Ο ρόλος των οικολογικών σχημάτων στη νέα ΚΑΠ

Οι αλλαγές στις καλλιεργητικές πρακτικές και η «αφωνία» για την Ψηφιακή Γεωργία

Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Ένα μεγάλο μέρος των επιδοτήσεων θα δοθεί μέσω των οικολογικών σχημάτων. Ο κάθε παραγωγός θα πρέπει να επιλέξει κάποια από αυτά για να πάρει συμπληρωματικές επιδοτήσεις. Για να δοθούν αυτές οι επιδοτήσεις θα πρέπει ο παραγωγός να εφαρμόσει μια σειρά από αλλαγές στις

καλλιεργητικές πρακτικές. Μια πρώτη αλλαγή είναι η αντικατάσταση αρδευόμενης καλλιέργειας με ξηρική. Π.χ. αν αντί για βαμβάκι καλλιεργήσει βίκο ή σιτάρι, θα πάρει από 10,9 έως 14,9 ευρώ/στρ., αν αντικαταστήσει καλαμπόκι, θα πάρει 31,6 και 29,7 αντίστοιχα, ενώ αν αντικαταστήσει μηδική με τις ίδιες ξηρικές καλλιέργειες, θα εισπράξει από 48,8 μέχρι 52,2 ευρώ/στρ. Οι επιδοτήσεις είναι μεγαλύτερες αν καλλιεργήσουμε αρωματικά φυτά ή κάποιες νέες καλλιέργειες. Αν καταλαβαίνω καλά το πολιτικό μας σύστημα, αποφάσισε αντί να κάνει έργα ταμίευσης νερού στους ορεινούς όγκους γύρω από την πεδιάδα της Θεσσαλίας (και σε άλλες περιοχές της χώρας) για να εξασφαλίσει καλής ποιότητας και φθηνό αρδευτικό νερό, επιλέγει να μειώσει τις αρδευόμενες εκτάσεις της Θεσσαλίας (και της χώρας) και να αυξήσει τις ξηρικές, μειώνοντας τη γεωργική παραγωγή της περιοχής. Ουσιαστικά θα αφαιρέσουμε μια καλλιέργεια (Μηδική) με παραγωγή 1.200-1.500 κιλά/στρ. με καλλιέργειες που παράγουν 300-600 κιλά/στρ. και αυτό το λένε «οικολογικό μέτρο». Κάτι ανάλογο ισχύει για το καλαμπόκι. Βεβαίως, θα μειώσουμε την κατανάλωση νερού που είναι περίπου 500 κ.μ./στρ. για το βαμβάκι, 700 για το καλαμπόκι και κοντά στα 1.000 για τη μηδική. Πού πάει, όμως, η επισιτιστική ασφάλεια; Πού πάει η παραγωγή ζωοτροφών για τους κτηνοτρόφους. Πού πάει η βιώσιμη ή αειφορική παραγωγή που πρέπει να καλύψει τις ανάγκες της παρούσας γενιάς, χωρίς να μειώσει τις δυνατότητες των επόμενων γενιών; Από μια καλλιέργεια με κύκλο εργασιών 220-270 ευρώ/στρ., θα πάμε στα 60 -90 ευρώ/στρ. Τι σημαίνει αυτό για τη ζωή στη Θεσσαλία; Το εξήγησα στην παρουσίαση που έκανα για το θέμα στη συνεδρίαση των Επιτροπών Περιφερειών και Υδάτων της Βουλής που ανέφερα σε επόμενο σημείωμα.
Η αγρανάπαυση θα είναι πλέον στο 4%, χωρίς τη δυνατότητα που είχε η προηγούμενη ΚΑΠ να αντικατασταθεί από καλλιέργεια ψυχανθών. Ουσιαστικά θα αφήσουμε ακαλλιέργητα στη χώρα 1.400.000 στρέμματα. Αυτά θα είναι και αρδευόμενα και ξηρικά. Μπορούνε να εκτιμήσουμε ποια μείωση παραγωγής θα έχουμε στη χώρα. Έχει αυτό σχέση με την επισιτιστική ασφάλεια; Ή με τη παραγωγή ζωοτροφών; Μάλλον όχι.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΦΥΤΟΚΑΛΥΨΗΣ
Ενδιαφέρον έχει η προώθηση καλλιεργειών φυτοκάλυψης. Δίνεται επιδότηση 10-15 ευρώ/στρ. για δημιουργία υπο-ορόφου και συνεχή κάλυψη του εδάφους δενδρωδών καλλιεργειών και 5-10 ευρώ/στρ. για μεγάλη καλλιέργεια. ‘Έχω γράψει πολλές φορές για τη σημασία της συνεχούς κάλυψης του εδάφους με φυτικά υπολείμματα ή/και φυτική βλάστηση. Είναι σημαντική για προστασία του εδάφους από τη διάβρωση, προστασία της υγείας του εδάφους, καθώς αυξάνει την οργανική ουσία, είτε όλη η φυτομάζα ενσωματώνεται (χλωρή λίπανση), είτε συγκομίζεται η υπέργεια βιομάζα και αφήνεται στο έδαφος η ρίζα με μικρό μέρος των υπέργειων στελεχών, βοηθά στην ανακύκλωση στοιχείων, ενώ η χρήση ψυχανθών μπορεί να προσθέσει άζωτο στο έδαφος. Η γνώμη μου είναι ότι το πρόγραμμα έπρεπε να έχει περισσότερες ενισχύσεις, καθώς πρέπει να εισάγουμε τις καλλιέργειες φυτοκάλυψης στη γεωργία μας. Πιστεύω ότι θα συμβάλλει και στην ανάπτυξη ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας. Θα έπρεπε να υπάρχουν επιπλέον ποσά για επικλινείς εκτάσεις για προστασία από τη διάβρωση. Χρήση κομπόστας και ενσωμάτωση της καλλιέργειας έχει επιπλέον επιδότηση για ανάπτυξη κυκλικής οικονομίας.
ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ
Η ΨΗΦΙΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ
Ειδικό τμήμα των οικολογικών σχημάτων είναι η ψηφιοποίηση της Γεωργίας. Οι συντάκτες του Ελληνικού σχεδίου έχουν κάποια ιδιαίτερη αντίληψη για το τι είναι η Ψηφιακή Γεωργία. Μέτρα όπως ακροφύσια για περιορισμό της διασποράς των σταγονιδίων ψεκασμού (3 ευρώ/στρ.), ωφέλημα αρπακτικά έντομα για μήλα, κεράσια, ροδάκινα (35,8 ευρώ/στρ.) και αχλάδια (30 ευρώ/στρ.), αζωτούχα λιπάσματα βραδείας αποδέσμευσης κ.λπ. (4,5-6 ευρώ/στρ.), βιοδιεγέρτες (3-6 ευρώ/στρ.) και για το κομφούζιο (36-94 ευρώ/στρ.) είναι στο κατάλογο για την ψηφιοποίηση της γεωργίας. Το μόνο μέτρο που συνδέεται με την Ψηφιακή Γεωργία είναι το «Υπηρεσιών γεωργίας ακριβείας κατά τη διάρκεια των ψεκασμών σε αρόσιμες και μόνιμες καλλιέργειες» με 7 ευρώ/στρ. Έτσι, θα παρωθηθεί η Ψηφιακή Γεωργία; Τίποτα για διαφοροποιημένη λίπανση, τίποτα για διαφοροποιημένη εφαρμογή φυτοπροστατευικών προϊόντων, τίποτα για αναγνώριση ασθενειών και ζιζανίων από ρομποτικά μηχανήματα/ή drones, τίποτα για ρομποτικά μηχανήματα καταπολέμησης ζιζανίων, τίποτα για διαφοροποιημένη άρδευση, τίποτα για καθορισμό ποσότητας αρδευτικού νερού, τίποτα για αποφυγή βαθιάς διήθησης του νερού για μείωση έκπλυσης στοιχείων, τίποτα για χαρτογράφηση της παραγωγής; Μια τεράστια φαρέτρα με όπλα για την Ψηφιακή Γεωργία που έχουν μελετηθεί ερευνητικά στη χώρα από όλα τα εργαστήρια των Πανεπιστημίων μας και θα μειώσουν τις εισροές αγνοούνται. Ιδιαίτερα για τη διαφοροποιημένη λίπανση που υπάρχει μια νεοφυής επιχείρηση που παράγει σχετικό μηχάνημα με μεγάλη επιτυχία και πωλήσεις σε όλο τον κόσμο εκτός από τη χώρα μας, γιατί εμείς δεν ενισχύουμε τις τοπικές δυνάμεις,
Πουθενά δεν υπάρχουν μέτρα για αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους, όπως η μειωμένη κατεργασία εδάφους και η ακατεργασία, πουθενά μέτρα για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας , πουθενά μέτρα για μείωση του αποτυπώματος άνθρακα.
Μέτρα, όμως, πολλαπλά για την ανάπτυξη της Βιολογικής Γεωργίας (Β.Γ.). Έξτρα επιδοτήσεις για Β.Γ. και υιοθέτηση του στόχου της επέκτασής της στο 25% των εκτάσεων στην πολιτική από το αγρόκτημα στο πιάτο του καταναλωτή (F2F). Η Β.Γ. θα μειώσει την παραγωγή σημαντικά σε όλη την Ευρώπη. Ούτε λίγο ούτε πολύ αν έχουμε μια μείωση 30% των αποδόσεων στη βιολογική σχετικά με τη συμβατική γεωργία θα έχουμε μείωση κοντά στο 10% της παραγωγής. Είναι αυτό που θέλουμε; Χωρίς να προσθέσω την αύξηση του κόστους παραγωγής από τα πολύ ακριβά σκευάσματα που είναι αποδεκτά από στη Βιολογική Γεωργία. Οι αυξημένες επιδοτήσεις στη Βιολογική Γεωργία μπορεί να μειώσουν την επίπτωση στο εισόδημα των παραγωγών, αλλά η μείωση της συνολικής παραγωγής είναι ένα σοβαρό πρόβλημα όταν σχεδόν 1 δισ. άνθρωποι πεινούν σήμερα.
Πολλά θέματα που χρειάζονται εξηγήσεις και συζήτηση που έπρεπε να γίνει πριν από την υποβολή του σχεδίου. Τώρα πρέπει να συζητηθούν τα πιθανά προβλήματα και οι λύσεις, ώστε από τη μια πλευρά να περιορίσουμε τα αρνητικά στοιχεία και από την άλλη να ετοιμαστούμε για το σχέδιο της επόμενης διετίας. Όνειρα θερινής νυκτός!