Εκτός από την Κυβέρνηση όμως, στην επιτυχή εφαρμογή μιας πολιτικής υδάτων σημαντικός παραμένει και ο ρόλος των κομμάτων της ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ, με τις θέσεις που επεξεργάζονται και προβάλλουν στον δημόσιο λόγο τους, με τη συμπαράσταση στις διεκδικήσεις των φορέων και οργανώσεων, καθώς και με την κοινοβουλευτική τους παρουσία και τον έλεγχο των αρμόδιων υπουργείων που υλοποιούν τις κυβερνητικές επιλογές.
Τον πρώτο λόγο ανάμεσα στα κόμματα της αντιπολίτευσης έχει προφανώς ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ (εφεξής Σ.-Π.Σ.).
Παρά τη μεγάλη υποχώρηση της δύναμής του στις πρόσφατες εκλογές, τις φυσιολογικές αναταράξεις που ακολούθησαν και την αποχώρηση του επί δεκαπέντε χρόνια ηγέτη του Αλ. Τσίπρα, το κόμμα αυτό συνεχίζει να κατέχει τη θέση της «αξιωματικής αντιπολίτευσης».
Την τετραετία που πέρασε, ο Σ.-Π.Σ. δεν άσκησε ουσιαστικά καμιά πίεση προς την Κυβέρνηση στο θέμα που εξετάζουμε, αν και από το 2017 είχε στα χέρια του το «δικό» του θεσμοθετημένο Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) για το Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας (ΥΔΘ), στο οποίο υπήρχαν τεκμηριωμένες θέσεις για παρεμβάσεις και έργα στη λεκάνη Πηνειού, με εξασφαλισμένη οικονομική στήριξη από ευρωπαϊκούς πόρους για όλα τα εγκεκριμένα «μέτρα» που περιλαμβάνονται σε αυτό.
Πολλές εικασίες μπορούν να γίνουν για την τακτική και τους λόγους αυτής της υστέρησης του Σ.-Π.Σ. στην υπόθεση των υδάτων της Θεσσαλίας, όμως κάτι τέτοιο δεν αποτελεί αντικείμενο του παρόντος σημειώματος.
Σήμερα προέχει να επισημανθούν οι διεκδικήσεις που πρέπει επιτακτικά η αντιπολίτευση να προβάλει προς την Κυβέρνηση για να ξεφύγει η Θεσσαλία από την απραξία και τα αδιέξοδα.
Μία από αυτές θα μπορούσε να είναι ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου διαχείρισης υδάτων (ΔΥ) στη χώρα, καθώς και άμεσα μέτρα βελτίωσης των μονάδων της διοίκησης που σήμερα λειτουργούν υποστελεχωμένες και υποχρηματοδοτούμενες, με ό,τι αυτό σημαίνει για την προστασία των οικοσυστημάτων, την αναποτελεσματική διαχείριση του νερού, τη ρύπανση, τη διατήρηση του κόστους νερού σε πολύ υψηλά επίπεδα για τους χρήστες (κυρίως αρδευτές) κ.λπ., με ευθύνη βεβαίως πολλών κυβερνήσεων για όλα αυτά.
Ειδικά από τον Σ.-Π.Σ., που στο πρόγραμμα του θέτει σε υψηλή προτεραιότητα την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη, υπάρχουν ιδιαίτερα αυξημένες απαιτήσεις στη βελτίωση του τομέα ΔΥ.
Επίσης, στις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί και επειδή το ΣΔΛΑΠ, παρά την αδιαμφισβήτητη χρησιμότητά του, αποτελεί απλώς ένα γενικό πλαίσιο - οδηγό και όχι εφαρμοστικό πλάνο, θεωρούμε πως χρέος του Σ.-Π.Σ. είναι να πιέσει την Κυβέρνηση για την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου μεσοπρόθεσμου ΠΛΑΝΟΥ ενεργειών και έργων (master plan) που θα συμπεριλαμβάνει όλα εκείνα που προβλέπονται στο ΣΔΛΑΠ του 2017, κοστολογημένα και ιεραρχημένα ανάλογα με τη σημασία του καθενός, ώστε σε μια πορεία 10-20 ετών τα έργα αυτά να έχουν «ωριμάσει», να έχουν ενταχθεί σε προγράμματα χρηματοδότησης και εντέλει να κατασκευαστούν και να λειτουργήσουν.
Εκτιμούμε πως σε όλα τα έργα που έχουν έναν αξιόλογο βαθμό ωριμότητας (ταμιευτήρες σε Πύλη, Σκοπιά Φαρσάλων, Μουζάκι, Αγιονέρι, σύγχρονα αρδευτικά δίκτυα μεταφοράς και διανομής για εξοικονόμηση υδάτων κλπ.), ο Σ.-Π.Σ. οφείλει να ασκήσει έλεγχο και να πιέσει την Κυβέρνηση και τα αρμόδια Υπουργεία, ώστε να μη χαθεί άλλη μια τετραετία χωρίς ΑΜΕΣΑ ουσιαστικά βήματα για την υλοποίησή τους (χρηματοδότηση, δημοπρατήσεις κ.λπ.).
Και αν στα παραπάνω, σε γενικές γραμμές, υπάρχει διακομματική συναίνεση και κοινή στάση με όλες τις θεσσαλικές οργανώσεις, σε δύο από τους τομείς των θεσσαλικών διεκδικήσεων ο Σ.-Π.Σ. συνεχίζει για την ώρα να κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση.
Ο ένας από αυτούς είναι η «πράσινη» ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΥΗΕ) και τα αντίστοιχα έργα, καθώς ως γνωστόν οι ενεργειακές δυνατότητες, κυρίως στη Δυτική Θεσσαλία, είναι σημαντικές.
Ανέκαθεν σε αυτόν τον πολιτικό χώρο υπήρχε επιφυλακτικότητα έως και ανοιχτή εχθρότητα απέναντι στην ΥΗΕ!
Είναι χαρακτηριστική η πριν από 11 χρόνια (2012) δημόσια τοποθέτηση νεαρής (τότε) βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ στη Θεσσαλία που με πάθος πρότεινε την κατεδάφιση (!) του, σχεδόν ολοκληρωμένου, ΥΗ έργου της ΔΕΗ στη Μεσοχώρα Τρικάλων.
Προς γενική έκπληξη τότε το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ κάλυψε απολύτως την ακραία αυτή τοποθέτηση!
Κανείς δεν βρέθηκε να ενημερώσει την εκπρόσωπο του λαού της Θεσσαλίας πως η πραγματοποίηση της «πρότασής» της κοστολογείται στα 200-300 εκατ. ευρώ (με συντηρητικούς υπολογισμούς) και πως, ακόμη και αν διέθεταν τα χρήματα αυτά, δεν είχαν το δικαίωμα να τα στερήσουν από άλλες επείγουσες λαϊκές ανάγκες, μόνο και μόνο για να ικανοποιήσουν τις δικές τους ιδεοληψίες.
Κανείς επίσης, ούτε από την κοινοβουλευτική της ομάδα, ούτε από το κεντρικό επιτελείο του κόμματος, δεν φρόντισε να προστατέψει τη σοβαρότητα του πολιτικού τους χώρου, ενημερώνοντας την εκπρόσωπό τους πως στις ευνομούμενες χώρες και σε ενδεχομένη απαλλοτρίωση ενός περιουσιακού στοιχείου, μιας επιχείρησης εισηγμένης στο χρηματιστήριο (όπως η ΔΕΗ), η Πολιτεία οφείλει να καταβάλει αντίστοιχες αποζημιώσεις, που στην περίπτωση αυτή θα ανέρχονταν τουλάχιστον στα 600 εκατ. ευρώ (το κόστος έργου έως εκείνη τη στιγμή).
Και να θυμίσουμε πως το πρόγραμμα διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ καθόλου δεν προσομοίαζε σε κάποια κοινωνική ή πολιτική επανάσταση που ακόμη και σε μια τέτοια (θεωρητική βεβαίως) περίπτωση πολύ δύσκολα θα μπορούσε να δικαιολογηθεί μια τόσο επιπόλαιη και επιθετική τοποθέτηση, αξίας σχεδόν ενός δισεκατομμυρίου ευρώ…
Τελικά, όταν η Κυβέρνηση Αλ. Τσίπρα βρέθηκε αντιμέτωπη με τα πραγματικά προβλήματα και σε μια περίοδο που η μετοχή της ΔΕΗ ήταν υπό κατάρρευση, η τακτική των διαχειριστών αυτής της υπόθεσης στο κόμμα άλλαξε εντελώς.
Κάτω από την πίεση των δικών του στελεχών στη ΔΕΗ (και όχι μόνο) που διακαώς επιθυμούσαν τη λειτουργία του έργου, ο ΣΥΡΙΖΑ υποχρεώθηκε να αναγνωρίσει το λάθος του, να αποδεχθεί τη σημασία του έργου και τελικά να εκδώσει τις σχετικές αποφάσεις αδειοδότησης της Μεσοχώρας.
Προφανώς όμως όλα όσα προηγήθηκαν τραυμάτισαν την πολιτική αξιοπιστία της Κυβέρνησης και του κόμματος συνολικά (και όχι μόνο κάποιων στελεχών του).
Πάντως τα συμπεράσματα από την υπόθεση της Μεσοχώρας θα μπορούσαν ίσως να αποτελέσουν οδηγό για τις σημερινές προκλήσεις στο υδατικό της Θεσσαλίας.
Η δεύτερη σημαντική διεκδίκηση που ο Σ.-Π.Σ. παρεκκλίνει από τις θέσεις των θεσσαλικών οργανώσεων είναι η πραγματοποίηση της ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ του υδατικού δυναμικού του ΥΔΘ (Κεντρική και Ανατολική Θεσσαλία) με μεταφορά (εκτροπή) μιας πρόσθετης ποσότητας 250 εκατ. κ.μ. νερού από τον Άνω Αχελώο (Δυτική Θεσσαλία).
Το θέμα είναι γνωστό και το έχουμε επανειλημμένα αναλύσει. Τώρα όμως επανέρχεται στην πολιτική ατζέντα, δεδομένου πως με αφορμή τη διαβούλευση του υπό αναθεώρηση ΣΔΑΛΠΘ, όλα τα κόμματα, συνεπώς και ο Σ.-Π.Σ., θα κληθούν για μια επικαιροποιημένη τοποθέτηση ως προς την υλοποίηση αυτής της ενίσχυσης, η οποία σημειωτέον προτείνεται και πάλι από τους μελετητές.
Τι θα επιλέξουν λοιπόν οι Θεσσαλοί φίλοι και μέλη του Σ.-Π.Σ.;
Θα συνεχίσουν να θεωρούν πως με τη θέση τους «κατά» των έργων εκτροπής έχουν εξοφλήσει τις πολιτικές τους υποχρεώσεις απέναντι στον λαό και την κοινωνία;
Θα επιτρέψουν για άλλη μία τετραετία το θέμα αυτό να σέρνεται παρά τους κινδύνους καταστροφών στην περιοχή των εγκαταλελειμμένων έργων Αχελώου;
Θα παραβλέψουν την οικολογική υποβάθμιση του Αχελώου από τον τεράστιο όγκο χωματισμών και σκυροδεμάτων στα υφιστάμενα προφράγματα που επί χρόνια παρεμποδίζουν τη φυσιολογική του ροή;
Θα ανεχθούν για μία ακόμα κυβερνητική θητεία να μείνει στο απυρόβλητο η πολιτική εγκατάλειψης των ημιτελών έργων από τη ΝΔ, συμπράττοντας αντικειμενικά στην ατολμία και το «μπλοκάρισμα» της υπόθεσης αυτής που, τουλάχιστον έως σήμερα, πολύ εξυπηρέτησε τον πρωθυπουργό Κυρ. Μητσοτάκη;
Και στα δύο κρίσιμα αυτά ζητήματα (ΥΗ ενέργεια, ενίσχυση από Αχελώο) εμείς πάντα θα ελπίζουμε πως τα μέλη και τα στελέχη του Σ.-Π.Σ. ΔΕΝ θα συναινέσουν στην «ακύρωση» και κατ’ επέκταση στην κατεδάφιση των έργων Αχελώου, όπως ανακοινώθηκε πέρυσι τον Αύγουστο από 4 κορυφαία στελέχη του κόμματος (Γεροβασίλη, Δούρου, Πέρκα, Φάμελλο) και μάλιστα χωρίς να έχει προηγηθεί ευρεία και δημόσια δημοκρατική συζήτηση για μια τέτοια απόφαση στα όργανα του κόμματος και ειδικά στις οργανώσεις της Θεσσαλίας.
Εάν σωστά εκτιμούμε, βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι ανάλογο με εκείνο του 2016-17, όταν υγιείς απόψεις μέσα στο κόμμα αντέδρασαν και απέτρεψαν την εντελώς αυθαίρετη ακύρωση της Μεσοχώρας.
Στην περίπτωση αυτή ο Σ.-Π.Σ. οφείλει να επανεξετάσει ψύχραιμα και σε βάθος τα δύο επίδικα ζητήματα που προαναφέραμε, αποδεσμεύοντας όλες εκείνες τις φωνές στο εσωτερικό του που έως τώρα απέφευγαν να εκφράσουν αυτό που πιστεύουν, μόνο και μόνο για να μη συγκρουστούν με κατεστημένες απόψεις στελεχών του κέντρου και της ηγεσίας του κόμματος.
Επιβάλλεται οι φωνές αυτές να βρούνε το θάρρος να απαιτήσουν μια αλλαγή στάσης του κόμματος και να πιέσουν τον «ταλαντευόμενο» Πρωθυπουργό για την οριστική έγκριση και ολοκλήρωση των ημιτελών έργων.
Εάν παρόλα αυτά δεν υπάρξει μια τέτοια θετική εξέλιξη και επειδή η προτεινόμενη «ακύρωση» των έργων, χωρίς πολιτική απόφαση στη Βουλή και -κυρίως- χωρίς χρήματα, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, τότε ο Σ.-Π.Σ., συνεπής σε αυτά που πιστεύει και προστατεύοντας την αξιοπιστία του, οφείλει να δώσει μάχη στη Βουλή, αφενός να πείσει για τη σκοπιμότητα της «ακύρωσης», αφετέρου για να εγγράφουν στον κρατικό προϋπολογισμό τα περίπου 200 εκατ. ευρώ που θα απαιτηθούν για την κατεδάφιση των έργων (σημ.: το ίδιο ισχύει και για την Κυβέρνηση).
Σε κάθε περίπτωση άλλα περιθώρια για «σβάρνισμα» αυτής της υπόθεσης δεν υπάρχουν, ενώ παράλληλα τα συνεχιζόμενα ανέξοδα παιχνίδια εντυπώσεων με τα έργα Αχελώου, από όπου και εάν προέρχονται, προσβάλλουν βάναυσα τη νοημοσύνη των πολιτών.
Σε ό,τι αφορά τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης που συνεχίζουν από την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο (ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ) δεν αναμένονται εκπλήξεις στις θέσεις τους για όλα τα παραπάνω ζητήματα.
Κατά τη διάρκεια της τετραετίας 2019-2023 τα κόμματα αυτά αποδέχθηκαν να συνομιλήσουν με την Ε.Δ.Υ.ΘΕ. (κάτι που αρνήθηκαν ΝΔ και Σ.-Π.Σ.), στήριξαν την ΑΝΑΦΟΡΑ που η Επιτροπή μας το 2021 υπέβαλε στον πρόεδρο της Βουλής και με ερωτήσεις προβάλλαν τις κοινές θέσεις των Θεσσαλών.
Το ίδιο έπραξαν και στην ειδική συνεδρίαση ενώπιον επιτροπών της Βουλής για το υδατικό της Θεσσαλίας (14/12/22).
Τώρα, με τη σχετική αύξηση της δύναμής τους, θεωρούμε βέβαιο πως θα συνδράμουν πιο μαχητικά στην κοινή προσπάθεια και θα απαιτήσουν, μέσα και έξω από τη Βουλή, λύσεις και υπέρβαση των αδιέξοδων στο υδατικό - περιβαλλοντικό - αναπτυξιακό πρόβλημα της Θεσσαλίας, θέτοντας την Κυβέρνηση και προσωπικά τον κ. Κυρ. Μητσοτάκη προ των ευθυνών τους.
Από τους:
Γιαννακός Κώστας, γεωπόνος, πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ.,
Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ.,
Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος Δ.Σ. ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
