση μελών τους – ένταξη σε αυτές εκπροσώπων όλων των αρμοδίων φορέων, συναντήσεις και συνεργασία με επιχειρήσεις και γενικότερα τη «βάση» του εκάστοτε τομέα. Ως προθεσμία για παράδοση 1ου παραδοτέου Ομάδων στο Συμβούλιο, τέθηκε το τέλος Ιουλίου 2013. Αναμένεται να απαντηθούν μια σειρά συγκεκριμένων ερωτημάτων που σχεδιάστηκαν, αφορούν στην υφιστάμενη κατάσταση ανά τομέα, δυνατά και αδύνατα σημεία, προτάσεις που μπορούν να συνεισφέρουν σε μια βιώσιμη ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας κ.α.
Το Περιφερειακό Συμβούλιο Καινοτομίας Θεσσαλίας, έχει διευρυμένο ρόλο σε σχέση με την Ομάδα Σχεδιασμού του Σ.Ε.Σ. και Περιφερειακού Προγράμματος 2014-2020, καθόσον έχει αρμοδιότητα σε θέματα έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας εν γένει στη Θεσσαλία, ανεξαρτήτως πηγής χρηματοδότησής τους. Ενώ, η αρμοδιότητα της Ομάδας Σχεδιασμού 2014-2020 Θεσσαλίας, αφορά αποκλειστικά στο Σ.Ε.Σ. και επικεντρώνεται σε αυτό.
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ
Καταγράφονται ορισμένες διαπιστώσεις που προέκυψαν από την εργασία της Ο.Σ.Π. , των Ομάδων , παρατηρήσεις Φορέων και μελέτες-κείμενα που εκπονήθηκαν:
- υπάρχει εν γένει δυσπιστία των επιχειρήσεων και πολιτών επί της προσπάθειας συνεργασίας για τη διαμόρφωση του περιφερειακού σχεδίου ανάπτυξης με από κάτω προς τα πάνω προσέγγιση, αλλά κυρίως διαφαίνεται ότι τα άμεσα οικονομικής φύσεως προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις δεν τους επιτρέπουν να συμμετάσχουν σε μια διαδικασία του «μέλλοντος».
- Δεν υπάρχει διασύνδεση των επιχειρήσεων με τα ερευνητικά κέντρα, ούτε και άμεση στόχευση της έρευνας στην αγορά.
Πρέπει να υπάρξει αποτελεσματική συνεργασία της Περιφέρειας και των ερευνητικών / πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, με οργανωμένη και συστηματική προσέγγιση αυτών προς την επιχειρηματική βάση και όχι να περιμένουμε τις επιχειρήσεις να μας προσεγγίσουν.
- Ο αγροτικός τομέας συνεχίζει να αποτελεί κύριο κλάδο οικονομικής δραστηριότητας στην Περιφέρεια, χωρίς ωστόσο να καταγράφεται καινοτομία ούτε και εξωστρέφεια / εξαγωγικός προσανατολισμός.
Η ενσωμάτωση της καινοτομίας στα αγροτικά προϊόντα, η σύνδεσή τους με τον δευτερογενή και τριτογενή τομέα και η εξαγωγή τους, καθώς και ο εμπλουτισμός τους, αποτελούν στοίχημα για την οικονομία της Περιφέρειας. Η αγροτοδιατροφή αποτελεί κλάδο που μπορεί να αναπτυχθεί προς όφελος της οικονομίας.
- Ο τουρισμός εμφανίζεται ως ανερχόμενη δύναμη στην Περιφέρεια, σε ζώνες κυρίως αυτής, χωρίς ωστόσο να καταγράφει διακριτά χαρακτηριστικά στοιχεία προσέλκυσης. Η καινοτομία και συνεργασία στον κλάδο είναι σε αρχικά στάδια εμφάνισης.
Η ενίσχυση του τουρισμού, σύνδεσή του με τον πολιτισμό και πλούτο προϊόντων Θεσσαλίας και η περιφερειακή διάσταση σε αυτόν, με ενσωμάτωση καινοτομίας, εκτιμάται ότι μπορούν να επιφέρουν προστιθέμενη αξία στην περιφέρεια.
- Συνεργατικά σχήματα μπορούν να δημιουργηθούν και λειτουργήσουν σε αρκετούς τομείς της οικονομίας.
- Η περιφερειακή εξειδίκευση του ερευνητικού δυναμικού της Θεσσαλίας είναι διαχρονικά υψηλή σε επιστημονικά πεδία που είναι άμεσα συσχετισμένα με τον πρωτογενή τομέα (Κτηνιατρική, Γεωπονία και Επιστήμη των Τροφίμων) ενώ εμφανίζεται ως ανερχόμενο πεδίο η Βιοχημεία και Μοριακή Βιολογία, ενώ κλάδοι Ιατρικής επιστήμης εμφανίζονται στη Θεσσαλία διαχρονικά υψηλοί στην παραγωγή γνώσης, άρα μπορούμε να εξετάσουμε επένδυση σε αυτούς. Αντίθετα, η Θεσσαλία υστερεί διαχρονικά σε σχέση με τη χώρα στις τεχνολογικές επιστήμες και την επιστήμη υπολογιστών, αν και έχει μεγάλη παραγωγή.
- Η έρευνα που διεξήχθη στα κέντρα της περιφέρειας έως σήμερα, σε πολύ μικρό βαθμό έχει ενσωματωθεί σε επιχειρήσεις.
Απαιτείται συντονισμένη προβολή και άνοιγμα των ερευνητικών επιτευγμάτων στην αγορά, αλλά και στοχευμένη πλέον έρευνα με βάση τις ανάγκες της αγοράς της Θεσσαλίας.
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
ΜΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ
Από τα προαναφερθέντα, αυτά που αφορούν άμεσα στα Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης – συσχετιζόμενα με το ερευνητικό μέρος, πρέπει να εξεταστούν και αντιμετωπιστούν, ώστε να υπάρξει αποτέλεσμα για τη Θεσσαλία. Όπως τονίστηκε αναμένεται συνεργασία της Περιφέρειας και των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, μέσα από τις Ομάδες : 1) Συμβουλίου Καινοτομίας, 2) Σχεδιασμού Προγράμματος (Ο.Σ.Π.) 3) Θεματικών Ομάδων Εργασίας της Ο.Σ.Π. Η Περιφέρεια Θεσσαλίας είναι ανοικτή σε κάθε πρόταση των Ιδρυμάτων για κάθε περαιτέρω συνεργασία.
Προσπαθήσαμε και χρηματοδοτήσαμε έργα και προμήθειες για την αναβάθμιση των Ιδρυμάτων Πανεπιστημίου και ΤΕΙ από το ΕΣΠΑ και παράλληλα στηρίζουμε ως Περιφέρεια κάθε ερευνητική προσπάθεια.
Προτάθηκε και συζητήθηκαν και άλλοι τρόποι που πιθανά συμβάλλουν με άμεσο και αποτελεσματικό τρόπο στην σύνδεση όλων των Προγραμμάτων , στην πλήρη αξιοποίηση των πόρων που διατίθενται από κάθε πηγή , για όφελος της Θεσσαλίας , των Ιδρυμάτων, του ανθρώπινου – επιστημονικού δυναμικού.
Ωστόσο, επισημάνθηκε ότι το Σ.Ε.Σ. αναφέρεται σε εφαρμοσμένη έρευνα με ενίσχυση-στήριξη των προτεραιοτήτων που θα τεθούν από και σε κάθε Περιφέρεια, μέσω της διαδικασίας RIS3.
Προτάθηκε και συμφωνήθηκε να εξεταστεί η προβολή όλου του ερευνητικού έργου των ερευνητικών ιδρυμάτων / κέντρων που χωροθετούνται στη Θεσσαλία, μέσω δημιουργίας ενός ανοικτού Κόμβου / Ιστοσελίδα Περιφέρειας, με στόχο : 1. την προβολή στην κοινωνία, 2. παρουσίαση στην επιστημονική κοινότητα, 3. προβολή και σύνδεση με την αγορά , τους επιχειρηματίες. Η ενέργεια αυτή αποτελεί μια καινοτομία για τα ελληνικά δεδομένα, ενιαία προβολή και σύνδεση με αγορά, ως Θεσσαλία, και όχι μεμονωμένα, στοχεύοντας στην ανάπτυξη και προβολή του όλου ερευνητικού έργου και των δυνατοτήτων της Θεσσαλίας (και εν αναμονή του σχετικού εθνικού κόμβου της ΓΓΕΤ που προβλέπεται να καθυστερήσει).
Τέλος, αναφέρθηκε ότι υπάρχει συνεργασία με το Ι.Ε.ΤΕ.Θ. που στο πλαίσιο του προγράμματος ΚΡΗΠΙΣ από τη Γ.Γ.Ε.Τ εκπονεί Μελέτη RIS3 για τη Θεσσαλία. Η μελέτη αυτή μπορεί να αποτελέσει τη βάση για το Περιφερειακό Σχέδιο Έξυπνης Εξειδίκευσης, όπως αυτό θα διαβουλευτεί, επεξεργαστεί και συμφωνηθεί τελικά από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στη Θεσσαλία, ώστε να συνταχθεί το 1ο Σχέδιό του στα τέλη Σεπτεμβρίου 2013. Επίσης, εξετάζεται η πρόταση του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου, σε συνεργασία με πολλούς ερευνητικούς και δημόσιους φορείς της χώρας αλλά και το CERN, για την εγκατάσταση Πρότυπου Κέντρου Αδρονικής Θεραπείας και Διάγνωσης του Καρκίνου στη Θεσσαλία, στο πλαίσιο του τομέα «Υγεία» για την Περίοδο 2014-2020. Εντάχθηκε και Χρηματοδοτείται η Μελέτη Σκοπιμότητας από το ΕΣΠΑ, ώστε άμεσα να ξεκινήσουν οι επιμέρους μελέτες που απαιτούνται και δρομολογηθεί η ένταξή του σε πρόγραμμα χρηματοδότησης.
