- «Παίξτε για τη φανέλα ρεεε...».
Τι και αν ξελαρυγγιάζονται οι φίλαθλοι στα γήπεδα. Κάποτε υπήρχε και αυτό που ζητούσαν. Πλέον όμως όλα έχουν γίνει επαγγελματικά και το πάθος δίνεται με το σταγονόμετρο. Ακόμα και η ίδια η φανέλα για την οποία αγωνίζονταν οι παίκτες, αφού οι αμοιβές τους ήταν ένα... υποβρύχιο στο ζαχαροπλαστείο μετά τον αγώνα, εξελίχτηκε με δραματικά γρήγορους ρυθμούς.
Ξεκίνησε ταπεινά και σεμνά όπως και το ποδόσφαιρο σαν άθλημα και έφτασε να γίνεται αντικείμενο... λατρείας και εκμετάλλευσης. Κάποτε ο χριστιανισμός είχε να αντιμετωπίσει την εικονολατρία των πιστών του και πλέον το ποδόσφαιρο έχει να κάνει με τη «φανελολατρία» των οπαδών του.
Τι είναι άραγε η φανέλα των ομάδων και πώς εξελίχτηκε στο πέρασμα των χρόνων; Η «Ε» επιχειρεί να κάνει μια μίνι αναδρομή στο... γενεαλογικό δέντρο της έχοντας σαν γνώμονα τη φανέλα της Α.Ε.Λ. Ξεκινάμε λοιπόν:
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΝΟΥΜΕΡΑ ΣΤΙΣ ΦΑΝΕΛΕΣ
Αφορμή αυτής της μικρής έρευνας ήταν το γεγονός πως σχεδόν σαν σήμερα πριν από 76 χρόνια μπήκαν τα πρώτα νούμερα στις φανέλες των ποδοσφαιριστών. Ήταν στην Αγγλία για ένα παιχνίδι τελικού κυπέλλου ανάμεσα στην Έβερτον και τη Μάντσεστερ Σίτι. Οι «Εφοπλιστές» (έτσι όπως είναι το παλιό προσωνύμιο της Έβερτον καθώς το νέο είναι τα «Ζαχαρωτά») που κατέκτησαν το τρόπαιο με σκορ 3-0 φορούσαν νούμερα από το 1 ως το 11 ενώ οι «Σίτιζεν» φορούσαν από το 12 ως το 22. Αυτό γρήγορα άλλαξε καθώς δεν γινόταν οι ομάδες να έχουν τόσα πολλά νούμερα και οι βασικοί παίκτες των δύο ομάδων φορούσαν από το 1 ως το 11.
Ουσιαστικός λόγος ήταν και το γεγονός πως στην προκριματική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1954 επιτράπηκαν για πρώτη φορά επίσημα οι αλλαγές παικτών. Ο πρώτος ποδοσφαιριστής που αγωνίστηκε ως αναπληρωματικός ήταν ο Χορστ Έκελ της Γερμανίας σε αγώνα εναντίον του Σάαρλαντ στις 11 Οκτωβρίου 1953.
Ανεπίσημες αλλαγές έπειτα από συμφωνία των δύο ομάδων αναφέρονται και πιο παλιά. Η παλιότερη που είναι γνωστή συνέβη στον αγώνα του πρωταθλήματος Σκωτίας στις 20 Ιανουαρίου 1917 (αλλά τότε δεν υπήρχαν νούμερα) μεταξύ Πάρτικ Θιστλ - Ρέιντζερς Γλασκόβης.
Η... ΑΠΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
Λίγο πριν το 2000 όμως όλα άλλαξαν στο ποδόσφαιρο, αφού ο βασικός επιθετικός μπορούσε να φορέσει το νούμερο 1 και ο βασικός αμυντικός να φορέσει το νούμερο...99. Μαζί με αυτήν την αλλαγή χάθηκε αυτόματα και ο χαρακτηρισμός των ποδοσφαιριστών ανάλογα με τη θέση που έπαιζαν. Ο «άσος» ήταν πάντα ο τερματοφύλακας, το δεκάρι ήταν πάντα ο οργανωτής, το «εννιάρι» και το «εντεκάρι» ήταν πάντα οι επιθετικοί. Από τη στιγμή όμως που «έσπασε» η απαγόρευση στα νούμερα σταμάτησε και αυτός ο χαρακτηρισμός των παικτών.
ΦΑΝΕΛΕΣ ΜΕ ΟΝΟΜΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ
Από τη στιγμή λοιπόν που ο κάθε παίκτης άρχισε να διαλέγει το νούμερο που θέλει η φανέλα γινόταν ένα με τον παίκτη τη στιγμή μάλιστα που υπήρχε ήδη το όνομα πάνω από το νούμερο. Αυτό συνέβη στο EURO 1992.
Εκτός από την εκπληκτική πορεία της Δανίας, τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, τη συμμετοχή της Σοβιετικής Ένωσης ως Κοινοπολιτεία και την πρώτη συμμετοχή των Σκωτία, Σουηδία το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της Σουηδίας είχε ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο. Ήταν η πρώτη κορυφαία ποδοσφαιρική διοργάνωση στην ιστορία στην οποία οι ποδοσφαιριστές των ομάδων είχαν τυπωμένα τα ονόματά τους στις πλάτες τους πάνω από τα νούμερά τους.
OΙ «ΚΕΡΑΤΑΔΕΣ» ΚΑΙ Η ΠΡΩΤΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΤΗΣ Α.Ε.Λ.
Οι ομάδες όσο περνούσαν τα χρόνια άρχιζαν να ψάχνουν διαρκώς πηγές εσόδων και ως το 1973 κανείς μα κανείς δεν είχε σκεφτεί τη διαφήμιση στο μπροστινό μέρος της φανέλας δίνοντάς της μια τελείως άλλη διάσταση. Τότε και συγκεκριμένα το Φεβρουάριο η εταιρία παραγωγής του αλκοολούχου ποτού Jagermeister προσέφερε 150.000 γερμανικά μάρκα στην Αϊντραχτ Μπράουνσβαϊκ για να μετονομαστεί σε Αϊντραχτ Γιέγκερμαϊστερ. Τότε όμως κάτι τέτοιο ήταν τόσο πρωτοποριακό που ούτε η Γερμανική ομοσπονδία δέχτηκε αλλά ούτε και η ΟΥΕΦΑ. Έτσι η εταιρία... έκοψε λίγο από την πρωτοπορία της και συμβιβάστηκε στο να δώσει 100.000 μάρκα για διαφήμιση στη φανέλα όπως και έγινε. Από τότε άνοιξαν οι δρόμοι για τον κόσμο της διαφήμισης.
Η Α.Ε.Λ. μπήκε σε αυτό τον «κόσμο» δέκα χρόνια έπειτα από το ξεκίνημα. Ήταν η περίοδος του 1983 – 84 όταν η εταιρία του κ. Καντώνια η Βιοκαρπέτ μπήκε στο μπροστινό μέρος της φανέλας και συγκεκριμένα το πρώτο επίσημο ματς ήταν κόντρα στην Χόνβεντ στο Στάδιο Αλκαζάρ για το Κύπελλο ΟΥΕΦΑ.
DATSUN, FIAT, CITROEN...ΚΑΙ ΜΠΑΡΤΣΑ
Στην Ελλάδα οι διαφημίσεις είχαν έρθει ένα χρόνο νωρίτερα και μάλιστα με αυτοκινητοβιομηχανίες μόνο. Ο Άρης ξεκίνησε με Datsun και ακολούθησε ο Ολυμπιακός με Fiat. Η ΑΕΚ είχε τη Citizen και ο Παναθηναϊκός τη Citroen.
Από τα μέσα της δεκαετίας του ΄90 όμως η διαφήμιση έπαψε να βρίσκεται μόνο στο μπροστινό μέρος της φανέλας. Από τη Γαλλία αρχίσαμε να βλέπουμε διαφημίσεις πάνω από το νούμερο και κάτω από αυτό. Στα μανίκια και ακόμα στους γιακάδες της φανέλας. Όταν «γέμισε» και η φανέλα οι διαφημίσεις μετακόμισαν στο σορτσάκι και φυσικά στις κάλτσες.
Σε αντίθεση με το γενικότερο ρεύμα, με τις ομάδες που αλλάζουν σπόνσορες ψάχνοντας συνέχεια τις καλύτερες οικονομικά συμφωνίες, υπάρχει ένας σύλλογος που ακόμη αντιστέκεται. Πρόκειται για την Μπαρτσελόνα, η οποία παρουσίαζε πάντοτε έναν ηθικό φραγμό στο να διαπραγματευθεί το έμβλημά της και την ιστορία της για κάποια εκατομμύρια. Η Μπάρτσα διαφημίζει τη UNICEF, στην οποία πληρώνει δύο εκατ. ευρώ κάθε χρόνο.
ΠΩΣ ΤΟ ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΟ ΕΓΙΝΕ ΒΥΣΣΙΝΙ...
«Για τη βυσσινί τη φανέλα» είναι ένα από τα πιο αγαπημένα συνθήματα των φιλάθλων της Α.Ε.Λ. αλλά αν δεν άλλαζε κάτι πριν από 45 περίπου χρόνια τότε θα τραγουδούσαν για την... ασπρόμαυρη τη φανέλα. Ναι έτσι είναι, αφού ήταν η αρχική απόφαση (συγκεκριμένα στις 17 Μαΐου στο Δημοτικό Ωδείο της πόλης). Πέντε ημέρες αργότερα όμως και συγκεκριμένα στις 22 Μαΐου, έπειτα από σύσκεψη στη Λέσχη των Εμποροϋπαλλήλων αποφασίστηκε να φοράει βυσσινί και άσπρο. Έτσι γράφτηκε η ιστορία με το χρώμα που έχουν συνδυάσει όλοι την ποδοσφαιρική και όχι μόνο Λάρισα.
ΤΟ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΜΠΛΕ
Φυσικά το χρώμα δεν είναι μικρή υπόθεση στη φανέλα των ομάδων. Μια έρευνα που έγινε πρόσφατα για τα χρώματα και τους τύπους φανελών που χρησιμοποιούν οι ομάδες έβγαλε πολλά και χρήσιμα συμπεράσματα.
Ένα από αυτά είναι πως το μπλε είναι δημοφιλέστερο χρώμα, ενώ οι οριζόντιες ρίγες, σύμφωνα με τις προτιμήσεις των οπαδών, είναι... χάλια.
Ο Αντονι Μπαρνέτ της SportingID, μιας εταιρίας που ειδικεύεται στην οπτική και την ταυτότητα στις ποδοσφαιρικές φανέλες και η οποία έχει δουλέψει με τη Ρεάλ Μαδρίτης, θεωρεί ότι "...το βαθύ μπλε συνδυάζεται πάντα με την υπευθυνότητα και τον επαγγελματισμό. Μια ομάδα που το χρησιμοποιεί δεν μπορεί παρά να είναι φιλόδοξη".
ΡΙΓΕΣ ΓΕΜΑΤΕΣ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ
Μεγάλο ρόλο παίζουν και οι ρίγες στις φανέλες. Οι περισσότερες ομάδες που φτάνουν στη φάση των 16 του Τσάμπιονς Λίγκ διαθέτουν τουλάχιστον μια εμφάνιση με κάθετες ρίγες. Από την καθιέρωση του θεσμού η Μίλαν τα έχει καταφέρει τρεις φορές (αν και η λευκή εμφάνισή της είναι η τυχερή) και η Γιουβέντους μία (παρόλο που στον τελικό του 1996 είχε φορέσει φανέλες σε χρώμα μπλε κι όχι τις παραδοσιακές ασπρόμαυρες). Οι Μπαρτσελόνα και Πόρτο πανηγύρισαν με την παραδοσιακή ριγέ εμφάνισή τους.
Η οριζόντια ρίγα είναι είδος προς εξαφάνιση και οι ειδικοί λένε πως παραπέμπει σε κάτι το... γυναικείο παρά σε αντρικό σπορ. Η Σαμπντόρια, πάντως, είχε καταφέρει να φτάσει το 1992 στον τελικό, όπου έχασε από την Μπάρτσα.
Η ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΒΥΣΣΙΝΙ
Τέλος υπάρχει και η διαγώνια ρίγα που πάντως την Α.Ε.Λ. τη βοηθάει αφού με τέτοιου είδους εμφάνιση έχει κατακτήσει τα δύο της κύπελλα Ελλάδας. Ένα με τον Π.Α.Ο.Κ. στο Ο.Α.Κ.Α. και άλλο ένα με τον Παναθηναϊκό στο Βόλο. Το σίγουρο είναι πως και στον επόμενο τελικό που θα πάει πάλι τις ίδιες θα φορέσει αφού οι φίλοι της την έχουν συνδυάσει με τον συγκεκριμένο θεσμό. Όσον αφορά στο χρώμα βυσσινί δεν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη ψυχολογική ανάλυση, ωστόσο οφείλουμε να σημειώσουμε πως εδώ και χρόνια πλέον σε κάθε Έλληνα όταν αναφέρεται η λέξη «βυσσινί» το πρώτο πράγμα που του έρχεται στο μυαλό είναι η Λάρισα και αυτό αποτελεί μια τιμητική διαφορετικότητα.
