«Ζωντανό» σχολείο για τον «νεκρό» χρόνο

Σχολείο των φυλακών: Από τα "ευεργετικά ημερομίσθια" στην ανάγκη για γνώση και ψυχαγωγία

Οι φράσεις “εκ προμελέτης” και “εκ προθέσεως” δηλώνουν ενοχή, οργάνωση, σκέψη, θάρρος. Γενικότερα είναι λέξεις με βαριά νομική και δικαστική αξία και σημαντική επιρροή που πιθανότατα θα διαμορφώσουν τη ζωή έπειτα από την απόφαση του δικαστηρίου. Θα μπορούσε κανείς να φανταστεί πως πρόκειται για τίτλους βιβλίων τα οποία έχουν γράψει εκείνοι εναντίον των οποίων απαγγέλθηκαν κατηγορίες με τέτοιο πρόσημο;

Κι όμως, το βιβλίο “Εκ προμελέτης” που κυκλοφόρησε πριν έναν χρόνο περίπου και το “Εκ προθέσεως” που ετοιμάζεται τώρα, είναι «προϊόντα» των κρατουμένων που συμμετέχουν στο 2ο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Λάρισας.
Ο διευθυντής του ΣΔΕ των φυλακών ενηλίκων Λάρισας κ. Γιώργος Τράντας μιλάει στην “E” για τα 14 χρόνια λειτουργίας του σχολείου. Εξηγεί ότι πρόκειται για ένα ανεξάρτητο κτίριο μέσα στον χώρο του σωφρονιστικού ιδρύματος, που αποτελεί μια “όαση” μέσα στον άδειο χρόνο των εγκλεισμένων. Ανά την Ελλάδα υπάρχουν 11 ΣΔΕ σε ισάριθμα καταστήματα κράτησης. Στο συγκεκριμένο κατάστημα γίνονται δύο κύκλοι μαθημάτων. Στον α’ κύκλο συμμετέχουν 51 μαθητές και στον β’ κύκλο 32. Όσοι κρατούμενοι θέλουν να συμμετάσχουν στους κύκλους αλλά δεν γνωρίζουν επαρκώς την ελληνική γλώσσα, ολοκληρώνουν πρώτα το Πρόγραμμα Εκμάθησης Ελληνικής Γλώσσας, για να αντεπεξέλθουν στα μετέπειτα μαθήματα.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ένας χώρος του σχολείου έχει διαμορφωθεί σε μουσείο που περιέχει αποκλειστικά εκθέματα που δημιούργησαν οι εκπαιδευόμενοι.
Από το 2004 που λειτουργεί το 2ο ΣΔΕ Λάρισας έχει διαπιστωθεί πως όσο μεγαλύτερη είναι η ποινή των κρατουμένων τόσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη για συμμετοχή στο πρόγραμμα αυτό.
Ένα ποσοστό των κρατουμένων ξεκινάν το σχολείο έχοντας ως κίνητρο τα “ευεργετικά ημερομίσθια” -γιατί κάθε μέρα μαθήματος ισούται με εργασία- όμως τελικά πολλοί από αυτούς εντάσσονται στη λεγόμενη “μετασχηματίζουσα μάθηση”, δηλαδή μέσα από τα μαθήματα αλλάζουν οι ανάγκες και οι προτεραιότητές τους και σύμφωνα με έρευνες ένα μικρό ποσοστό συνεχίζει την εκπαίδευση, αφού εκτίσει την ποινή του, σε εσπερινά ΕΠΑΛ ή Ενιαία Λύκεια.
Ο κ. Τράντας αναφέρει ακόμη πως στην προσπάθεια που κάνουν οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι προσφέρουν υπηρεσίες στο 2ο ΣΔΕ, έχουν προσθέσει το θερινό σχολείο που γίνεται τον Αύγουστο, στο οποίο μπορούν να συμμετέχουν όλοι οι κρατούμενοι.
Ο διευθυντής του ΣΔΕ αναφέρει, επίσης, πως λόγω των πολλών και διάφορων δραστηριοτήτων που έχουν στην καθημερινότητά τους οι μαθητές, έχουν αναπτύξει την αίσθηση “ζωντανού” σχολείου για τον “νεκρό” χρόνο που έχουν. Και επισημαίνει τα ποικίλα συναισθήματα που εκδηλώνουν οι μαθητές των δημόσιων σχολείων συγκριτικά με εκείνους του ΣΔΕ Φυλακών: οι μεν χαίρονται που τελειώνουν το σχολείο και το διάβασμα, ενώ οι δε λυπούνται που τελειώνουν τις δραστηριότητες με τα πολλαπλά ερεθίσματα και γυρίζουν πάλι στον άπλετο χρόνο της απραξίας.
Στην καθημερινότητα των συμμετεχόντων επικρατεί «δημιουργική ρουτίνα», που οδηγεί τους κρατούμενους στη συνειδητοποίηση και ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων που δεν είχαν ανακαλύψει νωρίτερα. Η δημιουργική γραφή και άλλα είδη τεχνών αποτελούν αυτή τη ρουτίνα με συνέπεια τη γνώση και την ψυχαγωγία με στόχο την ομαλότερη προετοιμασία επανένταξής τους μετά την ποινή.
Παγκόσμιες έρευνες δείχνουν πως η συμπεριφορά των μαθητών αποκτά πιο κοινωνικό χαρακτήρα και ότι η εκπαίδευση των κρατουμένων βοηθάει σημαντικά στην αποτροπή της υποτροπής, δηλαδή να μην επανέλθουν στην εγκληματική τους δράση.
 Στο τέλος της συζήτησης ο κ. Τράντας επισημαίνει πως το θερινό σχολείο έχει δημιουργήσει ντοκιμαντέρ και διάφορες θεατρικές παραστάσεις που έχουν παιχτεί μέσα στο σχολείο. Ακόμη, ενημερώνει πως το νέο βιβλίο “Εκ προθέσεως” αναμένεται να κυκλοφορήσει μέχρι τις αρχές του νέου έτους.
Ραφαέλα Παπαοικονόμου