Παράλληλα, δημιουργείται μια ανισότητα και αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ των παραγωγών. Εκεί που η Πολιτεία έχει κατασκευάσει έργα το κόστος άρδευσης να είναι 10-30 ευρώ/στρ., όταν το κόστος άρδευσης (μαζί με τις αποσβέσεις των γεωτρήσεων) από τις γεωτρήσεις φτάνει τα 80-100 ευρώ/στρ. με τις κανονικές τιμές ενέργειας. Ένα δεύτερο στοιχείο αθέμιτου ανταγωνισμού θα αναπτυχθεί με τις επιδοτήσεις που θα περιοριστούν στις περιοχές που δεν έχουν καλή ποιότητα υδάτων, όπως συζητείται να μη δοθούν επιδοτήσεις στο καλαμπόκι στις πεδινές περιοχές της Θεσσαλίας.
Απ’ όσα ανέφερα συνοπτικά, γίνεται σαφές ότι η γεωργία της Θεσσαλίας βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο κατάρρευσης, χωρίς να βάλουμε στην εξίσωση τους κινδύνους από την κλιματική κρίση που έχουν ήδη εμφανιστεί με ζημιές από πλημύρες, που δεν θα υπήρχαν αν είχαν κατασκευαστεί ταμιευτήρες που θα ήλεγχαν τη ροή των νερών («Ιανός»: ζημιές κόστους αποζημιώσεων 400.000.000 ευρώ, που δεν θα υπήρχαν με τους ταμιευτήρες Ενιπέα και Μουζακίου, σχεδόν του μισού κόστους). Πρέπει, επομένως, να πάρουμε άμεσα μέτρα, είτε περιορισμού των αρδευόμενων εκτάσεων είτε άμεσης εκτέλεσης των έργων υποδομής που είναι καταγραμμένα στα ΣΔΛΑΠ του 2014 ή/και 2017 και είναι βέβαιο ότι θα επαναληφθούν στην επόμενη αναθεώρηση. Είναι προφανές ότι πρέπει να συζητηθούν άμεσα οι δυνατές λύσεις από το πολιτικό σύστημα της χώρας και τη Βουλή, να ληφθούν αποφάσεις που μεσοπρόθεσμα θα λύσουν τα προβλήματα και όχι μόνο θα διατηρήσουν τη σημερινή παραγωγική γεωργία της Θεσσαλίας, αλλά και θα την κάνουν παραγωγικότερη για να καλύψει τις ανάγκες τού συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού του πλανήτη. Προφανώς, απαιτείται σχεδιασμός πέραν της μιας Κυβέρνησης, τόσο για την εκτέλεση των έργων όσο και για την καθοδήγηση των αγροτών για ορθή χρήση του νερού.
Θέλω να αναφερθώ στην ιδέα της δημιουργίας επιφανειακών ταμιευτήρων στον κάμπο. Τα ΣΔΥ του 2017, μετά την αφαίρεση της μεταφοράς νερού από τον Θεσσαλικό Αχελώο με εντολή τότε του γ.γ. Υδάτων, για να καλυφθεί το έλλειμμα νερού, προτάθηκε η δημιουργία απροσδιόριστου αριθμού και θέσεων επιφανειακών ταμιευτήρων που θα τροφοδοτούνταν από τα νερά του Πηνειού του χειμώνα που περισσεύουν. Μια ανάλογη ιδέα μικρότερης κλίμακος είναι του Αλέκου Μπέλεση (στην ημερίδα για την Ερημοποίηση της Θεσσαλίας που οργάνωσε ο κ. Κόκκαλης) να δημιουργήσουμε ανά 100 στρέμματα έναν ταμιευτήρα 20 στρεμμάτων για αποθήκευση νερού τον χειμώνα και πότισμα το καλοκαίρι. Σκεφτείτε έναν ταμιευτήρα 1.000 στρεμμάτων με χωμάτινα αναχώματα που μπορούμε να βάλουμε νερό σε ύψος 3 μέτρων. Αυτό είναι μέγιστο, γιατί πάνω από αυτό θα χρειαστούμε θεμελιώσεις κ.λπ. Δηλαδή η χωρητικότητα του ταμιευτήρα θα είναι 3.000.000 κ.μ. Από αυτό τουλάχιστον μισό μέτρο θα εξατμιστεί (η εξάτμιση από ελεύθερη επιφάνεια νερού στην Ανατολική Θεσσαλία είναι 90 εκατοστά). Δεν υπολογίζω άλλες απώλειες από διήθηση νερού κ.λπ. Τελικά θα αποθηκευτούν 2,5 εκατομμύρια κ.μ. που θα ποτίσουν 5.000 στρέμματα. Στα 6.000 στρέμματα θα χάσουμε τα 1.000 ή 17%. Μα αν μειώσουμε τις αρδευόμενες εκτάσεις κατά 17%, μάλλον δεν χρειαζόμαστε άλλο νερό. Καλύπτουμε το έλλειμμα!! Στην απώλεια καλλιεργήσιμης έκτασης προσθέστε ότι για να γεμίσουν οι ταμιευτήρες αυτοί, θα πρέπει να αντληθεί νερό από τον Πηνειό, να μεταφερθεί μέσω στραγγιστικών καναλιών και με νέα άντληση να τροφοδοτηθεί ο ταμιευτήρας. Για να ποτίσουμε, θα πρέπει να αντλήσουμε πάλι νερό από τον ταμιευτήρα και να τροφοδοτήσουμε μέσω στραγγιστικών καναλιών πάλι τα χωράφια. Προσωπικά βλέπω και ένα άλλο πρόβλημα. Η μεταφορά καθαρού νερού από τα στραγγιστικά κανάλια θα εμπλουτίσει το νερό με άλατα που σε συνδυασμό με την εξάτμιση του νερού μπορεί να δημιουργήσει αυξημένες αλατότητες στο νερό και στο έδαφος. Αυτό προφανώς δεν θα γίνει αν οι ταμιευτήρες γίνουν στα βουνά, οπότε δεν θα καλυφθεί γόνιμη γεωργική γη ή θα είναι ελάχιστη, καθώς το βάθος των ταμιευτήρων είναι μεγάλο και σε ορεινές περιοχές. Καταλήγοντας, θεωρώ ότι η λύση για τη Θεσσαλία είναι η δημιουργία των περιφερειακών ταμιευτήρων στις ορεινές περιοχές, σε συνδυασμό με τη μεταφορά νερού από τον Θεσσαλικό Αχελώο, που θα δώσουν απάντηση στα τέσσερα προβλήματα ασφαλείας της Θεσσαλίας: πλημμυρών, ξηρασίας, ενέργειας και επισιτιστικής. Γι’ αυτό πρέπει να αγωνιστούμε όλοι οι Θεσσαλοί. Με τις εκλογές να έρχονται στους επόμενους μήνες, πρέπει να ζητήσουμε από τους πολιτικούς σχηματισμούς που θα ζητήσουν την ψήφο μας να τοποθετηθούν και να απαντήσουν στις ακόλουθες ερωτήσεις:
1. Συμφωνούν να παραμείνουν τα 2.500.000 αρδευόμενα στρέμματα στη Θεσσαλία ή όχι; Εάν συμφωνούν, πώς θα καλυφθεί το σημερινό έλλειμμα;
2. Συμφωνούν να γίνουν έργα ταμίευσης νερού εσωτερικά των ορεινών όγκων που περικλείουν τον θεσσαλικό κάμπο; Ποια είναι αυτά που προτείνουν και πώς θα γίνουν;
3. Συμφωνούν να περατωθούν τα έργα του Φράγματος Συκιάς και της σήραγγας μεταφοράς του νερού στη Θεσσαλία ή προτείνουν να κατεδαφιστούν και να αποκατασταθεί το περιβάλλον του ποταμού;
4. Εάν δεχτούν την περάτωση του φράγματος Συκιάς, πώς προτείνουν να αξιοποιηθεί; Μόνο για παραγωγή ΥΗ ενέργειας προς τη ροή του ποταμού ή και με μεταφορά νερού και παραγωγή ΥΗ ενέργειας και προς τη Θεσσαλία; Όσοι δεχτούν να μη γίνει μεταφορά νερού στη Θεσσαλία, πώς σκέπτονται να καλύψουν το σημερινή έλλειμμα και να αποκαταστήσουν το περιβάλλον (υπόγειοι υδροφορείς, ροή ποταμών το καλοκαίρι);
5. Εάν δεν προκρίνουν τη δημιουργία ταμιευτήρων, πώς θα περιοριστούν οι κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή; Οι κίνδυνοι πλημμυρών, οι κίνδυνοι από την ξηρασία, οι κίνδυνοι στην παραγωγή ενέργειας και η επισιτιστική ασφάλεια;
Όλοι οι Θεσσαλοί πρέπει να απαιτήσουμε από τα κόμματα να τοποθετηθούν πριν από τις εκλογές που θα διεκδικήσουν την ψήφο μας.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
