Το περιβάλλον, η ρύπανση Πηνειού και καινοτόμες πρακτικές διαχείρισης νερού σε νησιά (μέρος 1ο)

Σκέψεις, προτάσεις, προβληματισμοί σε ημερίδα του Δημοσιογραφικού Οργανισμού «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ»

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η διαχείριση του νερού είναι κρίσιμη για τη χώρα και ιδιαίτερα για τη Θεσσαλία. Όλες οι χώρες της Μεσογείου έχουν σημαντικά προβλήματα έλλειψης υδατικών πόρων και η σωστή διαχείρισή τους είναι μια κρίσιμη παράμετρος. Διαβάζουμε ότι άλλες χώρες (Πορτογαλία, Τουρκία) δημιουργούν ταμιευτήρες νερού για να εξασφαλίσουν αποθέματα ασφαλείας και να ποτίσουν τις καλλιέργειές τους. Η σημερινή παραγωγική γεωργία καταναλώνει περισσότερο από το 75% των υδατικών πόρων (στη Θεσσαλία το 90%). Επομένως, η καλή διαχείριση του νερού είναι κρίσιμο στοιχείο διατήρησης και αύξησης της παραγωγικότητάς της.

Ο Δημοσιογραφικός Οργανισμός «Ελευθερία», πάντα ευαίσθητος σε θέματα Διαχείρισης Νερού, Γεωργίας και Περιβάλλοντος, βρήκε ευκαιρία στην «AGROTHESSALY» για να οργανώσει σχετική ημερίδα για τη διαχείριση του νερού στη Θεσσαλία. Ήταν μια καλή ευκαιρία να ακουστούν τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει η Θεσσαλία τα επόμενα χρόνια με την Κλιματική Κρίση, που ήδη έφτασε, και την έλλειψη πολιτικής βούλησης να γίνουν τα απαραίτητα έργα για να περιοριστεί το πρόβλημα. Τις παρουσιάσεις των ομιλητών όσοι/-ες ενδιαφέρεστε μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο: https://www. ypethe.gr/archive/imerida-erga-diaheirisis-neroy-georgia-perivallon-efimerida-eleytheria-agrothessaly-2023.
Τέσσερις ομιλητές παρουσίασαν τα προβλήματα που έχουμε μπροστά μας. Οι εισηγήσεις κάλυψαν στοιχεία της διαχείρισης των υδάτων στη Θεσσαλία και πρότειναν λύσεις. Στην πρώτη ομιλία έγινε μια ανάλυση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο περιβάλλον και στη φέρουσα ικανότητα της Θεσσαλίας. Οι δύο επόμενες ομιλίες αναφέρθηκαν στη δυνατότητα εξοικονόμησης υδάτων από καλύτερη διαχείριση με έργα υπογειοποίησης της μεταφοράς και διανομής νερού και με χρήση νέων τεχνολογιών στη διαχείριση και εφαρμογή του αρδευτικού νερού. Στην τελευταία ομιλία έγινε μια περιγραφή των προβλημάτων από τη μη εκτέλεση έργων ταμίευσης νερού, μεταφοράς και διανομής του, τις επιπτώσεις που θα έχει άμεσα στην αγροτική παραγωγή και έμμεσα στην οικονομία της περιοχής και τις ευθύνες του πολιτικού συστήματος για τη διαχρονική άρνηση εκτέλεσης των απαραίτητων έργων.
Στην πρώτη ομιλία ο γνωστός περιβαλλοντολόγος Ζήσης Αργυρόπυλος έθεσε τη σπουδαιότητα της διαχείρισης των υδάτων για το περιβάλλον. Αναφέρθηκε αρχικά στο πρόβλημα της ρύπανσης του Πηνειού και αναφέρθηκε σε γεγονότα που προκάλεσαν αυξημένη ρύπανση, όπως μια φωτιά στις πλαγιές των Τεμπών. Οι βροχές που ακολούθησαν προκάλεσαν απορροή υδάτων με βαριά μέταλλα και εκτεταμένη ρύπανση. Αναφέρθηκε, επίσης, στους κινδύνους πλημμυρών που προκλήθηκαν από έντονες βροχοπτώσεις, όπως στον «ΙΑΝΟ» που έκανε τεράστιες ζημίες. Ακολούθως, αναφέρθηκε στην κλιματική κρίση που αναμένουμε στα επόμενα χρόνια μέχρι το τέλος του αιώνα. Φαίνεται ότι οι Μεσογειακές χώρες και η χώρα μας θα έχουν αυξημένες επιπτώσεις, που θα επηρεάσουν ιδιαίτερα τα οικοσυστήματα και τη διαχείριση του περιβάλλοντος, όπως ο αυξημένος κίνδυνος από πυρκαγιές δασών, η αυξημένη διάβρωση εδαφών από έντονες βροχοπτώσεις και γυμνά εδάφη, μείωση βιοποικιλότητας, πλημμύρες, ποιότητα υδάτων. Αναφέρθηκε, επίσης, στις προβλέψεις των μελετών για τις αλλαγές στο κλίμα που είναι ιδιαίτερα δυσοίωνες. Τέλος, πρόβαλε το θέμα της φέρουσας ικανότητας της Θεσσαλίας, τόσο από την πλευρά των διαθέσιμων πόρων (έδαφος, νερό, ενέργεια) όσο και από την πλευρά της διατήρησης της ζωής στην περιοχή.
Ο δεύτερος ομιλητής ήταν ο Ζήσης Τσιρόπουλος, απόφοιτος του Τμήματος Γεωργικών Μηχανών και Αρδεύσεων του ΤΕΙ Λάρισας, με μεταπτυχιακές σπουδές και διδακτορικό, ιδρυτής της εταιρείας AGENSO (εφαρμογές στον ιστότοπο ardeusi.gr), μιας νεοφυούς επιχείρησης που παράγει συστήματα διαχείρισης του νερού. Η εταιρεία ανάπτυξε ένα σύστημα IoT (Ίντερνετ των πραγμάτων, εγώ προτιμώ των μηχανών) για εφαρμογές στη Γεωργία. Το IoT (έχω γράψει παλαιότερα σχετικό άρθρο στη στήλη) είναι ένα ίντερνετ που αντί για επικοινωνία ανθρώπων – χρηστών και μηχανών έχουμε επικοινωνία μηχανών μεταξύ τους. Δηλαδή ένας αισθητήρας παίρνει μετρήσεις, τις μεταφέρει σε μηχάνημα για πρώτη επεξεργασία που τις μεταδίδει στο «σύννεφο». Εκεί επεξεργάζονται και επιστρέφουν για έλεγχο λειτουργιών.
Το λογισμικό στο σύννεφο μπορεί να ελέγχει και να βαθμονομεί τους αισθητήρες και ο αγρότης χειριστής να μην κάνει τίποτα παραπάνω από το γύρισμα του κουμπιού, αφού εισάγει τα απαραίτητα δεδομένα για τα χωράφια, όπως έδαφος, καλλιέργειες κ.λπ. Η εταιρεία ανέπτυξε φθηνούς μετεωρολογικούς σταθμούς που συνδέονται με το σύστημα, δημιουργώντας τη βάση εκτίμησης π.χ. αναγκών αρδευτικού νερού και συστήματα μέτρησης παραμέτρων των διαθέσιμων υδάτων π.χ. ποιότητα νερού (ένα πρωτοπόρο σύστημα κυκλικής οικονομίας νερού που βραβεύτηκε).
Παρουσίασε ένα σύστημα που εφάρμοσε σε ελληνικά νησιά, με το οποίο παρακολουθούσε άμεσα την ποσότητα και ποιότητα νερών από διάφορες πηγές (νερό βροχής, υπόγειο νερό, νερό ανακύκλωσης βιολογικών καθαρισμών αποχετεύσεων και νερό από αφαλάτωση), επέλεγε την πηγή και εφάρμοζε το σωστό πότισμα καλλιεργειών. Ένα ιδιαίτερο χρήσιμο σύστημα για τα νησιά μας. Το δεύτερο σύστημα που παρουσίασε (ιδιαίτερα χρήσιμο για εμάς) ήταν ένα σύστημα αισθητήρων υγρασίας του εδάφους που αναπτύσσεται. Οι αισθητήρες καταγράφουν την υγρασία του εδάφους. Με βάση τον τύπο του εδάφους καθορίζεται ένα χαμηλό όριο που δίνει εντολή για να αρχίσει η άρδευση και ένα υψηλό που η άρδευση σταματά. Με τον τρόπο αυτόν επιτυγχάνουμε να έχουμε τη φυτεία μας πάντα με επάρκεια νερού χωρίς υδατική καταπόνηση, αλλά και χωρίς να εφαρμόζουμε περισσότερο νερό από ό,τι χρειαζόμαστε, που διηθείται στα βαθύτερα στρώματα, εκπλύνοντας ευδιάλυτα θρεπτικά στοιχεία, όπως το άζωτο. Επομένως, πετυχαίνουμε οικονομία νερού με ελαχιστοποίηση των απωλειών. Αυτό φαίνεται στην εικόνα με την υγρασία του εδάφους να έχει μικρή μεταβολή. Δύο σημαντικές εφαρμογές για τη σωστή διαχείριση του νερού που θα οδηγήσει σε ανακύκλωση και εξοικονόμηση του νερού με προφανή θετικά αποτελέσματα. Είδατε σε κάποιο σχέδιο της νέας ΚΑΠ να προωθούνται τέτοια συστήματα; Ή στα σχέδια βελτίωσης; Ή τα συστήματα, όπως της AUGMENTA και άλλων νεοφυών ελληνικών επιχειρήσεων; Εγώ δεν το βρήκα πουθενά. Περιμένω τις Υπουργικές Αποφάσεις για την υλοποίηση της ΚΑΠ, αλλά δεν αισιοδοξώ ότι θα προωθηθούν τέτοια συστήματα που θα βοηθήσουν τόσο την αύξηση της παραγωγής, τη μείωση του κόστους και την ορθή χρήση του νερού όσο και τις ελληνικές επιχειρήσεις. Ένα χαρακτηριστικό της ελληνικής γραφειοκρατίας είναι η αποφυγή ενίσχυσης των ελληνικών επιχειρήσεων.