Αυτόνομα και ρομποτικά μηχανήματα στη γεωργία έχουν αρχίσει να εμφανίζονται στην αγορά. Ήδη ρομποτικά μηχανήματα είναι ικανά να κινούνται στο χωράφι σε προγραμματισμένες διαδρομές με τη βοήθεια GPS. Τα νέα εξελιγμένα μηχανήματα έχουν δυνατότητα να βλέπουν μπροστά τους και να ανιχνεύουν εμπόδια που είτε σταματούν και ζητούν βοήθεια από κάποιο απομακρυσμένο χειριστή είτε μπορούν να τα παρακάμπτουν και να συνεχίζουν τη δουλειά τους. Τα οχήματα αυτά μπορούν να έχουν πάνω τους διάφορους αισθητήρες που να τους επιτρέπουν να κάνουν διάφορες εργασίες όπως η καταστροφή των ζιζανίων. Σήμερα υπάρχουν στην αγορά ή είναι έτοιμα για την αγορά ρομποτικά μηχανήματα που αναγνωρίζουν τα φυτά της καλλιέργειας, τα ξεχωρίζουν από τα ζιζάνια και μπορούν να καταστρέφουν τα ζιζάνια με διάφορους τρόπους όπως μηχανικά (μπορούν να καταστρέφουν όλα τα ζιζάνια έξω από ένα κύκλο 2,5 εκατοστών από τα φυτά μας). Με καύση με λέιζερ ή με ηλεκτρισμό αλλά και να ψεκάζουν το κάθε ζιζάνιο με ζιζανιοκτόνο ή με ξύδι για τις βιολογικές καλλιέργειες. Πριν λίγες εβδομάδες βραβεύτηκε στις ΗΠΑ από γεωργικό περιοδικό το ψεκαστικό see and spray (δες και ψέκασε) της John Deere. Έχει αισθητήρες στον ιστό του ψεκαστικού, που διακρίνουν τα ζιζάνια από τα φυτά καλαμποκιού, σόγιας κ.λπ. και ψεκάζουν εκεί που υπέχουν ζιζάνια εξοικονομώντας τα 2/3 του ζιζανιοκτόνου. Σε κάθε περίπτωση σημαντική μείωση των χρησιμοποιούμενων ζιζανιοκτόνων.
Νέες εφαρμογές έχουν παρουσιαστεί στην αγορά για τη διάγνωση ασθενειών των φυτών. Αισθητήρες στα τρακτέρ, αλλά και από drones μπορούν να διαγνώσουν έγκαιρα (πολλές φορές πριν να εμφανιστούν συμπτώματα ορατά από το ανθρώπινο μάτι) παράσιτα των φυτών και να γίνουν επιλεκτικοί ψεκασμοί στα σημεία της προσβολής με τεράστια εξοικονόμηση φυτοφαρμάκων. Υπάρχει τουλάχιστον μια Ελληνική εταιρεία(EDEN) που γνωρίζω και παράγει εικόνες από φυτά με προσβολές δημιουργώντας υπόβαθρο για χρήση τους από ρομποτικά ψεκαστικά και drones.
Αυτόνομα τρακτέρ έχουν ήδη εμφανιστεί στην αγορά. Η John Deeere έχει παρουσιάσει αυτόνομο τρακτέρ για κατεργασία του εδάφους, ενώ και άλλες εταιρείες παράγουν αυτόνομα τρακτέρ. Ήδη διαβάζω στις εφημερίδες ότι η Καλιφόρνια θα δώσει άδεια για αυτόνομα ταξί. Στις θεριζοαλωνιστικές και τις άλλες μηχανές συγκομιδής η ΤΝ θα βελτιώσει τη λειτουργία τους ελέγχοντας τις απώλειες στο χωράφι και κάνοντας τις απαραίτητες ρυθμίσεις για να μειωθούν αυτόματα.
Ένα άλλο μεγάλο μέρος εφαρμογών ΤΝ είναι σε λογισμικά που συμβουλεύουν τους αγρότες στην εφαρμογή των καλλιεργητικών πρακτικών. Με βάση στοιχεία του καιρού από μετεωρολογικούς σταθμούς μπορούν να εκτιμήσουν μια σειρά από δράσεις όπως πότε και πόσο να λιπάνουν ή να ψεκάσουν οι αγρότες, πότε και πόσο να ποτίσουν κ.λπ. Όλα αυτά επιτυγχάνουν σημαντικές μειώσεις των εισροών με θετική επίδραση στη μείωση του κόστους παραγωγής και στο περιβάλλον. Πολύ σημαντική εφαρμογή είναι η συμβουλή στους αγρότες πότε δεν πρέπει να ψεκάζουν π.χ. όταν φυσά αέρας. Πριν λίγες μέρες βρέθηκα σε ένα γραφείο. Η συζήτηση ήταν για μια καταστροφή καλλιεργειών από ψεκασμό διπλανής καλλιέργειας. Παραγωγός ψέκασε την καλλιέργεια σιτηρού με 2,4D. Φαίνεται ότι κατά τη διάρκεια του ψεκασμού φυσούσε αέρας που μετέφερε σταγονίδια ψεκαστικού υγρού σε διπλανές καλλιέργειες σπανακιού και αρακά που ουσιαστικά κατέστρεψε (μπορεί και άλλα στοιχεία όπως μεγάλη πίεση ψεκασμού που δημιουργεί μικρά σταγονίδια να συνέβαλε στη μεταφορά τους). Η ζημιά είναι πολύ μεγάλη και υποθέτω θα λυθεί στα δικαστήρια. Ένα σωστό λογισμικό θα απέτρεπε τον ψεκασμό με αέρα. Ακόμα και ένα σύστημα προειδοποιήσεων από κάποια γεωργική υπηρεσία θα μπορούσε να ειδοποιήσει για ακατάλληλες συνθήκες ψεκασμού (π.χ. μέσω ραδιοφώνου όπως έγραψα σε προηγούμενο σημείωμα) και να αποτρέπει ανάλογες ζημιές.
Όπως βλέπουμε η ΤΝ έχει αρχίσει να εισέρχεται σε εφαρμογές στη γεωργία συμβάλλοντας ουσιαστικά τόσο στη μείωση των εισροών και του κόστους παραγωγής όσο και στην αύξηση της παραγωγής. Είναι προφανές ότι θα χαθούν θέσεις εργασίας στο γεωργικό τομέα, αλλά και γενικότερα. Αλλά ήδη συζητάμε για έλλειψη εργατικών χεριών στη γεωργία οπότε δεν βλέπω ποιο θα είναι το πρόβλημα. Από την άλλη πλευρά θα δημιουργηθούν νέες θέσεις προγραμματισμού, συντήρησης και επισκευής των μηχανημάτων. Μια μεγάλη συζήτηση στις ΗΠΑ είναι το δικαίωμα επισκευής των τρακτέρ και των γεωργικών μηχανημάτων γενικότερα. Οι εταιρείες κατασκευής που ελέγχουν τα ηλεκτρονικά συστήματα των μηχανημάτων δεν επιτρέπουν στους αγρότες να κάνουν τις επισκευές και απαιτούν να ζητηθεί η βοήθεια από εξειδικευμένα και εξουσιοδοτημένα άτομα που προφανώς θα πρέπει να πληρωθούν. Παλιότερα, οι αγρότες αποκτούσαν γνώσεις και μπορούσαν να επισκευάζουν μόνοι τους τουλάχιστον τις εύκολες βλάβες μειώνοντας το κόστος τους. Σήμερα αυτό δεν μπορεί να γίνει και έχει δημιουργηθεί μια σύγκρουση συμφερόντων με τις κατασκευάστριές εταιρείες. Για την ώρα προκαλείται σημαντική διχογνωμία και προβλήματα μέχρι να βρεθεί κάποια λύση.
Στις ΗΠΑ γίνεται μεγάλη προσπάθεια και έρευνα στη ΤΝ. Χρηματοδοτούνται 7 Ινστιτούτα ΤΝ για την κλιματική αλλαγή και τη γεωργία με προϋπολογισμούς της τάξεως των 20 εκατ. δολαρίων. Στόχος τους η προώθησή των εφαρμογών ΤΝ στον πρωτογενή τομέα και συμβολή στην άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής και η ανάπτυξη μιας κλιματικά έξυπνης γεωργίας (climates mart agriculture) με χρήση τεχνικών και της ΤΝ. Υποθέτω ότι αντίστοιχες προσπάθειες θα υπάρχουν στη ΕΕ, αλλά και στη χώρα μας που πολλά εργαστήρια και νεοφυείς επιχειρήσεις αναπτύσσουν εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης. Έχω αναφέρει σε προηγούμενα σημειώματα πολλές εφαρμογές. Αυτό που δεν βλέπω είναι την υποστήριξη τέτοιων επιχειρήσεων, αλλά και την προκήρυξη σχετικών ερευνητικών προγραμμάτων που θα τις ενισχύσουν. Διερωτώμαι αν το ΥΠΑΑΤ έχει ένα κατάλογο αυτών των εταιρειών και τι μέτρα λαμβάνει να τις βοηθήσει να αναπτυχθούν. Το ίδιο ισχύει και τη Περιφέρεια. Καλά είναι να αρχίσει μια σχετική συζήτηση.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
