Της Σοφίας Ορφανιώτη
Μία από τις κλασικές ερωτήσεις που θέτει ο γονιός στο παιδί του, από την παιδική κιόλας ηλικία είναι και η συγκεκριμένη: «Τι θέλεις να γίνεις όταν μεγαλώσεις»;
Μια ερώτηση απλή, που όμως κρύβει μέσα της πολλή σκέψη και η απάντηση σε αυτή, στο πέρασμα των χρόνων έχει καθοριστική σημασία στην επιλογή του επαγγέλματος, που θα ακολουθήσει πια ο έφηβος για το υπόλοιπο της ζωής του.
Βρισκόμαστε σχεδόν δυόμισι περίπου μήνες, πριν την έναρξη των πανελλαδικών εξετάσεων, καθώς η ημερομηνία «κλείδωσε» για την 27η Μαΐου, και η αγωνία των υποψηφίων εντείνεται.
Η σωστή επιλογή της σχολής, αλλά και η σωστή συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου, κρίνονται υψίστης σημασίας για την επαγγελματική σταδιοδρομία των εφήβων, ο οποίοι πιστεύουν ότι το επάγγελμα που θα διαλέξουν θα τους ακολουθεί για πάντα στη ζωή τους.
Η τελευταία χρονιά του Λυκείου και το χρονικό διάστημα πριν τις εξετάσεις, είναι ιδιαιτέρως αγχωτικά και η αναστάτωση που επικρατεί στο οικογενειακό περιβάλλον είναι έντονη.
Σύμφωνα με την κ. Γεωργία Ζαβράκα, Ψυχολόγο Υγείας – Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια – Σύμβουλο Διαχείρισης Σταδιοδρομίας και Καριέρας – και Επιστημονική Συνεργάτη του Ινστιτούτου Ψυχοκοινωνικής Ανάπτυξης (Ι.Ψ.Α.), «σε πολλές περιπτώσεις το άγχος γονέων και παιδιού αλληλοτροφοδοτείται και μπορεί πολλές φορές να καταλήξει σε ψυχοσωματικά συμπτώματα. Όλο το οικογενειακό σύστημα φαίνεται να βρίσκεται σε κρίση, και μοιάζει σαν να δίνει και η ίδια η οικογένεια εξετάσεις».
Αν όλα πάνε καλά, η οικογένεια ηρεμεί. Όταν όμως τα πράγματα δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα τι γίνεται;
Και η κ. Ζαβράκα συμπληρώνει: «Μπορεί ο έφηβος να αποτύχει ή να εισαχθεί σε μια σχολή που είχε δηλώσει κατά τύχη ή επηρεασμένος από άλλους. Μπορεί τελικά να θεωρήσει τις σπουδές ανώφελες, αφού βλέπει πως δεν παρέχουν επαγγελματική αποκατάσταση. Μπορεί να θελήσει νε επιμηκύνει την περίοδο της φοίτησης, γιατί υποσυνείδητα φοβάται να βγει στην αγορά εργασίας και να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της πραγματική ζωής. Μπορεί οι σπουδές να αποδειχτούν χωρίς επαγγελματικό αντίκρισμα, οπότε οι επιλογές αμφισβητούνται και ο ίδιος ο έφηβος διακατέχεται από το αίσθημα της αδικίας».
Η επιλογή του επαγγέλματος είναι μια μακροχρόνια διαδικασία, η οποία μπορεί να διακριθεί σε στάδια.
«Κατά την παιδική ηλικία βαρύνουσα σημασία έχει το φαντασιακό επίπεδο και η προσομοίωση επαγγελμάτων κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Οι οικογενειακές επιρροές, η ταύτιση με τον γονέα του ίδιου φύλου και η εγκαθίδρυση «ανδρικών» ή «γυναικείων» στερεοτύπων είναι εμφανείς, ενώ αργότερα οι προτιμήσεις των παιδιών μπορούν να επηρεαστούν από τη δυναμική της παρέας. Στην εφηβική ηλικία έμφαση δίνεται στις ατομικές δεξιότητες, ικανότητες και αξίες, ενώ αργότερα κατά τη ρεαλιστική φάση ο υποκειμενισμός αυτός τροποποιείται και το βάρος μετατοπίζεται σε περισσότερο αντικειμενικά κριτήρια, όπως οι οικονομικές απολαβές και η κοινωνική καταξίωση που προσφέρει ένα επάγγελμα, το ενδεχόμενο αυτοαπασχόλησης και οι προοπτικές που συνοδεύουν μια επαγγελματική προτίμηση. Σε αυτό λοιπόν το στάδιο της ρεαλιστικής φάσης είναι που ο έφηβος χρειάζεται να αποφασίσει για το μέλλον του. Για να μπορέσει όμως να το κάνει αυτό χρειάζεται να γνωρίσει «τι θέλει, αλλά και τι μπορεί να κάνει». Θα χρειαστεί δηλαδή πρώτα απ' όλα να μάθει τον εαυτό του, και λέγοντας να μάθει τον εαυτό του εννοούμε, τις ικανότητες, τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα, τις δυνατότητες, τα πιθανά ταλέντα που διαθέτει. Όλα δηλαδή εκείνα τα προσωπικά χαρακτηριστικά που συναποτελούν τον πολυσύνθετο χαρακτήρα ενός ανθρώπου», επισημαίνει η κ. Ζαβράκα.
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ
Οι ειδικοί, όσοι δηλαδή ασχολούνται με την εκπαίδευση αλλά και την ψυχολογία του παιδιού, υποστηρίζουν ότι αυτό που μπορεί να βοηθήσει στη διαδικασία της αυτογνωσίας, είναι ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός, όπως είναι γνωστός σε όλους, ή η Συμβουλευτική Διαχείρισης Σταδιοδρομίας και Καριέρας όπως εμφανίζεται πια στη διεθνή βιβλιογραφία.
Σύμφωνα με την κ. Ζαβράκα «η Συμβουλευτική Διαχείρισης Σταδιοδρομίας και Καριέρας επιδιώκει να βοηθήσει τους εφήβους, κατά τα διάφορα στάδια της ανάπτυξής τους, να γνωρίσουν τον εαυτό τους, να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή τους, να οργανώσουν και να θέσουν στόχους ώστε να μπορούν να σχεδιάσουν το μέλλον τους διεκδικώντας τον δικό τους χώρο στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Οι βασικοί παράγοντες επιλογής σπουδών και επαγγέλματος οι οποίοι διερευνώνται κατά τη διαδικασία αυτή είναι: η προσωπικότητα, οι αξίες, τα ενδιαφέροντα και οι δεξιότητες». Παλαιότερα για την επιλογή επαγγέλματος δεν γινόταν ιδιαίτερος λόγος, καθώς ο καθένας επέλεγε ένα επάγγελμα με βάση το τι ήταν διαθέσιμο την περίοδο εκείνη, ή το τι επέβαλλαν οι εκάστοτε συνθήκες.
Ακριβώς, όμως επειδή τα πράγματα έχουν αλλάξει ριζικά γύρω μας, είναι σημαντικό να ακολουθήσουμε ένα επάγγελμα που μας ταιριάζει και του ταιριάζουμε!
«Δεν αρκεί πάντα να διαλέξει κανείς ένα επάγγελμα με μέλλον, για να έχει μια επιτυχημένη καριέρα, ούτε ότι τα κορεσμένα επαγγέλματα οδηγούν πάντα στην ανεργία. Απλά, είναι πιο πετυχημένος ο συνδυασμός προσωπικότητας, ικανοτήτων και ενδιαφερόντων με επαγγέλματα που έχουν θετικές προοπτικές.
Είναι αλήθεια πως δεν υπάρχουν «μαγικές συνταγές» για σπουδές που οδηγούν σε άμεση επαγγελματική αποκατάσταση και για τον λόγο αυτό καλό θα ήταν οι έφηβοι να επιλέγουν με γνώμονα μια βασική αρχή: Οι σπουδές και το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν χρειάζεται να ταιριάζει με τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους και να τους δίνει το προσωπικό έναυσμα να κυνηγήσουν με αξιώσεις την αγορά εργασίας. Με τη βοήθεια των ειδικών, ο έφηβος αλλά και οι γονείς του, μπορούν να οργανώσουν ένα πλάνο καριέρας το οποίο θα μπορέσει να οδηγήσει σε επιτυχημένη λήψη αποφάσεων, καταλήγει η κ. Ζαβράκα.
