Ημερίδα για τη Γεωργία Συντηρήσεως (ΓΣ) στο Ινστιτούτο Κτηνοτροφικών Φυτών (Μέρος 2ο)

Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Η μηδενική κατεργασία έχει να αντιμετωπίσει όλα τα προβλήματα που ανέφερα στο προηγούμενο σημείωμα.

Χρειάζεται μια κατάλληλη μηχανή που δεν υπάρχουν πολλές σήμερα στην αγορά της χώρας. Η μηχανή αυτή είναι ακριβή. Μια τρίμετρη μηχανή κοστίζει 80.000 €. Με ταχύτητα σποράς 8 χιλιόμετρα την ώρα μπορεί να σπείρει 20 στρέμματα την ώρα ή 200 στρέμματα την ημέρα. Για μια περίοδο εργασίας 20 ημερών μπορεί να σπείρει 4.000 στρ. και να αποσβεστεί αλλά που θα βρεθούν τα στρέμματα αυτά; Απαιτείται συνεργασία αγροτών ή κάποιος συνεταιρισμός ή άλλη μορφή συνεργασίας όλα δύσκολα στη χώρα μας. Πρέπει να αντιμετωπίσει τα φυτρωμένα ζιζάνια. Αυτό κάνει την εφαρμογή ζιζανιοκτόνου όπως του roundup απαραίτητη. Η εφαρμογή δεν είναι δύσκολη ούτε κοστίζει πολύ, αλλά σε χρονιές με πολλές βροχές όπως η περσινή μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα επηρεασμού των ριζών των νερών φυταρίων.
Το ισοζύγιο θετικών και αρνητικών της ΓΣ δημιουργεί προβλήματα. Αλλά με τα σημερινά προβλήματα κόστους παραγωγής η υιοθέτηση δίνει σημαντικά πλεονεκτήματα με μείωση του κόστους παραγωγής. Αν προχωρήσουν και προγράμματα ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας η ΓΣ είναι ένα μέσο αύξησης της οργανικής ουσίας των εδαφών που θα δώσει ένα επιπλέον εισόδημα. Η ΓΣ στις εφαρμογές που κάναμε από το Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας του Π.Θ. έδωσε σε σκληρό σιτάρι μεγαλύτερες αποδόσεις από τη συμβατική. Από το 2012 συνεργαστήκαμε με παραγωγούς. Χωρίζαμε το χωράφι τους στα δύο. Το μισό καλλιεργούσε ο παραγωγός με τις συνήθειές του και εμείς το μισό με ακατεργασία. Σε όλες τις εφαρμογές εκτός από μία, το δικό μας μέρος είχε μεγαλύτερη απόδοση σε προϊόν όπως δείχνει το διάγραμμα. Συνολικά είχαμε μείωση του κόστους κατά 30% και σημαντική αύξηση του κέρδους του παραγωγού.
Βέβαια στον λογαριασμό δεν μπαίνει η απόσβεση των μηχανών για μικρά αγροκτήματα. Χρεώσαμε 6 €/στρ. για τη σπορά διπλάσιο από τις απλές μηχανές. Βέβαια το πρόβλημα του κόστους χρήσης του εξοπλισμού όπως έχω γράψει πολλές φορές είναι αδύνατο να αποσβεστεί από το μέσο αγρόκτημα της Θεσσαλίας. Αλλά και αγροκτήματα 200 και 500 στρεμμάτων είναι αδύνατο να αποσβέσουν μηχανικό εξοπλισμό. Αυτό δημιουργεί ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα υιοθέτησης νέων τεχνολογιών και τεχνικών της καλλιέργειας που θα μας κάνουν ανταγωνιστικούς στις παγκόσμιες αγορές. Η πρόταση της HVA για δημιουργία συνεταιρισμού με μηχανικό εξοπλισμό που θα εκτελεί τις εργασίες στα χωράφια των μελών είναι μια λύση. Έχω γράψει παλαιότερα για συνεταιρισμούς ανταλλαγής εργασιών με μηχανήματα μεταξύ των μελών (machineryrings). Πρέπει να μελετήσουμε όλα τα σχετικά πρότυπα για να βρούμε λύσεις διαφορετικά θα μείνουμε εκτός εξελίξεων και προόδου.
Το ερώτημα μετά από την πιο πάνω ανάλυση (και το ερώτημα του προγράμματος) είναι γιατί δεν υιοθετείται η ΓΣ από τους παραγωγούς. Είναι ένα ευρύτερο Ευρωπαϊκό χαρακτηριστικό σε αντίθεση με την Αμερική (Βόρεια και Νότια) αλλά και τις άλλες περιοχές του Πλανήτη που παρατηρείται μεγαλύτερη αποδοχή. Υποθέτω ότι οι Ευρωπαίοι αγρότες είναι κολλημένοι σε παραδοσιακές καλλιεργητικές πρακτικές. Αλλά φαίνεται να αρχίζει μια αποδοχή και εδώ (Ισπανία κλπ). Στη χώρα μας η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη. Οι αμειψισπορές δεν είχαν αποδοχή τις τελευταίες δεκαετίες. Μεγάλη ευθύνη της πολιτείας που με επιλεκτικές επιδοτήσεις σε ορισμένες καλλιέργειες (κυρίως βαμβάκι και σκληρό σιτάρι) οδηγούσε τους αγρότες σε μονοκαλλιέργειες. Αλλά και η λογική έτσι τα βρήκαμε έτσι θα τα αφήσουμε είχε εκτεταμένη αποδοχή. Το Σχέδιο της HVA μας αποκάλυψε ένα σημαντικό και κρίσιμο στοιχείο: την έλλειψη εκπαίδευσης των αγροτών μας. Ένα ελάχιστο ποσοστό των Ελλήνων αγροτών (0,7% ή κατά άλλους μέχρι 6%) έχει δεχτεί αγροτική εκπαίδευση, δηλαδή εκπαίδευση τουλάχιστον 2 ετών. Η σύγκριση με τους Ολλανδούς (62%) εξηγεί τη διαφορά ανάπτυξης και εισοδημάτων μεταξύ μας. Η έλλειψη εκπαίδευσης των αγροτών είναι ένα κύριο στοιχείο της άρνησής τους να αποδεχτούν καινοτομίες και να αλλάξουν καλλιεργητικές πρακτικές. Τόσο η βασική τεχνική εκπαίδευση όσο και η διαρκής εκπαίδευση των αγροτών ουσιαστικά δεν υπάρχουν. Αυτό αν το συνδυάσετε με την έλλειψη γεωργικών εφαρμογών, αλλά και τη σύνδεση έρευνας και παραγωγής, μας εξηγεί την καθυστέρηση του πρωτογενούς τομέα να προσαρμοστεί στις νέες και συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες στις καλλιέργειες και των αγορών. Ίσως εξηγεί και το κόλλημα με τις επιδοτήσεις.
Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Για να σας πως την εμπειρία μου από την έναρξη υιοθέτησης της ακατεργασίας στην περιοχή μας, αλλά και στη χώρα. Με τη σπαρτική του Πανεπιστημίου από το 2012 έχουμε σπείρει σε πολλούς αγρότες της Θεσσαλίας και τους αποδείξαμε ότι η ακατεργασία σε χειμερινά σιτηρά (κυρίως σκληρό σιτάρι) λειτουργεί και εκτός από τη μείωση του κόστους παραγωγής επιτυγχάνει και καλύτερες αποδόσεις ή τουλάχιστον δεν μειώνει την παραγωγή. Μπορούμε να σπείρουμε σε χωράφια με πολλά φυτικά υπολείμματα χωρίς κανένα πρόβλημα. Μπορούσαμε να σπείρουμε νωρίς (τέλη Οκτωβρίου) και να περιμένουμε τις βροχές για να φυτρώσει το χωράφι. Για σχεδόν 10 χρόνια όσοι δοκίμασαν δεν συνέχισαν. Μέχρι που δοκιμάσαμε σε ένα παραγωγό στο Ζάππειο. Την επόμενη χρονιά αγόρασε μηχανή και έσπειρε περισσότερα από 5.000 στρέμματα. Έχω την εικόνα του παραγωγού μετά το τέλος της σποράς της πρώτης χρονιάς να μου δείχνει την τσέπη του και να μου λέει εγώ έχω τώρα 35.000 € που θα τα είχα ξοδέψει σε πετρέλαιο. Ποια ήταν η διαφορά; Η οικογένεια είχε δύο παιδιά που σπούδαζαν στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή. Αλλά και οι άλλες σπαρτικές που πουλήθηκαν τελευταία είναι σε μαθητές της Σχολής, αλλά και παιδιά με τεχνική γεωργική εκπαίδευση. Μήπως πρέπει να αφουγκραστούμε καλύτερα τι μας προτείνουν οι Ολλανδοί; Και να οργανώσουμε σοβαρά τεχνικά γεωργικά σχολεία για να ελπίζουμε σε πρόοδο στο άμεσο μέλλον; Είναι ευκαιρία να συζητήσουμε θέματα όπως η εκπαίδευση των αγροτών (βασική και διαρκής), η ανάπτυξη συστήματος γεωργικών εφαρμογών, σύνδεση έρευνας και παραγωγής (η έρευνα να ασχολείται με προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αγρότες και οι αγρότες να ενημερώνονται για τα αποτελέσματα της έρευνας).