Η φετινή 30ή επέτειος φιλοξενήθηκε στη Βόννη της Γερμανίας, έχοντας ως κεντρικό σύνθημα μια παγκόσμια έκκληση για την εξασφάλιση της μελλοντικής βιωσιμότητας της Γης. Στην εκδήλωση συμμετείχαν εκπρόσωποι του ΟΗΕ και όλων (σχεδόν) των χωρών σε ανώτερο και ανώτατο επίπεδο, που έχουν υπογράψει τη Σύμβαση για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, που, όμως, δεν συμμετείχε στην εν λόγω εκδήλωση. Οι δηλώσεις όλων των εκπροσώπων εξέφραζαν την αγωνία για τη συνεχή υποβάθμιση της Γης και την αυξανόμενη ερημοποίηση σε πολλές περιοχές παγκοσμίως με τις καταστροφικές συνέπειές της στην ασφάλεια της ζωής στον πλανήτη.
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Antonio Guterres επανέλαβε το κεντρικό σύνθημα της επετείου «Ενωμένοι για τη Γη», συμπυκνώνοντας την πρότασή του για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών στην παραίνεση να εφαρμόσουν όλες οι χώρες τη Σύμβαση για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης του ΟΗΕ που υπογράφηκε από το 1994 από 194 χώρες. Ανάλογο ήταν το μήνυμα του προέδρου της Γερμανίας, Frank-Walter Steinmeier, ο οποίος προέτρεψε για συνεργασία και ιδιαίτερα για μετάδοση των μηνυμάτων αυτών στους νέους, το μέλλον των οποίων επηρεάζεται ισχυρά από τα φαινόμενα αυτά. Ο εκτελεστικός γραμματέας της Σύμβασης για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης Ibrahim Thiaw περιέγραψε τη σημασία της Γης και την ανάγκη της προστασίας της σημειώνοντας τα εξής: «Το μέλλον της Γης μας είναι το μέλλον του πλανήτη μας. Μέχρι το 2050, 10 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα εξαρτώνται από αυτόν τον ζωτικό πόρο. Ωστόσο, χάνουμε έκταση ισοδύναμη με τέσσερα γήπεδα ποδοσφαίρου από υποβάθμιση της Γης κάθε δευτερόλεπτο». Ο υφυπουργός Jochen Flasbarth εστίασε στον ρόλο του εδάφους, που είναι το βασικό συστατικό της Γης, συνοψίζοντας τις απόψεις του στα εξής: «Τα υγιή εδάφη αποτελούν τη βάση του μέλλοντός μας. Ανεξάρτητα από το αν μιλάμε για κλιματική αλλαγή, απώλεια βιοποικιλότητας ή κρίσεις τροφίμων - η ποιότητα του εδάφους παίζει κεντρικό ρόλο για την αντιμετώπιση αυτών των παγκόσμιων προκλήσεων. Τα εδάφη διατηρούν το νερό και επιτρέπουν τα φυτά για να αναπτυχθούν. Θα είμαστε σε θέση να ταΐσουμε την ανθρωπότητα και να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση και τις επιπτώσεις της, μόνο εάν έχουμε υγιή εδάφη» (βλ. αναφ. 1).
Ο λόγος που αναφέρονται οι δηλώσεις των ανώτερων αξιωματούχων για τις προκλήσεις αυτές δεν είναι τόσο για να μας φωτίσουν ως προς τη σημασία της ερημοποίησης και της ξηρασίας. Αυτά είναι πασίγνωστα και έχουν κατά κόρον συζητηθεί στον επιστημονικό, πολιτικό και κοινωνικό περίγυρο. Ο πραγματικός λόγος είναι για να μας προβληματίσει η κατάσταση της χώρας μας που δυστυχώς κατατάσσεται μεταξύ των πρώτων ως προς την αδιαφορία που δείχνει για τα θεμελιακά ζητήματα της αντιμετώπισης της ερημοποίησης και της ξηρασίας, να μας προβληματίσει το γεγονός γιατί η χώρα μας δε συμμετέχει σε όλες αυτές τις δράσεις που είναι πανθομολογούμενο ότι σημαδεύουν τη ζωή μας. Ας ξαναδούμε, λοιπόν, ενδεικτικά κάποια θέματα που δημιουργούν τεράστιες απορίες και ερωτηματικά:
Ξεκινώντας από το πρώτο επίδικο, την ερημοποίηση:
* Γιατί ενώ η χώρα μας συμμετέχει στη Σύμβαση για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης του ΟΗΕ από το 1996, δεν έχει κάνει κυριολεκτικά τίποτα μέχρι σήμερα για την εφαρμογή της;
* Γιατί το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης, που καταρτίσθηκε από το 2001, παραμένει ξεχασμένο σε κάποια συρτάρια του ΥΠΑΑΤ και δεν υλοποιείται;
* Γιατί η χώρα δεν τηρεί τις υποχρεώσεις της (έχει να πληρώσει τη συνδρομή της από το 2008, οφείλοντας σήμερα το… τεράστιο ποσό των 535.703 ευρώ (βλ. αναφ. 2) και δε συμμετέχει στις δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στη Σύμβαση που υπέγραψε;
* Γιατί δεν εκπροσωπήθηκε στην επέτειο της Παγκόσμιας Ημέρας για την Ερημοποίηση στη Γερμανία στις 26-6-24;
* Γιατί, όπως φαίνεται στην έκθεση Prais 4 της Ελλάδας και βεβαιώνουν και οι υπηρεσίες του ΟΗΕ, η χώρα μας δεν αποδέχεται το Σχέδιο της Ουδετερότητας της Υποβάθμισης της Γης (LDN) (βλ. αναφ. 3);
Ως προς το άλλο επίδικο της φετινής επετείου, την ξηρασία, και έχοντας ως παράδειγμα την περίπτωση της Θεσσαλίας:
* Γιατί ενώ επί δεκαετίες συζητείται το «υδατικό ζήτημα» της περιοχής και βρισκόμαστε ήδη στη δεύτερη αναθεώρηση των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής (ΣΔΛΑΠ) και Κινδύνου Πλημμύρας (ΣΔΚΠ), δεν έχουν προχωρήσει στο ελάχιστο τα προτεινόμενα απαιτούμενα έργα, με αποτέλεσμα να έχουν ήδη συμβεί ανεπανόρθωτες ζημίες στο περιβάλλον (εξάντληση υπογείων υδάτων, έντονη διάβρωση εδαφών, απώλεια βιοποικιλότητας κ.λπ.).
Μετά από όλα αυτά δεν μπορούμε παρά να θυμηθούμε τη φράση του Καϊάφα «τι έτι χρείαν έχομεν μαρτύρων;» για το πώς πορεύεται η χώρα μας στα σοβαρά αυτά θέματα και να απαιτήσουμε απαντήσεις.
Αφού, λοιπόν, ούτε ένας «Daniel» και ένας «Elias», με 19 νεκρούς και τεράστιες ζημίες και συμφορές που προκάλεσε, δε φαίνεται να συγκινούν την Πολιτεία, τι μπορεί να περιμένει κανένας; Και εδώ η απάντηση φαίνεται να είναι μία, η συνειδητοποίηση της κοινωνίας ότι οι πολιτικές που εφαρμόζονται έχοντας μόνο ως οδηγό τις αρχές της (νέο)φιλελεύθερης οικονομίας, μπορούν να αναχαιτιστούν μόνο με τη δική της κινητοποίηση, που σε ό,τι αφορά τα μηνύματα της σημερινής επετείου για την ερημοποίηση και την ξηρασία, πρέπει να είναι κατ’ ελάχιστο:
* Επανασύσταση της Εθνικής Επιτροπής για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης για να παρακολουθεί στενά την εξέλιξη του καταστρεπτικού φαινομένου.
* Επικαιροποίηση και εφαρμογή άμεσα του Εθνικού Σχεδίου για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης (σημειώνεται ότι περιλαμβάνει πρόταση για πιλοτική εφαρμογή και στη Θεσσαλία).
* Άμεση υλοποίηση έργων ταμίευσης νερού με σκοπό την αντιμετώπιση της λειψυδρίας.
* Εφαρμογή των νέων τεχνολογιών στη διαχείριση του εδάφους και του νερού (γεωργία συντήρησης, γεωργία ακριβείας κ.λπ.).
* Αναδιάρθρωση καλλιεργειών ύστερα από δημιουργία αγρο-οικολογικών ζωνών που προϋποθέτουν την επκαιροποίηση του Εδαφολογικού Χάρτη της Χώρας.
Οι δύο προηγούμενες ηγεσίες του ΥΠΑΑΤ (Γεωργαντάς, Αυγενάκης) δεν ασχολήθηκαν καθόλου με τα ζητήματα αυτά, αν και η προ-προηγούμενη (Λιβανός) είχε συμφωνήσει για την αναγκαιότητα και είχε υποσχεθεί την επαναδραστηριοποίηση του Υπουργείου στα ζητήματα αυτά. Η νέα προσφάτως ορισθείσα ηγεσία του ΥΠΑΑΤ έχει μια πολύ καλή ευκαιρία να αποδείξει ότι θέλει και μπορεί να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της εποχής που αναδείχθηκαν στη φετινή παγκόσμια ημέρα για την ερημοποίηση και την ξηρασία σε ολόκληρη τη χώρα και ιδιαίτερα στη Θεσσαλία, από την οποία προέρχεται. Απομένει να δούμε εάν θα το πράξει. Ως κοινωνία, όμως, πρέπει να μην ξεχνάμε ότι η προφύλαξη του πλανήτη από την καταστροφή μας αφορά όλους και δεν μπορεί να αποφασίζουν γι’ αυτό οι διάφοροι «εκπρόσωποί» μας από μόνοι τους.
Αναφορές:
1. https://mail.google.com/mail/u/0/ ?tab=wm0&ogbl#inbox/ FMfcgz QVxHZXSGzMgbVktMFLvhQxvkTn. 2. https://www.unccd.int/resources/ other/status-contributions-core-budget.
3. ReportfromGreece, prais4, 1 March 2023.
*Ο Χρίστος Τσαντήλας είναι γεωπόνος – δρ Εδαφολογίας, πρ. διευθυντής του Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ (e-mail: christotsadilas@gmail.com).
