Πέραν των πιθανών αρνητικών επιπτώσεων εξαιτίας της συνέχισης εξόρυξης και κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων από τη δεύτερη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο σε εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (ΑτΘ) (εκπέμπει 5.96 Gt CO2eq ΑτΘ τον χρόνο, δηλαδή ποσοστό 11,3% των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών), είχαμε τονίσει τον κίνδυνο να ακολουθήσουν το παράδειγμα και άλλες χώρες που διοικούνται από σκεπτικιστές της κλιματικής αλλαγής ή που νοιάζονται περισσότερο για τα οικονομικά οφέλη από τη βιωσιμότητα του πλανήτη. Δυστυχώς «πρὶν ἀλέκτορα φωνῆσαι…» φάνηκαν τα πρώτα αποτελέσματα, τα οποία θα περιγράψουμε σε αυτό το άρθρο.
ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ
Σύμφωνα με τους «Financial Times», ο πρόεδρος της Αργεντινής Javier Milei, όπως ανακοίνωσε στο παγκόσμιο forum του Davos, εξετάζει πρόταση να αποχωρήσει η χώρα του από τη Συμφωνία, ακολουθώντας την απόφαση του Trump. Την πρόθεσή της αυτή η Αργεντινή είχε προαναγγείλει στη Σύνοδο COP29 τον προηγούμενο χρόνο στο Baku του Azerbaijan. Σημειώνεται ότι η Αργεντινή εκπέμπει ετησίως περίπου 366 Gt CO2eq (στοιχεία 2023) και είχε σημειώσει σαφή πρόοδο στον ρυθμό μείωσης των εκπομπών ΑτΘ, καταγράφοντας μείωση 13% σε σύγκριση με το 2022 (αναφ. 1). Η απόσυρση της Αργεντινής από τη Συμφωνία. εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις στις εκπομπές ΑτΘ, αναμένεται να επηρεάσει την εμπορική συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) με τις χώρες Mercosur (ένα από τα κορυφαία οικονομικά μπλοκ του κόσμου με την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία, αποτελούμενο από την Αργεντινή, τη Βολιβία, τη Βραζιλία, την Παραγουάη και την Ουρουγουάη) που υπογράφηκε τον περασμένο Δεκέμβριο (δημιουργώντας τις γνωστές αντιδράσεις των ευρωπαίων αγροτών). Η συμφωνία Mercosur ορίζει ότι τα μέρη μπορούν να την αναστείλουν, εάν ένας από τους υπογράφοντες αποχωρήσει από τη Συμφωνία του Παρισιού. Ακόμα, είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν επιπλοκές στην προσπάθεια ένταξης της Αργεντινής στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ο οποίος υποστηρίζει περιβαλλοντικά πρότυπα που σχετίζονται με τους στόχους της Συμφωνίας.
ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ
Η άλλη άμεση παρενέργεια της απόσυρσης των ΗΠΑ από τη Συμφωνία, ήταν η πρόθεση της Ινδονησίας να αποσυρθεί από τη Συμφωνία. Όπως ανέφερε ο ειδικός απεσταλμένος της για την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια Hashim Djojohadikusumo, η χώρα του θεωρεί ότι η Συμφωνία δεν έχει πλέον σημασία για την Ινδονησία μετά την απόσυρση των ΗΠΑ από αυτή. «Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες δε θέλουν να συμμορφωθούν με τη διεθνή συμφωνία, γιατί θα πρέπει να συμμορφωθεί με αυτή μια χώρα όπως η Ινδονησία;», διερωτήθηκε, προσθέτοντας τα εξής: «Πρόκειται για θέμα δικαιοσύνης. Η Ινδονησία παράγει 3 τόνους διοξειδίου του άνθρακα (ανά άτομο τον χρόνο), ενώ οι ΗΠΑ παράγουν 13 τόνους, αλλά εμάς μας λένε να κλείσουμε τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας και να μειώσουμε τους ατμοηλεκτρικούς σταθμούς μας. Πού είναι, λοιπόν, το αίσθημα δικαιοσύνης εδώ;». Σημειώνεται ότι η Ινδονησία είναι μια πολύ μεγάλη χώρα με πληθυσμό περί τα 280 εκατ. κατοίκους και ετήσιες εκπομπές 1.200 Gt CO2eq (στοιχεία 2023).
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΗΠΑ
Μία άλλη διασταυρωμένη πληροφορία που δημοσιεύει το «Politico» και άλλοι μεγάλοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί είναι ότι οι υπάλληλοι του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ πήραν εντολή να διαγράψουν τις σελίδες προορισμού που συζητούν την κλιματική αλλαγή (Κ.Α.) σε όλους τους ιστότοπους του Υπουργείου και να τεκμηριώνουν τις αναφορές στην Κ.Α. για περαιτέρω έλεγχο. Η οδηγία αυτή θα επηρεάσει δεκάδες προγράμματα, για την κλιματικά έξυπνη γεωργία, τις πυρκαγιές, η συχνότητα και η ένταση των οποίων συνδέονται με την Κ.Α. Παρόμοια ενέργεια είχε γίνει και από την προηγούμενη κυβέρνηση Trump. Επίσης, σύμφωνα πάλι με το «Politico», η νέα κυβέρνηση έπαυσε όλες τις επιχορηγήσεις και τα δάνεια με αποτέλεσμα όλα τα προγράμματα μετριασμού της Κ.Α. να επηρεασθούν σοβαρά. Μία ακόμα είδηση επί του πιεστηρίου των «New York Times» αναφέρει ότι 1.000 εργαζόμενοι στην Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (ΕΡΑ) που είχαν προσληφθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση, έλαβαν ηλεκτρονικό μήνυμα ότι ενδέχεται να απολυθούν, με αποτέλεσμα πολλά έργα αποκατάστασης ρυπασμένων περιοχών να ακυρωθούν.
ΟΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ Κ.Α. ΤΗΣ ΑΠΟΣΥΡΣΗΣ ΤΩΝ ΗΠΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ
Η διεθνής συνεργασία αποτελεί τον πυρήνα της πολυμερούς πολιτικής για το κλίμα. Η μη συμμετοχή μεμονωμένων χωρών στην παγκόσμια προσπάθεια πλήττει την αποτελεσματικότητα της πολιτικής μετριασμού των επιπτώσεων της Κ.Α. με πολλαπλασιαστικό τρόπο. Αυτός είναι ο λόγος που ο ΟΗΕ θέσπισε και άρχισε να εφαρμόζει πιλοτικά ένα νέο δείκτη αξιολόγησης της επίτευξης των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης, τον Δείκτη Κυβερνητικής Υποστήριξης της Πολυμερούς Συνεργασίας, που καταγράφει τη δέσμευση και υποστήριξη των χωρών στην πολυμερή δράση των χωρών, όπως αναφέραμε σε προηγούμενο άρθρο («ΕτΔ», 30/12/24). Πρόσφατη σημαντική έρευνα (αναφ. 2) σχετικά με το σοβαρό αυτό ερώτημα για τις επιπτώσεις της μη συλλογικής δράσης όλων των χωρών στην επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού, έδειξε ότι η μη συμμετοχή των ΗΠΑ θα εξαλείψει περισσότερο από το ένα τρίτο της παγκόσμιας μείωσης των εκπομπών (31,8% άμεσες επιπτώσεις και 6,4% έμμεσες επιπτώσεις), ενώ μια πιθανή μη συμμετοχή της Κίνας ελαττώνει την παγκόσμια μείωση των εκπομπών κατά 24,1% (11,9% άμεσες επιπτώσεις και 12,2% επιπτώσεις διαρροής). Οι έμμεσες επιπτώσεις σχετίζονται με τις επιπτώσεις που προκαλούνται από την πτώση των διεθνών τιμών των ορυκτών καυσίμων και το μεγαλύτερο μέγεθος ευημερίας που επιτυγχάνεται από την εφαρμογή της Συμφωνίας, εάν οι χώρες λειτουργήσουν συλλογικά.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Αν και άρχισαν να διαφαίνονται οι προθέσεις των πολιτικών φορέων της χώρας μας απέναντι στη νέα προεδρία των ΗΠΑ, καλό θα είναι να περιμένουμε και άλλο να δούμε πιο καθαρά τις θέσεις τους. Πάντως, θυμίζουμε τα όσα αναφέραμε στο προηγούμενο άρθρο («ΕτΔ», 30-12-24) ότι η βαθμολογία της χώρας μας μέσω του Δείκτη Πολυμερούς Συνεργασίας είναι πολύ κακή (57,2/100), τοποθετώντας τη χώρα μας στην 165ή θέση, ανάμεσα σε 193 χώρες πολύ κοντά στις ΗΠΑ, τη Σομαλία, το Σουδάν, το Ισραήλ, το Ιράν και το Αφγανιστάν, που στην ουσία αγνοούν τις αποφάσεις του ΟΗΕ για το κλίμα. Ελπίζουμε να μη θεωρηθεί από τη χώρα μας ότι η επέλαση του Trump εναντίον της Συμφωνίας του Παρισιού είναι ένας απλός «κυματισμός» (για να χρησιμοποιήσουμε μια ορολογία που βρίσκεται στη δημοσιογραφική επικαιρότητα), που θα ξεπερασθεί εύκολα. Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού, εάν δεν ακυρωθεί στην πράξη από τη συλλογική δράση των χωρών του ΟΗΕ, θα προκαλέσει τεράστιες επιπτώσεις στον αγώνα για την αντιμετώπιση των συνεπειών της Κ.Α. Αναφορές: 1. Sachs, J.D., Lafortune, G., Fuller, G. (2024). The SDGs and the UN Summit of the Future. Sustainable Development Report 2024. Paris: SDSN, Dublin: Dublin University Press. 2. Larch and Wanner . 2024. The consequences of non-participation in the Paris Agreement. European Economic Review. 163. https://doi.org/10.1016/j.euroecorev.2024.104699.
Γράφει ο Χρ. Τσαντήλας*
Γεωπόνος, δρ. Εδαφολογίας, πρ. διευθυντής Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ
(e-mail: christotsadilas@gmail.com).
