Πόσο νερό της Κάρλας χύνεται -μέσω της σήραγγας- στον Παγασητικό

Γράφει ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Η συζήτηση για το μέλλον των πλημμυρισμένων εκτάσεων στο χαμηλότερο σημείο της ανατολικής θεσσαλικής πεδιάδας, εκεί που ήταν παλαιότερα η λίμνη Κάρλα και οι βάλτοι της, καλά κρατεί.

Μια τεράστια έκταση 120.000 στρεμμάτων, που μαζί με τον ταμιευτήρα φτάνουν κοντά στα 180.000 στρέμματα, βρίσκονται κάτω από το νερό. Οι κάτοικοι της περιοχής, κυρίως αγρότες, βρίσκονται σε τραγική κατάσταση. Τα χωράφια και οι περιουσίες τους κάτω από το νερό. Αυτήν τη στιγμή είναι άγνωστο πότε θα αποσυρθούν τα νερά και επιπλέον είναι άγνωστο σε τι κατάσταση θα βρεθούν οι υποδομές, όπως δρόμοι, στραγγιστικά κανάλια, αρδευτικά αντλιοστάσια κ.λπ. Οι μικροί πεδινοί ταμιευτήρες που συνέβαλαν στην άρδευση των χωραφιών έχουν υποστεί ζημίες. Τα αναχώματα είναι πιθανό να πρέπει να δεχτούν εκτεταμένες επισκευές για να μπορέσουν με ασφάλεια να αποθηκεύσουν νερό στο μέλλον. Παρ’ όλο που η Πολιτεία υποσχέθηκε ότι θα αποζημιώσει τους παραγωγούς για την απώλεια των καλλιεργειών τους, αλλά και για την αδυναμία να καλλιεργήσουν, η ανασφάλεια υπάρχει. Ήδη έχει υποβληθεί πρόγραμμα στην Ε.Ε. για την αποζημίωση των κατακλυσμένων εκτάσεων και ελπίζεται ότι θα υπάρξει θετική απάντηση. Σημαντικό πρόβλημα είναι η ανασφάλεια για το μέλλον. Καθώς μέχρι σήμερα δεν έχουμε απαντήσεις για τα αίτια της πλημμύρας από νερά του Πηνειού και της αστοχίας του αναχώματος του Πηνειού κοντά στο φράγμα της Γυρτώνης, υπάρχει ανασφάλεια για το μέλλον. Αν κάθε φορά που έχουμε αντιστοίχου έντασης φαινόμενα (που με την κλιματική κρίση δεν αποκλείονται) το ανάχωμα αποτυγχάνει να συγκρατήσει το νερό, τότε η ζωή δεν μπορεί να συνεχιστεί όπως ήταν. Ένα, επίσης, σημαντικό στοιχείο είναι η υποχρεωτική αδράνεια των παραγωγών για ένα τουλάχιστον έτος. Θα αντέξουν οι νεότερες γενιές να μείνουν αδρανείς ή θα αποφασίσουν να βρουν άλλη απασχόληση και θα μετακομίσουν; Σκληρά ερωτήματα που περιμένουν απαντήσεις.
Πολλές ιδέες για το πώς μπορεί να αδειάσει το νερό. Οι ιδέες για νέα σήραγγα προς το Αιγαίο ή η άντληση νερού και μεταφορά στον Πηνειό μέσω Γκουσμπασιανιώτη είναι για μελλοντικά γεγονότα. Όπως δείχνουν τα πράγματα, ο μοναδικός άμεσος δρόμος, για το νερό που βρίσκεται σήμερα στην περιοχή, είναι η σήραγγα που χρησιμοποιήθηκε για το άδειασμα του νερού της πρώην λίμνης Κάρλας προς τον Παγασητικό. Η σήραγγα, διαμέτρου περίπου 2 μέτρων, φαίνεται να έχει παροχή της τάξεως των 720.000 κ.μ. την ημέρα. Με εκτιμώμενη ποσότητα νερών που πρέπει να αδειάσει τα 400.000.000 κ.μ., το άδειασμα μόνο από τη σήραγγα θα πάρει περισσότερο από έναν χρόνο. Βέβαια, στην εξίσωση μπαίνουν και άλλα στοιχεία, όπως η εξάτμιση του νερού (εκτιμάται για την περιοχή στα 900 χιλιοστά τον χρόνο), οι βροχοπτώσεις (είναι κοντά στα 500 χιλιοστά τον χρόνο) και υπάρχει έστω και μικρή βαθιά διήθηση νερού στο υπέδαφος. Όλα αυτά μας κάνουν μια εξίσωση που μας δίνει τον πιθανό χρόνο εκκένωσης των νερών της κατακλυσμένης περιοχής. Τα 400 χιλιοστά που είναι η διαφορά εξάτμισης βροχής αντιστοιχούν σε 100.000.000 κ.μ., που είναι το 1/4 του νερού. Φέτος φαίνεται να έχουμε μέχρι σήμερα σχετικά λίγες βροχές, που ίσως κάνει την ποσότητα που θα αφαιρεθεί μεγαλύτερη. Φαίνεται, επίσης, ότι υπάρχει και μια μικρή διήθηση νερού προς το υπέδαφος, που φτάνει ίσως τα 40 χιλιοστά.
Σήμερα έχουν ήδη αποκαλυφθεί περίπου 30.000 στρέμματα που δεν μπορούν να καλλιεργηθούν άμεσα, αλλά ελπίζουμε να μπορέσουν τους επόμενους μήνες, εφόσον αποκατασταθούν οι υποδομές. Φαίνεται ότι από ένα μεγάλο μέρος των κατακλυσμένων τα νερά θα φύγουν μέσα στους επόμενους μήνες μέχρι την επόμενη καλλιεργητική περίοδο το φθινόπωρο, εφόσον λειτουργήσει κανονικά η σήραγγα.
Τις τελευταίες εβδομάδες άρχισε μια συζήτηση για πιθανό φράξιμο της σήραγγας κένωσης της Κάρλας. Κάποιοι πρότειναν να βάλουμε δύτες για να δουν αν η είσοδος έχει φραχθεί με διάφορα υλικά. Μάλλον κάνουν δύσκολα τα πράγματα χωρίς λόγο. Αν πάνε από την άλλη πλευρά της σήραγγας, στην πρώτη βιομηχανική περιοχή του Βόλου, μπορούν να δουν την έξοδο του νερού που φαίνεται στη φωτογραφία. Αν ακολουθήσουν τη ροή του νερού, θα το δουν να κινείται προς την έξοδο στην Μπουρμπουλήθρα με ένα κανάλι επενδυμένο με τσιμέντο και σε πολλά σημεία κατεστραμμένο από τις πλημμύρες. Αν προχωρήσουν λίγο πιο κάτω από την οπή εξόδου, θα βρουν το κανάλι με μια γέφυρα όπως φαίνεται στην εικόνα. Από το σημείο αυτό είναι σχετικά εύκολο να μετρηθεί η διατομή του καναλιού, να εκτιμηθεί τόσο το ύψος του νερού όσο και η ταχύτητα με την οποία κινείται. Κάτι που έκαναν οι Δαναλάτος και Μπέλεσης πριν από μερικές μέρες και εκτίμησαν την παροχή στα επίπεδα του αναμενόμενου, δηλαδή τα 8,4 κ.μ./δευτερόλεπτο. Αυτό δείχνει ότι δεν υπάρχει μείωση της ροής που θα προκαλούσε μια έμφραξη της εισόδου της σήραγγας. Αυτή είναι ελπιδοφόρος διαπίστωση, αντίθετα από πολλές άλλες φήμες.
Το εντυπωσιακό στην περιοχή είναι οι καταστροφές που προκλήθηκαν στο κανάλι, αλλά και σε άλλες υποδομές της περιοχής. Το νερό μετά την έντονη βροχόπτωση κατέβηκε από την πλαγιά των ορεινών όγκων κοντά στη ΒΙ.ΠΕ. και προκάλεσε μεγάλες καταστροφές στο κανάλι και στις όχθες του, όπως δείχνει η φωτογραφία. Αυτό αποκάλυψε και μια σειρά από αγωγούς που εκβάλλουν στην κοίτη του καναλιού. Απ’ ό,τι φαίνεται αποχετεύσεις βιομηχανικών μονάδων που απορρίπτουν απόβλητα στην κοίτη του ρέματος. Ίσως μια εξήγηση των διαμαρτυριών από την πλευρά του Βόλου για ρύπανση του Παγασητικού. Προφανώς δεν είναι τα νερά της Κάρλας, αλλά μάλλον τα απόβλητα της βιομηχανίας που δημιουργούν το όποιο πρόβλημα εμφανίζεται στην έξοδο του ρέματος.
Δεν γνωρίζω ποιος είναι αρμόδιος να ελέγξει την κατάσταση στο ρέμα, αλλά καλά είναι να γίνει μια σχετική μελέτη για να αποφύγουμε τη ρύπανση της περιοχής της εκβολής. Θα ήταν, επίσης, ενδιαφέρον να παρακολουθείται η ροή της εξόδου, που είναι πολύ εύκολο να γίνει, για να είμαστε βέβαιοι ότι η σήραγγα λειτουργεί κανονικά και να αποφεύγουμε κάθε αμφισβήτηση και φήμη.