Γράφει ο Γιώργος Νάνος*
Αυτό το φθινόπωρο θα μείνει στην ιστορία όσον αφορά τη δενδροκομία. Αυτός ο παράλογος καιρός που έχουμε τους τελευταίους μήνες προκάλεσε και προκαλεί καταστάσεις που δεν είχαμε ξαναδεί (εμείς οι ολίγον νεότεροι από παππούδες τουλάχιστον!).
Με τα μήλα και τα κάστανα εμπόδιζε τη συγκομιδή. Τα μήλα που ήταν ακόμα στα δέντρα με τις βροχές του Οκτωβρίου, ‘τράβηξαν’ πολύ νερό με αποτέλεσμα να έχουν παρατεταμένη υάλωση (πρώτη φορά πάνω από ένα μήνα στο ψυγείο και η υάλωση παραμένει!). Αυτό προκαλεί μαλάκωμα στα μήλα. Τα κάστανα επίσης δεν μπόρεσαν να συγκομιστούν κανονικά. ‘Πήραν’ και αυτά νερό και όσοι τα συσκεύασαν βρεγμένα, βλέπουμε ήδη σαπίλα μέσα στις σακούλες. Έχουμε τονίσει επανειλημμένα, τα κάστανα να μην κλείνονται ερμητικά σε σακούλες όταν είναι βρεγμένα ή όταν θα αλλάξουν θερμοκρασία σημαντικά: τα μαζεύεις σχετικά ζεστά, τα κλείνεις στη σακούλα και μετά στο ψυγείο ‘ιδρώνουν’, μαζεύεται υγρασία μέσα στη συσκευασία και … σαπίζουν!
Αλλά έχουμε ενδιαφέροντα αποτελέσματα και στις ελιές. Οι ελιές θέλουν κρύο τον χειμώνα για να διαμορφώσουν κανονικά τους οφθαλμούς τους. Παρά το κρύο του προηγούμενου χειμώνα, επειδή πέρυσι είχαμε πολλή παραγωγή, εφέτος οι ελιές δεν είχαν άνθη. Αλλά αυτά διαφοροποιούνταν από τον Ιούνιο του 2014 για να ανθίσουν τον Απρίλιο του 2015, 11 μήνες μετά. Τον Ιούνιο 2015 τα δέντρα ήταν ξεκούραστα, και επομένως έχουν ξεκινήσει τους ανθοφόρους οφθαλμούς. Αλλά θέλουν και το κρύο του χειμώνα. Οι προγνώστες καιρού λένε ότι θα έχουμε κρύο το χειμώνα, άρα και περιμένουμε καλή παραγωγή του χρόνου. Αλλά εμείς οι λίγοι που είχαμε ελιές και εφέτος, την πατήσαμε ολίγον! Ο Αύγουστος και Σεπτέμβριος πήγανε πολύ ξηροί με σχεδόν καθόλου βροχή. Οι ελιές δεν μπόρεσαν να λειτουργήσουν σωστά και να συσσωρεύσουν λάδι (οι ελιές αρχίζουν να συσσωρεύουν λάδι μετά τις αρχές Αυγούστου, δηλ. τον Ιούλιο δεν έχουν καθόλου λάδι παρά το μέγεθος τους). Έτσι δεν πρόλαβαν να μαζέψουν πολύ λάδι. Ήρθαν οι βροχές του Οκτωβρίου και οι ελιές έγιναν τεράστιες γιατί απορρόφησαν νερό. Ήρθαν οι ζέστες του Οκτωβρίου και Νοεμβρίου και ωρίμασαν τις ελιές σε λίγες μέρες: μαύρισαν, που σημαίνει ότι δεν συσσωρεύουν άλλο λάδι! Και εμείς οι ολίγοι μαζεύουμε ελιές, πάμε πολλές στο ελαιοτριβείο και παίρνουμε λίγο λάδι! Δεν έχει ξαναγίνει τέτοιο κακό.
Να συνεχίσω λίγο με τις ελιές. Προχτές που συγκόμιζα ελιές είδα δυο ανατριχιαστικά πράγματα: οι ελιές ξαναβλάστησαν (!), νομίζουν ότι είναι άνοιξη κι φοβάμαι για διάφορα, και βρήκα στις ελιές επάνω βαμβακάδα ζωντανή, ένα έντομο που προσβάλει την ελιά την άνοιξη. Τρελάθηκε ο καιρός και τα δέντρα μαζί.
Να κλείσω όμως με κάτι άλλο λυπηρό και πρωτοφανές λόγω του περίεργου φθινοπώρου. Πολλές αμυγδαλιές ποικιλίας Φυρανιά σε πολλές αμυγδαλοπαραγωγές περιοχές της Θεσσαλίας παρουσιάζουν μια ξήρανση των φύλλων στις ροζέτες, εκεί που θα άνθιζαν τον επόμενο Μάρτιο. Δυστυχώς η ξήρανση δεν είναι μόνο στα φύλλα αλλά είναι και στους οφθαλμούς (που θα έδιναν την άνθιση!) και στο καρποφόρο όργανο (το ξύλο κάτω από τους οφθαλμούς (που θα έδινε την παραγωγή και τα επόμενα χρόνια). Επομένως θα είναι ουσιαστική ζημιά για την κύρια ποικιλία αμυγδαλιάς για τα επόμενα χρόνια. Η ζημιά ποικίλλει από χωράφι σε χωράφι, εμφανίστηκε στα χαμηλότερα κλαδιά και σε αδύναμα σχετικά δέντρα. Με τον γεωπόνο Δημήτρη Σοφολόγη, πρόεδρο του Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας, επισκεφτήκαμε προσβεβλημένους και μη αμυγδαλεώνες στην περιοχή Καλαμάκι και Κανάλια. Εγώ είδα το σύμπτωμα στη Ν. Αγχίαλο και στο Διμήνι. Το Περιφερειακό Κέντρο και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας δεν έχουν ακόμα μια άποψη τι προκάλεσε τη ζημιά. Θεωρώ ότι είναι σχεδόν απίθανο να είναι φυσιολογική ζημιά από τον καιρό καθαρά, αλλά δεν το αποκλείω. Πιθανόν να είναι ζημιά από βακτήριο ή μύκητα. Δεν είμαι φυτοπαθολόγος και οι ειδικοί φαίνεται ότι δεν το έχουν ξαναδεί. Παρακαλώ αν κάποιος γνωρίζει ουσιαστικά κάτι, να το διαδώσει σύντομα. Προσωπικά πάντως θα ψεκάσω άμεσα ένα χαλκούχο σκεύασμα, μήπως και αποφύγω την επέκτασή του, αν είναι βιοτικός παράγοντας, και … προσεύχομαι να σταματήσει εδώ η ζέστα, αν είναι αβιοτικός παράγοντας!
Δεν θέλω να σκεφτώ τι θα συμβεί αν έχουμε ολίγον παράλογο χειμώνα ή τι θα δούμε την άνοιξη, να είμαστε καλά. Αλλά στα δέντρα λέμε πάντα (και αυτό για τους επίδοξους νέους δενδροκόμους) φέτος δεν έχει τίποτα από καρπό, αλλά τα ‘μάτια’ (οι ανθοφόροι οφθαλμοί) είναι τέτοια μετά συγχωρήσεως για την επόμενη χρονιά!
* Ο Γιώργος Νάνος, είναι καθηγητής Δενδροκομίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
