Μελέτες για τα δασικά οικοσυστήματα Μελιβοίας και Σκλήθρου

* ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΕΝΟΛ ΜΕ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ΥΠ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ * «ΠΡΑΣΙΝΟ ΦΩΣ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΔΗΜΟ ΑΓΙΑΣ * Η ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΑ ΔΥΟ ΔΑΣΗ

«Πράσινο φως» στη σύνταξη διαχειριστικών μελετών για τα δάση της Μελιβοίας και του Σκλήθρου, στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων, άναψε το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αγιάς.

Οι μελέτες θα συνταχθούν από τον Αναπτυξιακό Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης Νομού Λάρισας «ΑΕΝΟΛ Α.Ε.», μετά την υπογραφή προγραμματικής σύμβασης με τον Δήμο Αγιάς.
Οι διαχειριστικές μελέτες συνολικής δαπάνης 92 χιλιάδων ευρώ θα συνταχθούν με τις νέες προδιαγραφές που τέθηκαν από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με γνώμονα την εξασφάλιση της αειφορικής πολυ-λειτουργικής διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων, τις απαιτήσεις που επιτάσσουν οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και την έμφαση στην καλλιέργεια του δάσους.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στις προγραμματικές συμβάσεις που πρόκειται να υπογραφούν, οι διαχειριστικές μελέτες θα δώσουν την πλήρη εικόνα των δύο δασών, θα υπολογίσουν την ετήσια παραγωγή (λήμμα, καρπώσεις) και θα οργανώσουν κατά χρόνο και τρόπο τη δασική παραγωγή για το επόμενο χρονικό διάστημα των 10 ετών, με στόχο την προστασία και βελτίωση του υφιστάμενου ξυλώδους κεφαλαίου, αλλά ταυτόχρονα και την εκμετάλλευση της ξυλείας, είτε ως καυσόξυλα είτε ως χρήσιμη, καθώς και την εκμετάλλευση και άλλων προϊόντων του δάσους (φυτόχωμα κ.λπ.).
Παράλληλα οι μελέτες στοχεύουν:
* Να προστατεύσουν τα δάση από τις πυρκαγιές προτείνοντας έργα και δράσεις, όπως η συντήρηση και βελτίωση της υφιστάμενης δασικής οδοποιίας και των αντιπυρικών ζωνών, η δημιουργία πυροφυλακίων, η δημιουργία δεξαμενών πυρόσβεσης και η δημιουργία νέων δασικών οδών.
* Να προστατεύσουν τους κατάντη οικισμούς και την ευρύτερη περιοχή από πλημμυρικά φαινόμενα, διαβρώσεις, κατολισθήσεις και καταπτώσεις, προτείνοντας τα αναγκαία μέτρα ορεινής υδρονομίας και υδρομάστευσης.
* Να βελτιώσουν το φυσικό περιβάλλον προτείνοντας έργα και δράσεις που θα συμβάλουν στην ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού (περιπατητικός, κυνηγετικός, θρησκευτικός κ.ά.) και θα συμβάλουν στην επαφή των νέων κυρίως ανθρώπων με τη φύση με τη δημιουργία θέσεων θέας και πάρκων αναψυχής και
* Να προστατέψουν την υγιεινή και την ευρωστία των δασών, προτείνοντας και εφαρμόζοντας προγράμματα καταπολέμησης των ασθενειών και των εχθρών των διαφορών δασικών ειδών, όπως η μελάνωση, το έλκος και η σφήκα της καστανιάς.
Σημειώνεται ότι οι διαχειριστικές μελέτες τόσο για το δάσος Μελιβοίας όσο και για το δάσος Σκλήθρου, δαπάνης 46.785,20 ευρώ και 45.421,20 ευρώ αντίστοιχα, θα ολοκληρωθούν σε 18 μήνες από την υπογραφή των συμβάσεων. ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΜΕΛΙΒΟΙΑΣ
Το δασόκτημα Μελιβοίας είναι δημοτικό και έχει έκταση 4.923,41 εκτάρια περίπου.
Σύμφωνα με στοιχεία των Δασικών Υπηρεσιών, τα καυσόξυλα δρυός και αείφυλλων πλατύφυλλων είναι τα κύρια προϊόντα είτε στις αποψιλωτικές είτε στις καλλιεργητικές-εξυγιαντικές υλοτομίες που διενεργήθηκαν. Το δασόκτημα θα μπορούσε να παράγει και τεχνική ξυλεία από στρογγύλια και σχίζες οξιάς, βιομηχανική ξυλεία οξιάς και φυλλοβόλων δρυών και να αυξήσει την παραγωγή τεχνικού και βιομηχανικού ξύλου με τη συνέχιση αναγωγής των συστάδων. Το δασόκτημα θα μπορούσε, επίσης, να παράγει χρήσιμο ξύλο από ρίζες ερείκης, καθώς επίσης και φυτόχωμα. Τα παραγόμενα προϊόντα διατίθενται στο εμπόριο, με κυριότερα κέντρα διάθεσης την Αγιά και τη Λάρισα, ενώ ένα μέρος αυτών ως καυσόξυλα για τις ανάγκες των περιοίκων. Οι υφιστάμενες συνθήκες μεταφοράς τους κρίνονται ικανοποιητικές, καθώς το δασόκτημα συνδέεται μέσω ασφαλτοστρωμένου επαρχιακού δρόμου με τα προαναφερθέντα κέντρα, ενώ το δίκτυο δασικών δρόμων το διανοίγει μεν ικανοποιητικά, αλλά χρήζει βελτιώσεων μέσω τεχνικών παρεμβάσεων.
Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι, όπως παρουσιάζονται, είναι οι εξής:
* Πυρκαγιές: Αποτέλεσαν στο παρελθόν και παραμένουν η μεγαλύτερη απειλή για μείωση της έκτασης και υποβάθμιση του δάσους και του συνόλου των λειτουργιών του (παραγωγική, προστατευτική, αισθητική κ.λπ.). Παρά τις ενέργειες που έγιναν στον τομέα της πρόληψης, οργάνωσης, εξοπλισμού και διαχείρισης πόρων και μέσων, θα πρέπει μέσω της διαχειριστικής μελέτης να σχεδιαστούν δράσεις βελτίωσης της πρόληψης και καταστολής, ώστε η αποτροπή του κινδύνου να μεγιστοποιηθεί στο μέτρο του δυνατού.
* Εκχερσώσεις: Παρατηρείται αύξηση των εκχερσώσεων και μέσω της διαχειριστικής μελέτης θεωρείται αναγκαίο να προσδιοριστούν τα σημεία σταθερής οριοθέτησης του δάσους με εντός αυτού ιδιωτικές καλλιεργούμενες εκτάσεις.
* Βοσκή: Η μείωση του κτηνοτροφικού κεφαλαίου και οι περιορισμοί μέσω των απαγορευτικών διατάξεων της δασικής υπηρεσίας βελτίωσαν σημαντικά την κατάσταση και περιόρισαν σημαντικά τον κίνδυνο υποβάθμισης της δασικής βλάστησης και ιδιαίτερα των φυλλοβόλων δρυών που κάλυπταν στο παρελθόν το μεγαλύτερο μέρος του δασοκτήματος.
* Κλαδονομή: Αποτελεί περιορισμένο, αλλά υπαρκτό κίνδυνο για το δασόκτημα. Η κατά χώρο και χρόνο ρύθμισή της θα τον μειώσει ακόμα περισσότερο.
* Λαθροϋλοτομίες: Παρά την αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών και την αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών, αποτελεί και σήμερα υπαρκτό κίνδυνο για το δασόκτημα. Η ορθολογική του διαχείριση, μέσω των διαχειριστικών μελετών, για κάλυψη των αναγκών σε ξύλο των περιοίκων και η ευαισθητοποίηση του κοινού μπορούν να συνδράμουν στον περιορισμό του.
* Έντομα-μύκητες-παράσιτα: Οι προσβολές στο δασόκτημα είναι σημαντικές όσον αφορά τα καστανοδάση με την προσβολή τους από τη μελάνωση και το έλκος της καστανιάς και τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα η προσβολή από το έντομο σφήκα της καστανιάς μπορεί να προκαλέσει ολική ξήρανση των δέντρων. Για τα υπόλοιπα δασικά είδη οι προσβολές είναι ασήμαντες, εκτός της πευκοκάμπιας, που εμφάνισε περιορισμένη προσβολή στην τραχεία πεύκη, ΒΔ της Μελιβοίας, αλλά αυτή παρέμεινε περιορισμένη και δε χρήζει επέμβασης προς το παρόν.
* Διάβρωση: Μετά την υλοποίηση των αντιδιαβρωτικών έργων και την αποκατάσταση της βλάστησης στο καμένο από την πυρκαγιά του 2007 τμήματος του δασοκτήματος, ΒΔ της Μελιβοίας, δεν παρατηρούνται έντονα ή εκτεταμένα φαινόμενα διάβρωσης. Αυξημένα παρουσιάζονται τα διαβρωτικά φαινόμενα στα χαμηλότερα υψόμετρα, στην παραλιακή ζώνη, κοντά στους οικισμούς και κοντά στις κοίτες των ρεμάτων.ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΣΚΛΗΘΡΟΥ
Το δασόκτημα της Κοινότητας Σκλήθρου είναι δημοτικό και έχει έκταση 3.538,72 εκτάρια περίπου. Σύμφωνα με στοιχεία των Δασικών Υπηρεσιών, τα δασικά προϊόντα που παρήχθησαν από το δασόκτημα είναι κυρίως καυσόξυλα οξιάς, δρυός και αείφυλλων πλατύφυλλων και τεχνική ξυλεία δρυός και οξιάς. Το μεγαλύτερο μέρος των παραγόμενων δασικών προϊόντων διατίθεται για εμπορία από τους ενοικιαστές που αναλαμβάνουν να εκτελέσουν τις υλοτομίες και συγκομιστικές εργασίες (ιδιώτες έμποροι, ΔΑΣ Σκλήθρου και ΔΑΣ Ελάφου), έναντι τιμήματος προς τον Δήμο. Ένα μικρό μέρος διατίθεται για την κάλυψη των ατομικών αναγκών των κατοίκων της Κοινότητας Σκλήθρου.
Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι, όπως παρουσιάζονται, είναι οι εξής:
- Πυρκαγιές: Αποτέλεσαν στο παρελθόν και παραμένουν η μεγαλύτερη απειλή, ιδιαίτερα στη χαμηλή ζώνη των αείφυλλων πλατύφυλλων, για μείωση της έκτασης και υποβάθμιση του δάσους και του συνόλου των λειτουργιών του (παραγωγική, προστατευτική, αισθητική κ.λπ.). Παρά τις ενέργειες που έγιναν στον τομέα της πρόληψης, οργάνωσης, εξοπλισμού και διαχείρισης πόρων και μέσων, θα πρέπει μέσω της διαχειριστικής μελέτης να σχεδιαστούν δράσεις βελτίωσης της πρόληψης και καταστολής, ώστε η αποτροπή του κινδύνου να μεγιστοποιηθεί στο μέτρο του δυνατού.
- Εκχερσώσεις: Δεν παρατηρείται σε μεγάλο βαθμό τέτοια δραστηριότητα.
- Βοσκή: Δεν παρατηρείται ιδιαίτερη πίεση βόσκησης στο υψηλό δάσος Οξιάς και Δρυός, στο οποίο η αναγέννηση των δύο δασοπονικών ειδών είναι ικανοποιητική. Θα πρέπει, όμως, να γίνεται ρύθμιση της βοσκής κατά χώρο και χρόνο, σύμφωνα με τις δασικές απαγορευτικές διατάξεις μετά από υλοτομίες.
- Κλαδονομή: Αποτελεί περιορισμένο, αλλά υπαρκτό κίνδυνο. Η κατά χώρο και χρόνο ρύθμισή της θα τον μειώσει ακόμα περισσότερο.
- Λαθροϋλοτομίες: Αποτελεί περιορισμένο κίνδυνο για το δασόκτημα. Η ορθολογική του διαχείριση για κάλυψη των αναγκών σε ξύλο των περιοίκων και η ευαισθητοποίηση του κοινού μπορούν να συνδράμουν στον μεγαλύτερο περιορισμό του.
- Έντομα-μύκητες-παράσιτα: Οι προσβολές στο δασόκτημα είναι σημαντικές όσον αφορά τα καστανοδάση με την προσβολή τους από τη μελάνωση και το έλκος της καστανιάς και τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα η προσβολή από το έντομο σφήκα της καστανιάς μπορεί να προκαλέσει ολική ξήρανση των δέντρων. Για τα υπόλοιπα δασικά είδη δεν παρατηρούνται προσβολές από έντομα και μύκητες.
- Διάβρωση: Η ομαλή διαμόρφωση των λεκανών απορροής του δασοκτήματος και η υπάρχουσα δασοκάλυψη αποτελούν αποτρεπτικούς παράγοντες ως προς την εμφάνιση έντονων διαβρώσεων και ολισθήσεων.