Αφού εξασφαλίσουμε την ορθή ρύθμιση της ποσότητας σποράς πρέπει να ρυθμίσουμε το βάθος που θα τοποθετήσουμε το σπόρο. Όπως αναφέραμε σε προηγούμενα σημειώματα ο σπόρος πρέπει να τοποθετηθεί στο έδαφος, να έρθει σε επαφή μαζί του και εάν βρεθεί σε κατάλληλες θερμοκρασίες θα βλαστήσει. Η σπαρτική σιτηρών έχει εργαλεία με υνιά ή δίσκους που ανοίγουν ένα αυλάκι στο έδαφος, στο βάθος του τοποθετείται ο σπόρος που καλύπτεται στη συνέχεια από το ψιλοχωματισμένο έδαφος και σε ορισμένες μηχανές συμπιέζεται από πάνω ελαφρά για να έρθει σε καλύτερη επαφή με το σπόρο.
Ρύθμιση του βάθους σποράς. Το βάθος σποράς εξαρτάται από το μέγεθος του σπόρου. Ένας γενικός κανόνας είναι να βάζουμε το σπόρο σε βάθος 2-3 φορές το μέγιστο μήκος του. Ένας δεύτερο παράγων επιλογής είναι η ποιότητα της σποροκλίνης. Όσο καλύτερα ψιλοχωματισμένο είναι το έδαφος μπορούμε να μειώσουμε το βάθος. Τρίτο στοιχείο είναι ο χρόνος σποράς. Αυτός ο παράγοντας είναι σημαντικότερος για τις εαρινές καλλιέργειες. Αλλά όταν αναμένεται υγρός καιρός το βάθος μπορεί να μειωθεί. Πρέπει να τονίσουμε ότι μεγαλύτερο βάθος μπορεί να δυσκολέψει το φύτρωμα ιδιαίτερα σε ιλυώδη εδάφη που «σφίγγουν» ή ταρατσώνουν.
Η ρύθμιση του βάθους στις σπαρτικές σιτηρών γίνεται συνήθως με ρύθμιση της πίεση ελατηρίων. Αυξάνοντας τη πίεση αυξάνουμε το βάθος και το αντίστροφο. Προϋπόθεση για την ορθή και ομοιόμορφη ρύθμιση του βάθους είναι η οριζοντίωση του πλαισίου της σπαρτικής. Στις αναρτώμενες γίνεται από το υδραυλικό σύστημα ενώ στις ελκυόμενες με ρύθμιση της σύνδεσης της μηχανής με άγκιστρο σύνδεσης με το τρακτέρ.
Ρύθμιση γραμμοχαράστη: Ο γραμμοχαράκτης είναι ένα όργανο που χαράσσει κατά τη λειτουργία της μηχανής στο χωράφι μια γραμμή στο έδαφος (Σχήμα 1). Στόχος μας είναι να ρυθμίσουμε το μήκος του γραμμοχαράκτη για να έχουμε σειρές σε ίδιες αποστάσεις σε όλο το χωράφι. Δηλαδή όταν στην επόμενη διαδρομή της μηχανής ακολουθήσουμε τη γραμμή που χάραξε ο γραμμοχαράκτης στη προηγούμενη διαδρομή να σπέρνουμε την ακραία σειρά σε απόσταση ίση με το πλάτος των σειρών από την ακραία της προηγούμενης διαδρομής. Στο Σχήμα 2 φαίνεται πως γίνεται η ρύθμιση. Υποθέτουμε ότι ο τρακτέρ θα πατά πάνω στη γραμμή του γραμμοχαράκτη και θέλουμε να βρούμε το μήκος του γραμμοχαράκτη από το ακραίο σώμα της σπαρτικής. Τότε το μήκος είναι ίσο με το τμήμα της σπαρτικής που εξέχει από τη μια πλευρά του τρακτέρ + το πλάτος μια σειράς. Για να βρούμε πόσο εξέχει η σπαρτική από το τρεκτέρ πρέπει να αφαιρέσουμε το πλάτος της σπαρτικής (την απόσταση ανάμεσα στα ακραία εργαλεία διάνοιξης αυλακιάς της σπαρτικής ή το γινόμενο του πλάτους σειράς από τον αριθμό των σειρών που σπέρνει η σπαρτική μείον 1). Αυτό το διαιρούμε δια δύο για να βρούμε πόσο εξέχει από τη μια πλευρά.
Βελτιώσεις στις σπαρτικές σιτηρών: Με την ευκαιρία να αναφερθούμε σε ορισμένες βελτιώσεις που έχουν οι νέες εξελιγμένες σπαρτικές σιτηρών. Ένα από τα συστήματα αυτά έχει το όνομαtranline δηλαδή γραμμή του τραμ. Είναι ένα σύστημα που δημιουργεί γραμμές στο χωράφι που μπορεί να ακολουθήσαν τα επόμενη μηχανήματα στο χωράφι όπως λιπασματοδιανομείς, ψεκαστικά κλπ. (Σχήμα 3) Η ιδέα είναι ότι η μηχανή μπορεί να κλίνει δύο μηχανισμούς που βγάζουν το σπόρο και τον τοποθετούν στο έδαφος κάθε ορισμένα ανεβοκατεβάσματα των αναρτώμενων σπαρτικών. Για παράδειγμα αν έχουμε μια σπαρτική με πλάτος σποράς 3 μέτρα και το ψεκαστικό και ο λιπασματοδιανομέας μας έχουν πλάτος 12 μέτρα τότε ρυθμίζουμε τη σπαρτική να μη σπέρνει δύο σειρές κάθε τέσσερα ανεβοκατεβάσματα της μηχανής. Τότε έχουμε την ευκολία ακολουθώντας τις γραμμές να κάνουμε με ακρίβεια τις εργασίες την λίπανσης και του ψεκασμού. Γραμμές μπορούμε να χαράξουμε με δίσκους που κάνουν την ίδια δουλειά αλλά για κινήσεις μηχανημάτων πριν από το φύτρωμα. Αυτό εκτός από την εξοικονόμηση πόρων επιτυγχάνει να περιορίζει τις διαδρομές των μηχανημάτων στις γραμμές και επομένως περιορίζει τη συμπίεση του εδάφους σε αυτές (Σχήμα 4). Επί πλέον οι γραμμές έχουν συμπιεσμένο έδαφος που διευκολύνει τις εργασίες ακόμα και σε υγρές συνθήκες. Πάνω σε αυτό έχουν αναπτυχθεί τα συστήματα ελεγχόμενης κυκλοφορίας των μηχανημάτων που θα αναφερθούμε σε κάποιο επόμενη σημείωμα.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
